L I B R O _ U N U A _ Prologo.

En kiu oni vidas kiel la Vulpo kaj la Lupo venis en la mondo,

kaj kial la unua nomos Renardoⁿ, la dua Isengrinoⁿ.

Sinjoroj, vi certe ja a?dis rakonti multajn rakontojn : oni diris al vi pri Pariso, kiel li forrabis Helenoⁿ, kaj pri Tristano, kiel li komponis la lajon⁽¹⁾ de la Kaprifolio; vi scias la fabelon de la Lino kaj de la ?afino, multajn fablojn kaj kantojn de ?esto : sed vi ne konas la grandan militon kiu neniam ?esos, de Renardo kaj de lia komplico Isengrino. Se vi volas, mi diros al vi kiel la kverelo komencis, kaj anta? ?io, kiel venis en la mondon la du kunuloj.

Iam, mi malfermis sekretan ?rankon, kaj mi havis la ?ancon ene trovi libron kiu traktis pri la ?asado. Longa vermiljona letero haltis miajn okulojn; estis la komenco de la vivo de Renardo. Se mi ne legis ?in, mi rigardus kiel ebriulon tiun kiu rakontus ?in al mi; sed oni devas respekti la skriba?on kaj, vi scias tion, tiu kiu ne fidas librojn, estas en dan?ero de malbona fino.

La Libro do diras al ni, ke la bona Dio, post esti puninta niajn unuajn gepatrojn kiel ili meritis, kaj tuj kiam ili estis forpelitaj el la Paradizo, kompatis al ilian sorto. Li metis vergon inter la manoj de Adamo kaj diris al li, ke por akiri tion kio plej bone ta?gus al li, sufi?is frapi la maron kun ?i. Adamo ne prokrastis fari la provon : li etendis la vergon sur la grandan salan akvon; subite li vidis el ?i eliri ?afinon. "Jen", li diris al si, "kiu estas bone; la ?afino restos apud ni, de ?i ni havos lanon, froma?on kaj lakton".

Eva, ekvidante la ?afinon, deziris ion pli bonan. Du ?afinoj, ?i pensis, pli bone ta?gos ol unu. ?i do petegis sian edzon lasi ?in frapi siavice. Adamo (ni scias tion por nia malfeli?o), kapablis nenion rifuzi al sia edzino; Eva ricevis de li la vergon kaj etendis ?in sur la ondojn; tuj aperis malvirta besto, iu lupo, kiu pafante sin al la ?afino, kunprenis ?in al la apuda arbarego. ?e la doloraj krioj de Eva, Adamo reprenis la vergon; li frapas; hundo tuj postkuras la lupon, poste revenas revenigante la jam sangan ?afinon.

Granda tiam estis la ?ojo de niaj unuaj gepatroj. Hundo kaj ?afino, diras la Libro, ne povas vivi sen homa kompanio. Kaj ?iufoje kiam Adamo kaj Eva utiligis la vergon, novaj bestoj eliris el la maro; sed kun ?i tiu malsimilo, ke Adamo naskigis la malsova?ajn bestojn, Eva la sova?ajn bestojn kiuj ?iuj, kiel la lupo, ekvojiris al la arbaroj.

Inter la lastaj trovi?is la vulpo, kun rufa haro, kun malbonfara naturo, kun inteligenteco sufi?e subtila por trompi ?iujn bestojn de la mondo. La vulpo strange similis al tiu "majstro" sperti?inta pri ?iajn fripona?ojn, kiun oni nomis Renardo, kaj kiu ankora? hodia? donas sian nomon al ?iuj kiuj studas por trompi kaj mensogi. Renardo estas al homoj, tio kion la vulpo estas al la bestoj : ili estas el la sama naturo; samajn inklinojn, samajn kutimojn; ili do povas preni la nomon unu de la alia.

Nu Renardo havis kiel onklon, Siron Isengrinoⁿ, sangavida kaj brutala viro, mastro de ?iuj kiuj vivas el murdo kaj el rabado. Jen kial, en niaj rakontoj, la nomo de la lupo konfuzi?os kun tiu de Isengrino.

Damo Hersento, digna edzino de la ?telisto Isengrino, koro plenplena de perfideco, viza?o kruda kaj kuperoza, estos pro tia kialo, la baptopatrino de la lupino. Unu estis nesatigebla tiom kiom la alia estas glutema : samajn emojn, samajn karakterojn; konsekvence filinoj de la sama patrino. Necesas tamen konfesi tion : ne estis vera parenceco inter la lupo kaj la vulpo; nur kiam ili vizitis unu la alian kaj estis inter ili komuneco de interesoj kaj de celoj, la lupo ofte traktis la vulpon kiel bo-nevon; la alia nomis lin sian onklon kaj sia partnero. Koncerne al la edzino de Renardo, damo Ri?eta, oni povas diri ke ?i malice samvaloras la renardinon, kaj ke se unu estas katino, la alia estas tineo. Neniam oni vidis du parojn pli bone adaptitajn; saman inklinon al ruzeco en Renardo kaj en la vulpo; saman rabemecon en la vulpino kaj en Ri?eta.

Kaj nun, sinjoroj, kiam vi konas Isengrino la lupo kaj Renardo la vulpo, ne miru vidi ?i tie la vulpon kaj la lupon paroli kiel kapablis fari Isengrino kaj Renardo : la bonaj fratoj kiuj lo?as ?e nia pordo, rakontas ke sama afero anta?e okazis al la azenino de iu profeto kiun mi a?dis nomi Bileamon. La re?o Baleako promesigis lin malbeni la Izraelidojn; nia Sinjoro kiu ne volis ke li suferu, starigis anta? la azenino sian an?elon armita de brilegan glavon. Bileamo vane frapis la kompatindan beston, la vipo, la kolbrido, la kalkanumoj nenion faris; fine, la azenino, kun la Dipermeso, ekdiris : "Lasu min, Bileamo, ne frapu min; ?u vi ne vidas Dion, kiu neebligas min anta?eniri ?" Certege Dio povas, kaj vi ne dubas tion, anka? doni parolon al ?iuj aliaj bestoj; li e? farus ankora? pli : li decidigus uzuriston karitate malfermi sian bursegon. Konsentite, a?skultu ?ion kion mi scias pri la vivo de Renardo kaj Isengrino.