Ĉapitroj XXIII kaj XXIV

En kiu ni vidos ke pedelo povas havi sentojn.
Stranga konversacio inter Sro Bumbelo kaj iu sinjorino.

La nokto estis frosta; dika tavolo de malmola neĝo kovris la grundo; la vento kiu perforte blovis, kirligis la amasojn kuniĝantajn ĉe stratanguloj aŭ laŭlonge de domoj. Estis unu el tiuj mallumaj, malvarmaj vesperoj, en kiuj homoj bone loĝigitaj kaj bone nutritaj kunpremiĝas ĉirkaŭ bona fajro kaj aplaŭdas unu la alian pro tio ke ili ne estas ekstere; en kiuj la malfeliĉuloj sen ŝirmejo kaj sen pano endormiĝas por ne plu vekiĝi; en kiuj pli ol unu elĵetulo el niaj urboj, konsumataj de malsato, fermas la okulojn sur la pavimoj de niaj stratoj nur por remalfermi ilin en mondo kiun li ne povas opinii pli malbonan, kiaj ajn estis liaj krimoj en tiu ĉi.

Tia estis la situacio eksteren, kiam Sino Kornejo, la matrono de la almozulejo, kiun ni jam prezentis al la leganto, venis sidiĝi en sian ĉambreton antaŭ bona fajro, kaj komencis memkontente konsideri malgrandan rondan tablon, sur kiu estis lokita pleto provizita de la tutaj objektoj necesaj por la plej agrabla manĝeto kiun povus fari matrono. Efektive, Sino Kornejo estis sin konsolonta per taso da teo. Ŝi rigardis la tablon, poste la fajrujon kie la akvo milde kantis en malgranda bolilo, kaj ŝi pli kaj pli alprenis kontentan mienon. Fine, ŝi vere estis ridetanta pro ĉi tiu spektaklo.

- Vere, ŝi diris metante sian kubuton sur la tablon, estas neniu ĉi sube kiu ne devas beni la Providencon, se nur ni bonvolus pripensi pri la donacoj kiujn ĝi donas al ni. Bedaŭrinde !

Sino Kornejo penseme balancis la kapon, kvazaŭ ŝi bedaŭris la blindecon de la malriĉuloj kiuj mistaksis ĉi tiujn donacojn; poste enmetante arĝentan kuleron (kiu propre apartenis al ŝi) en malgrandan teujon, ŝi daŭrigis siajn preparojn.

Kiom malmulte necesas por ĝeni la serenecon de nia animo ! La bolilo, estanta tre malgranda kaj ĵus plenigata, superfluis, dum Sino Kornejo sin forlasis al siaj moralaj pripensoj, kaj kelkaj gutoj da varma akvo falis sur la manon de la matrono.

- Plagon al la bolilo ! ŝi diris rapide metanta ĝin sur la kamenbreton. Kia stulta eltrovo estas ĉi tiuj boliloj kiuj enhavas nur unu aŭ du tasojn ! Al kiu ili povas esti utilaj, se ne al kompatinda forlasita estulino kiel mi, ve !

Je tiuj vortoj, la matrono sin lasis fali en sian brakseĝon, remetis sian kubuton sur la tablon kaj pensis pri sia soleca ekzistado. La bolileto de unu taso vekis en ŝi la memoron pri la forpasinta Sro Kornejo kiun ŝi enterigis antaŭ dudek kvin jaroj, kaj ŝi falis en profundan melankolion.

- Mi neniam havos alian ! ŝi diris per malema tono, mi neniam havos… tiaspecan.

Ni ne povas diri ĉu la ekkrio de Sino Kornejo estis adresita al ŝia edzo aŭ al ŝia bolilo. Eble estis al tiu lasta ĉar ŝi rigardis ĝin en la sama momento kaj metis ĝin sur la tablon. Dum ŝi alproksimigis la tason al siaj lipoj, oni milde frapis la pordon.

- Envenu ! ŝi diris malbonhumore, estas denove ia maljunulino kiu mortas, mi supozas. Ili ĉiam mortas kiam mi estas ĉe la tablo. Eniru rapide kaj fermu la pordon, por ke la malvarmo ne eniru en la ĉambron. Nu, kio estas ?

- Nenio, sinjorino, nenio, respondis vira voĉo.

- Dia boneco ! diris la matrono per multe pli milda voĉo, ĉu estas vi, sinjoro Bumbelo ?

- Por via servo, sinjorino, diris Sro Bumbelo kiu estis restinta ekstere por viŝi la piedojn sur la pordomato kaj por forskui la neĝon kiu kovris sian vestaĵon, sed kiu nun eniris, tenante per unu mano sian trikornan ĉapelon kaj per la alia pakaĵon. Ĉu mi devas fermi la pordon, sinjorino ?

La sinjorino modeste hezitis por respondi, timante ke estus ia maldecaĵo por pordoferme interparoli kun Sro Bumbelo. Tiu ĉi profitis de ĉi tiu hezito kaj, ĉar li estis frostigita, li fermis la pordon sen plu atendi la permeson.

- Kia forloga vetero, sinjoro Bumbelo ! diris la matrono.

- Forloga, vere, sinjorino, respondis la pedelo; ĝi estas kontraŭparoĥa vetero. Ĉu vi kredus, sinjorino Kornejo, ke ni disdonis en ĉi tiu tago de beno, dudek kvin kvarfuntajn panojn kaj unu fromaĝon kaj duonon ?… Nu ! Ĉi tiuj almozuloj ne estas kontentaj.

- La bela mirindaĵo ! Ĉu ili iam estas kontentaj ? diris la matrono frandante sian teon.

- Ha ! Tio estas bona, vere, sinjorino, daŭrigis Sro Bumbelo. Jen, estas individuo al kiu, konsiderante sian grandnombran familion, ni favore donis unu kvarfuntan panon kaj unu funton da fromaĝo, ĝian tutan pezon; ĉu vi pensas ke li estas dankema pro tio ? Tute ne. Ĉu vi scias tion kion li faris, sinjorino ? Li petis iom da karbo, eĉ se nur estis, li diris, pleno de naztuko. Karbo ! Sed por kio fari, vere ? Li do volis rosti sian fromaĝon kaj poste veni re-peti ĝin ! Ĉi tiuj senhavaj almozuloj ne faras alie : hodiaŭ donu al ili plenan antaŭtukon da karbo, ili revenos peti la saman kvanton du tagojn poste; ili estas senhontaj kiel simioj.

La matrono donis sian aprobon al ĉi tiu bela komparo, kaj la pedelo daŭrigis :

- Oni ne povus kredi kiu grado atingas ilia aroganteco. Ne pli malfrue ol antaŭhieraŭ, iu viro…, vi edziniĝis, sinjorino, mi do povas eniri kun vi ĉi tiujn detalojn, iu viro apenaŭ vestita (Sino Kornejo mallevis la okulojn) de kelkaj disŝiritaj vestaĉoj, sin prezentis ĉe la pordo de nia gardisto, kiu ĵus gastigis homojn por vespermanĝi, kaj diris ke necesis ke oni donu al li helpon. Ĉar li rifuzis foriri, kaj ĉar lia vestaĵo skandalis la kunularon, nia gardisto donigis al li funton da terpomoj kaj duonan pindon da gri-farunon. Dio mia ! diris ĉi tiu monstro de maldankemo, kion vi volas ke mi faru kun tio ? Vi povus same doni al mi okulvitrojn. Bone, diris nia gardisto reprenante de li la proviantojn, vi tute havos nenion. Necesos do al mi morti sur la pavimo ? diris la trampo. Ho ! Tute ne, vi ne mortos, diris la gardisto.

- Ha ! Ha ! Estas bonege, interrompis la matrono. Certe estis Sro Graneto. Kaj poste ?

- Poste, sinjorino, daŭrigis la pedelo, li foriris kaj mortis sur la strato. Jen iu obstinulo !

- Ĉi tio transpasas ĉian kredon, observis digne la matrono, sed ĉu ne ŝajnas al vi, sinjoro Bumbelo, ke la helpoj donitaj ekster la almozulejo havas nenian bonan rezulton ? Vi estas sperta viro kaj vi povas juĝi.

- Sinjorino Kornejo, diris la pedelo ridetante kiel homo kiu konscias pri sia supereco, la helpoj disdonitaj ekster la rifuĝejo, se ili estas donitaj kun sagaceco, vi aŭdas, sinjorino, kun sagaceco, estas la sekurigilo de la paroĥoj. La fundamenta principo de kunhelpo ekster la rifuĝejo estas provizi al la malriĉuloj precize tion kion ili ne bezonas, kaj tiam, rezignantaj, ili ĉesas siajn maloportunecojn.

- Certe, ekkriis Sino Kornejo, jen brila ideo !

- Jes. Ne ripetu tio ĉi, ĝi estas la granda principo de la afero, daŭrigis Sro Bumbelo. Estas surbaze de tiu ĉi principo ke ni donas helpon al malsanaj familioj, disdonante al ili fromaĝon, kiel diras la senhontaj ĵurnalistoj kiuj enmiksiĝas en tio kio ne koncernas ilin. Ĉi tiu principo, Sino Kornejo, estas nun valida en la reĝlando. Tamen, li aldonis malfermante la pakaĵon kiun li tenis en la mano, tio estas administraj sekretoj, kaj pri kiuj ni devas fermi la buŝojn, krom inter paroĥaj oficistoj, kiel ni ekzemple. Jen la portovino kiun la administracio destinas por la flegejo. Ĝi estas el bonega kvalito, natura, pura de ajna miksaĵo, en hodiaŭa botelo, klara kiel fontakvo, kaj sen ajna feĉo.

Alproksimiginte unu el la du boteloj al la lumo kaj skuinte ĝin por montri la bonan kvaliton de la vino, Sro Bumbelo portis ilin ambaŭ sur la komodon, faldis la poŝtukon, kiu envolvis ilin, metis ĝin en sian poŝon kaj prenis sian ĉapelon kvazaŭ por foriri.

- Vi estas malvarmiĝonta, sinjoro Bumbelo, diris la matrono.

- La ventego blovas sufiĉe por fortranĉi la orelojn, respondis ĉi tiu levante la kolumon de sia mantelo.

Sino Kornejo rigardis la etan bolilon, poste la pedelon kiu direktiĝis al la pordo. Kaj ĉar tiu ĉi tusis kaj estis dezironta al ŝi bonan nokton, ŝi timeme demandis al li… ĉu li volis akcepti tason da teo.

Tuj Sro Bumbelo mallevis sian kolumon, demetis sian ĉapelon kaj sian irbastonon sur seĝon, kaj alproksimigis alian seĝon al la tablo. Li malrapide sidiĝis, rigardante la sinjorinon, kiu mallevis la okulojn. Sro Bumbelo denove tusis kaj milde ridetis.

Sino Kornejo ekstaris sin por elpreni el la ŝranko tason kaj subtason. Dum ŝi residiĝis, ŝiaj okuloj denove renkontis tiujn de la galanta pedelo; ŝi ruĝiĝis kaj komencis prepari la teon. Sro Bumbelo ankoraŭ tusis, kaj pli imprese ol antaŭe.

- Ĉu vi ŝatas ĝin sukerita, sinjoro Bumbelo ? demandis la matrono prenante la sukerujon.

- Jes, sinjorino, tre sukerita, respondis Sro Bumbelo kun la okuloj ankoraŭ direktitaj al Sino Kornejo.

Se iam pedelo ŝajnis tenera, estis Sro Bumbelo en ĉi-momento. Oni verŝis la teon.

Sro Bumbelo metis naztukon sur siajn genuojn, por ke la panpecetoj ne malbonigu la brilon de lia mallonga pantalono, kaj komencis trinki kaj manĝi. Kelkfoje, meze de tiu ĉi farado, li eligis profundan ĝemon kiu ne igis al li maltrafi mordon, kaj kiu kontraŭe ŝajnis destinata por faciligi liajn digestajn funkciojn.

- Vi havas katinon, sinjorino, laŭ tio kion mi vidas, diris Sro Bumbelo ekvidante dikan katinon ĉirkaŭatan de siaj idoj, kiu sin varmigis antaŭ la fajro, kaj ankaŭ idojn, se mi ne eraras.

- Mi tiom ŝatas ilin, sinjoro Bumbelo ! respondis la matrono. Vi ne kapablas imagi tion. Ili estas tiel feliĉaj, tiel lertaj, tiel distraj ! Ili estas vera kompanio por mi.

- Ili estas ĉarmaj bestoj, diris Sro Bumbelo kun aproba tono, kaj kiuj ligiĝas al la domo.

- Ho jes ! diris entuziasme Sino Kornejo, ili tiom ŝatas sian hejmon, ke tio estas plezuro.

- Sinjorino Kornejo, diris malrapide la pedelo batante la takton per sia kulereto, mi kuraĝas diri, sinjorino, ke se kato, aŭ iu alia besto kiu povus vivi kun vi, ne ligiĝus al la domo, nepre necesus ke ĝi estu azeno.

- Ho ! Sinjoro Bumbelo ! diris la matrono.

- Ne utilas maski la veron, daŭrigis Sro Bumbelo svingante sian kulereton kun mieno samtempe digna kaj tenera, kiu donis pli da pezo al liaj vortoj, besto kiu montriĝus tiel sendanka, mi plezure dronus ĝin per mia mano.

- Tiam, vi estas kruelulo, diris vigle la matrono etendante la brakon por preni la tason de la pedelo. Necesas ke vi havu tre malmildan koron.

- Malmildan koron, sinjorino, diris Sro Bumbelo, malmildan koron !

Li etendis sian tason al Sino Kornejo, kaj kaptis la momenton kiam ŝi prenis ĝin por premi al ŝi sian etfingron. Poste metante sian manon sur sian galonitan veŝton, li eligis profundan ĝemon kaj malproksimigis, tiel malmulte kiel nenion, sian seĝon de la fajro.

La tablo estis ronda kaj, ĉar Sino Kornejo kaj Sro Bumbelo sidis antaŭ la fajro, unu vidalvide al la alia kaj sufiĉe proksimaj, ni komprenas ke, malproksimiĝante de la kameno, Sro Bumbelo pligrandigis la distancon inter si kaj Sino Kornejo. Tiu ĉi agmaniero sendube ekscitos la admiron de la leganto, kiu vidos en ĝi kiel heroecan agon fare de Sro Bumbelo. La horo, la loko, la okazo, povintus instigi lin diri flirtaĵojn, kvankam la frivolaj diroj kiuj taŭgas en la buŝo de senpripensulo, ŝajnas multe sub la digno de juĝoficisto, de parlamentano, de ŝtatministro, de urbestro, kaj des pli, malindaj je la seriozeco de pedelo, kiu (neniu ne scias tion) devas esti el ĉiuj oficistoj la plej severa kaj la plej firma.

Kiaj ajn estis la intencoj de Sro Bumbelo (kaj sen iu ajn dubo, ili estis bonegaj), la malbonŝanco volis ke la tablo estis ronda, kiel ni observigis tion. De tiam Sro Bumbelo, iom post iom malproksimigante sian seĝon, grade malpluigis aliaflanke la distancon kiu malkunigis lin de la matrono, kaj ade movinte sian seĝon ĉirkaŭ la tablo, li sukcesis meti ĝin kontraŭ tiu de Sino Kornejo. La du seĝoj fine tuŝiĝis, kaj tie Sro Bumbelo haltis.

En ĉi tiu situacio, se la matrono puŝis sian seĝon dekstren, ŝi lokis sin en la kamenon; se ŝi maldekstren moviĝis, ŝi falis en la brakojn de Sro Bumbelo. Tiu ĉi alternativo tute ne eskapis al ŝia sagaceco, kaj kiel bone prudenta virino, ŝi ne moviĝis kaj proponis al Sro Bumbelo duan tason da teo.

- Malmildan koron ! ripetis la pedelo rigardante la matronon, kaj vi, sinjorino Kornejo, ĉu vi havas malmildan koron ?

- Dio ! ŝi ekkriis, kia stranga demando fare de fraŭlo ! Kion tio gravas al vi, sinjoro Bumbelo ?

Tiu ĉi, sen respondi, malplenigis sian tason, glutis toaston, viŝis la lipojn kaj… maltime kisis la matronon.

- Sinjoro Bumbelo, diris mallaŭte la diskreta sinjorino ĉar la timego preskaŭ forprenis de ŝi la parolon, sinjoro Bumbelo, mi estas krionta !

Tiu ĉi ne respondis kaj, malrapide kaj digne, pasigis sian brakon ĉirkaŭ la talion de la matrono.

Ĉar la sinjorino esprimis la intencon krii, ŝi estis sendube, ĉe ĉi tiu nova aŭdaco, plenumonta sian minacon, kiam oni vigle frapis ĉe la pordo. En palpebruma daŭro, Sro Bumbelo rapidmove sin ĵetis al la boteloj, kaj energie eksenpolvigis ilin, dum la matrono demandis seke : "Kiu estas tie ?" Necesas rimarki, kaj estas stranga ekzemplo de la efikeco de subita surprizo por mildigi la efikojn de granda ektimo, ke ŝia voĉo abrupte reakiris sian kutiman severecon.

- Sinjorino, diris senkarna maljuna almozulino aperigante sian kapon ĉe la pordo, maljuna Sara estas mortanta.

- Nu, kion vi volas ke mi faru pri tio ? kolere demandis la matrono, ĉu mi povas malebligi ŝin morti ?

- Ne, ne, sinjorino, respondis la maljunulino, neniu tion kapablas, ne plu ekzistas kuracilo. Mi vidis multajn homojn morti, infanojn kaj plenmaturajn virojn, kaj mi bone scias kiam morto alvenos. Sed ŝi estas senripoza, kiam la atakoj lasas al ŝi ripoz-momenton, kaj ŝi preskaŭ ne havas tion, ĉar ŝia agonio estas tre dolora. Ŝi diras ke ŝi havas ion por diri al vi, kiun vi nepre devas scii. Ŝi ne mortos trankvile se ŝi ne vidos vin, sinjorino.

La digna Sino Kornejo murmuris mil maldecaĵojn kontraŭ la maljunulinoj kiuj ne eĉ kapablis morti sen ĝeni siajn superulojn. Intence, ŝi ĵetis sur siajn ŝultrojn grandan ŝalon, en kiu ŝi zorge envolvis sin, petegis al Sro Bumbelo atendi ŝian revenon kaj, ordonanta al la maljuna senditino rapide paŝi kaj ne teni ŝin stare dum la tuta nokto sur la ŝtuparo. Ŝi tute nevolonte eliris, kaj grumblante direktiĝis al la ĉambro de la mortantino.

Restita sola, Sro Bumbelo strange kondutis. Li malfermis la ŝrankon, nombris la te-kuleretojn, mane pesis la sukerpinĉilon, atente ekzamenis grandan kuleron el arĝento por certiĝi pri la aŭtentikecon de la metalo. Kontentiginte sian scivolemon pri ĉiuj ĉi punktoj, li surmetis sian trikornan ĉapelon de antaŭe malantaŭen, kaj plurfoje ĉirkaŭpaŝis la tablon, digne dancante sur la piedpintoj. Post esti sin fordonanta al ĉi tiu stranga ekzerco, li demetis sian trikornan ĉapelon, kaj kuŝiĝis antaŭ la fajrujon turnante sian dorson al la kameno kun mieno de homo kiu okupiĝis starigi ekzaktan inventaron de la meblaro.

Malĝojigaj sed nedaŭraj detaloj kies scio estas necesa por la kompreno de ĉi tiu rakonto.

Ŝi estis vera mesaĝistino de morto kiu venis ĵeti konfuzon en la paca hejmo de la matrono. Ŝi kurbiĝis pro la aĝo; daŭra tremado agitis ŝiajn membrojn, kaj ŝia vizaĝo, kuntirata de konvulsiaj movoj, prefere similis al karikaturo ol al homa vizaĝo.

Ve ! Kiel estas malmulte da vizaĝoj kies beleco konservas sian ĉarmon ! Zorgoj, afliktoj, suferoj aliigas la trajtojn samtempe dum ili ŝanĝas la koron. Kaj estas nur kiam la pasioj dormetas kaj kiam ili por ĉiam perdis sian potencon, ke la nubo forbloviĝas kaj redonas al la fronto ĝian ĉielan serenecon. Tia ofte estas la efiko de la morto : malvarma kaj frosta, la vizaĝo reakiras tiun serenan kaj pacan esprimon kiun ĝi havis ĉe la mateno de la vivo. La homo tiam refariĝas tiel kvieta, tiel paca, ke tiuj kiuj konis lin dum lia feliĉa infanaĝo surgenuiĝas apud la ĉerko, plena de respekto por la anĝelo kiun ili kredas vidi sur la tero.

La maljunulino ŝanceliĝis supren laŭ la ŝtuparo, kaj lampaŝe iris laŭ la koridoroj murmurante kelkajn nekompreneblajn parolojn responde al la riproĉoj kiunj adresis al ŝi ŝia kunulino. Fine ŝi estis devigata halti por reakiri spiron, kaj transdonis la lumon al la matrono, kiu rapide direktis sin al la ĉambro kie kuŝis la mortantino.

Ĝi estis vera subtegmento, apenaŭ lumigata de malbona lampo. Alia maljunulino flegis apud la lito, dum la metilernanto de la paroĥa apotekisto, staranta antaŭ la kameno, pintigis por si dentopikilon.

- Kia frosta nokto, sinjorino Kornejo ! diris la junulo vidante la matronon eniri.

- Vere glacia, sinjoro, respondis la sinjorino per sia plej bonkora voĉo kaj riverencante.

- Vi devus postuli de viaj liverantoj pli bonkvalitan karbon, diris la metilernanto revigligante la fajron per la rustaj fajrostangoj, ĉi tiu tute ne taŭgas por tia vetero.

- Ĝi estas la elekto de la administracio, respondis la matrono. Ĝi almenaŭ devus bone varmigi nin dece, niaj funkcioj jam estas sufiĉe malfacilaj.

Ĉi tie la konversacio estis interrompata de ĝemado de la mortantino.

- Ho ! diris la junulo rigardante direkte al la lito kvazaŭ ĉi tiu krio rememorigis al li ke tie estis malsanulino. Estas la fino, sinjorino Kornejo.

- Ĉu vi kredas ? ŝi demandis.

- Mi surprizus se tio daŭrus ankoraŭ kelkajn horojn, diris la metilernanto akrigante la pinton de sia dentopikilo. Ŝi havas la tutan sistemon difektita. Diru al mi, maljunulino, ĉu ŝi dormas ?

La flegantino klinis sin super la lito por certiĝi pri tio kaj jese signis.

- Eble ŝi tiel foriros, se vi ne bruos, diris la junulo. Demetu la lumon planken, ŝi ne vidos ĝin.

La maljunulino obeis, skuante la kapon kvazaŭ por komprenigi ke la malsanulino ne mortus tiel kviete, poste ŝi reprenis sian lokon apud la alia maljunulino kiu ĵus revenis. La matrono kun malpacienca mieno, envolviĝis en sia ŝalo kaj sidiĝis ĉe la piedo de la lito.

La apoteka metilernanto, akriginte sian dentopikilon, sin lokis antaŭ la fajro, sed post dek minutoj la enuo kaptis lin, li deziris plezuron al Sino Kornejo kaj piedpinte eliris.

La du maljunulinoj, restintaj senmovaj dum kelka tempo, malproksimiĝis de la lito kaj iris kaŭriĝi antaŭ la fajrujo, en kies varmego ili submetis siajn senkarnajn manojn. La flamo ĵetis malĝojan brilon sur iliajn palegajn vizaĝojn, kaj metis en lumon ilian forlogan malbelecon. Ili mallaŭte ekbabilis.

- Ĉu ŝi ankoraŭ diris ion dum mi estis ekstere ? demandis la mesaĝistino.

- Ne unu vorton, respondis la alia. Ŝi komencis tordi al si la brakojn, sed mi tenis ŝiajn manojn, kaj ŝi baldaŭ trankviliĝis. Ŝi estas ĉe la fino de siaj fortoj, kaj mi ne havis malfacilaĵojn por teni ŝin kvieta. Mi ankoraŭ havas sufiĉe da vigleco, vi komprenas, tute maljuna kiel mi estas, malgraŭ la dietado de la rifuĝejo

- Ĉu ŝi trinkis la varman vinon kiun la kuracisto ordonis al ŝi ? demandis la maljunulino.

- Mi provis glutigi ĝin al ŝi, ŝi respondis, sed ŝi havis la dentojn tiel kunpremitajn, kaj ŝi tiel forte mordis la glason, ke mi apenaŭ sukcesis maltenigi ŝin. Tiam estis mi kiu trinkis ĝin, kaj tio faris al mi bonon.

Post esti singardeme ĉirkaŭrigardanta por certiĝi ke oni ne aŭskultis ilin, la du maljunulinoj buliĝis ankoraŭ pli proksime al la fajrujo kaj daŭrigis sian babiladon.

- Mi memoras pri tempo, diris la unua, kiam ŝi ne malsukcesintus same fari, kaj eĉ ke poste ŝi bone ridintus pri tio.

- Sendube, daŭrigis la alia, ŝi estis gajiga. Kiom ŝi enterigis da kadavroj ! Kaj blankaj kiel vakso. Kiomfoje mi helpis ŝin en ĉi tiu tasko !

Parolante, la maljunulino elprenis el sia poŝo aĉan tabakujon el stano, proponis pinĉoprenon al sia kunulino kaj prenis unu por si mem. En ĉi tiu momento, la matrono kiu senpacience atendis ĝis tiam, ke la mortantino eliru el sia stato de konscioperdo, ankaŭ alproksimiĝis al la fajrujo kaj demandis al ili per akra voĉo, kiom da tempo ankoraŭ necesos al ŝi por resti tie atendante.

- Ne longe, nia mastrino, respondis la dua virino levante la okulojn, ne estas unu el ni kiun la morto emas longe atendigi. Pacienco ! Pacienco ! Ĝi alvenos sufiĉe rapide por ni ĉiuj, tiom kiom ni estas.

- Silentu, maljuna gurdantino ! diris la matrono per severa tono. Diru al mi, Marta, ĉu ŝi iam estis en ĉi tiu stato ?

- Ofte, respondis la virino.

- Sed estas ja la lasta fojo, aldonis la alia, tio estas ke ŝi ankoraŭ vekiĝos nur unufoje; kaj estu certa, nia mastrino, ke tio ne estos longa.

- Longe aŭ mallonge, diris malbonhumore la matrono, ŝi ne trovos min ĉi tie je ŝia vekiĝo, kaj zorgu, ĉu vi aŭdas, ne veni aliafoje ĝeni min por nenio. Ne estas en miaj funkcioj vidi morti ĉiujn maljunulinojn de la domo. Tial, ke tio ne plu okazu al vi, tio verdire transpasas la mezuron. Memoru pri tio kion mi ĵus diris al vi, maljunaj ŝtipkapulinoj. Se vi denove aŭdacos irigi min, mi prizorgos vin, mi ĵuras tion !

Ŝi estis sin pelonta eksteren, kiam krio de la du maljunulinoj faris ke ŝi turnis la kapon. La mortantino sidrektiĝis sur sia postaĵo kaj etendis al ŝi la brakojn.

- Kiu estas ? ŝi ekkriis per tomba voĉo.

- Paco ! Paco ! diris unu el la virinoj kliniĝante super la lito. Kuŝiĝu, kuŝiĝu !

- Mi rekuŝiĝos nur morta ! diris la malsanulino baraktante. Necesas ke mi parolu kun ŝi ! Alproksiĝu… eĉ pli proksime… por ke mi parolu al vi en la orelon.

Ŝi kaptis la brakon de la matrono kaj sidigis ŝin sur seĝon apud la lito. Ŝi estis parolonta kiam ŝi ekvidis la du maljunulinojn starantajn apud ŝi, kun la korpo klinitan, laŭ la sinteno de virinoj kiuj aŭskultas per ĉiuj siaj oreloj.

- Forpelu ilin, diris la mortantino per elĉerpita voĉo. Rapide ! Rapide !

La du maljunulinoj komencis konkure ĝemadi, diri ke la kompatinda malsanulino tiom malbonfartis ke ŝi eĉ ne plu rekonis siajn plej bonajn amikinojn, kaj abunde protesti ke ili ne forlasos ŝin. Sed la matrono elpeligis ilin, fermis la pordon kaj revenis apud la lito. Tuj ekstere, la du maljunulinoj ŝanĝis la tonon kaj kriis tra la serurtruo, ke maljuna Sara estis ebria. Tio kio, fakte, ne estis absolute neebla ĉar, krom malgrava dozo da opio ordonita de la apotekisto, ŝi devis batali kontraŭ la efikoj de grogo kiun la maljunulinoj, pro bonanimeco, memdecide sorbigis al ŝi.

- Nun aŭskultu min, diris laŭte la mortantino kvazaŭ ŝi penege strebis por reakiri iom da forto… En ĉi tiu ĉambro mem… en ĉi tiu lito mem… mi antaŭlonge flegis belan junulinon, kiu estis alportita al la rifuĝejo, kun piedoj ŝiritaj de la lacigoj de longa paŝado, kaj tute makulita de sango kaj polvo. Ŝi naskis infanon, kaj mortis. Lasu min pensi… ke mi memoru en kiu jaro tio okazis.

- Ne gravas pri la jaro, diris la malpacienca matrono… kion vi celas ?

- Ha jes, murmuris la malsanulino refalante en sian dormemon, kion mi celas… mi scias ! ŝi subite ekkriis konvulsie sidrektiĝante.

Ŝia vizaĝo vigliĝis, kaj la okuloj elstariĝis el ŝia kapo.

- Mi ŝtelis ŝin; jes, mi ŝtelis ŝin ! Ŝi ne jam malvarmiĝis. Mi diras al vi ke ŝi ne jam malvarmiĝis kiam mi ŝtelis ŝin.

- Ŝtelis kion ? Parolu, pro la amo de Dio ! ekkriis la matrono farante geston kvazaŭ por alvoki helpon.

- La aferon ! respondis la mortantino metante sian manon sur la buŝon de la matrono, la solan aĵon kiun ŝi posedis. Ŝi havis nek vestaĵojn por sin protekti kontraŭ la malvarmo, nek panon por manĝi. Sed ŝi konservis ĉi tion sur sia koro : ĝi estis oro, mi diras al vi ! vera oro, kiu povintus esti utila por savi ŝian vivon.

- Oro ! ripetis la matrono vigle kliniĝante al la mortantino kiu refalis elĉerpita sur la liton… Daŭrigu, daŭrigu… Nu ! Kaj poste ? Kiu estis ĉi tiu juna patrino ? Kiam tio okazis ?

- Ŝi taskis min zorgege gardi ĝin, rekomencis la maljunulino eligante plendan krion. Ŝi konfidis ĝin al mi ĉar ŝi havis nur min apud si. Ekde la momento kiam mi vidis ĝin sur ŝia kolo… mi intence jam ŝtelis ĝin; kaj la morto de la infano… eble estas mi kiu kaŭzis ĝin ! Oni pli bone traktintus lin, se oni sciintus ĉion !

- Sciintus kion ? demandis la alia, parolu !

- Ĉi tiu infano tiom similis al sia patrino, daŭrigis la mortantino sen konsideri la demandon kiu estis adresita al ŝi, ke mi ne povis rigardi lin sen pensi pri lia kompatinda patrino ! Kompatinda virino ! Tiel juna ! Tiel milda ! Atendu, mi ne finis. Mi ne diris ĉion, ĉu ne ?

- Ne, ne, diris la matrono streĉante la orelon por kapti la vortojn kiujn la mortantino elparolis per apenaŭ aŭdebla voĉo. Rapidu, alie estos tro malfrue !

- La patrino, diris la virino penante eĉ pli intense ol antaŭe, la patrino, kiam ŝi sentis sin mortanta, diris al mia orelo ke, se ŝia infano vivus, se oni povus eduki lin, iu tago eble venus en kiu li povus aŭdi sen ruĝiĝi prononci la nomon de sia kompatinda patrino. "Ho Dio mia ! ŝi diris kunpremante siajn malgrasiĝintajn manojn, ĉu ĝi estas knabo, ĉu knabino, estigu al ĝi kelkajn amikojn en ĉi tiu mondo de mizero, kaj kompatu pri malriĉan forlasitan infanon, solan sur la tero".

- La nomo de la infano ? demandis la matrono.

- Oni nomis lin Oliveron, respondis la virino per obtuza voĉo. La oro kiun mi ŝtelis, estis…

- Jes, jes, poste ? diris la alia.

Ŝi vigle sin klinis al la mortantino por aŭdi sian respondon, sed baldaŭ instinkte retiriĝis vidante ŝin ankoraŭfoje leviĝi, malrapide kaj malfacile, premi la litkovrilon en siaj kuntiriĝintaj manoj, murmuri kelkajn neklare prononcatajn sonojn kaj fali senviva sur la liton.

***** **** *** ** * ** *** **** *****

- Tuj morta ! diris unu el la maljunulinoj sin deĵetante en la ĉambron tuj kiam la pordo estis malfermita.

- Kaj tio ĉio por nenion diri, respondis la matrono malproksimiĝante kun mieno de seninteresiĝo.

La du sorĉistinoj estis verŝajne tro okupataj de la funebraj devoj kiujn ili devis plenumi, por fari nenian respondon, kaj ili restis solaj apud la kadavro.