De la 16a ĝis la 20a rakonteto.

Estas homoj sur la tero, al kiuj, tute ne kiel al aliaj, okazas la plej strangaj aventuroj.

Kaj la plej terura pri ilia kazo, estas ke, anstataŭ pensi pri kompato al malbonŝanculoj, ĉiuj akordiĝas por ridi pri iliaj mizeroj.

Ni ne volas alian pruvon de ĉi tiu fakto ol la eksterordinaran komunikaĵon kiun oni ĵus transdonis al mi, kaj kiun mi rapidas transskribi ĉi tie :

"Kara sinjoro kaj prudenta majstro,

“Permesu al unu el viaj plej malnovaj legantoj (kvankam ankoraŭ juna viro) sin direkti al via universala kompetenteco por tiri lin el situacio en kiu la penigo kruele konkuras kun la sensencaĵo.

"Sciante la valoron de ĉiu via minuto, mi traktos sen plu prokrasti la faktojn :

“Dum lasta decembra monato, troviĝanta en Vieno (Aŭstrio), mi enamiĝis al juna knabino, ne ekstreme beleta, sed kies korpolinioj, kiel diras Paŭlo Adamo, rapide ĉarmis min, tiom ilia pura konturo enhavis agrablajn rondecojn.

"Mi baldaŭ edziĝis al ŝi.

“Ambaŭ geestuloj de kulturo kaj revoj, jen ni foririntaj por plenumi nian mielmonaton al skandinavaj fjordoj kaj arbaroj de Finnlando.

“Ses monatojn, sinjoro, ses monatojn ke daŭris nia mielmonato ! Tio sufiĉas por diri al vi kiagrade la rondecoj de mia kara eta Vienanino apenaŭ ĉesis plaĉi al mi.

"Sed, tiel kiel la plej bonaj ŝercoj, la mielmonatoj devas havi limojn, kaj hieraŭ, mia kompatinda sinjoro, mia edzino kaj mi, ni revenis en Parizon.

"Malgraŭ la varmeco kiu rostis la ĉefurbon, ni pasigis nian tagon promenante, kaj vespere ni eĉ ne timis antaŭ vespero en la teatro.

"Mi tute ne malfruis bedaŭri ĉi tiun malsaĝaĵon, ĉar ekde la unua interakto, mi konstatis ke la trajtoj de mia edzineto, sendube ĝenata de la varmo, kuntiriĝis, tiel bone kuntiriĝis, aŭ pli ĝuste tiel malbone, ke fine de la spektaklo, la kompatindulino estis absolute nerekonebla.

"Ni rapide rehejmeniris. Malgraŭ ŝia kontraŭstaro, mi insistis por mem senvestigi la karulinon ! Ha ! Sinjoro, se vi vidintus !…

"Ŝia gorĝo, ŝia belega gorĝo, reduktita ĝis nenio ! Ŝiaj mamoj, ŝiaj mirindaj mamoj, du platkukoj ! Ŝiaj brakoj, ŝiaj belegaj brakoj, nun stangetoj ! Iu skeleto !

"Daŭrigante mian senvestigon, ankoraŭ kreskis mia konsterno. Ŝiaj diaj gluteoj, ŝiaj sendifektaj suroj, ŝiaj maleoloj de dukino, ŝiaj Cindrulinaj piedoj, en kia stato, granda Dio !

"Ĉio ĉi fariĝinta kiel predo de elefantiazo ! Mi pensis sonĝi !

"Tute kovrita de honto, dronanta en larmoj, mia denun monstra edzino donis al mi la respondon al la enigmo. Ĉu vi memoras, kara sinjoro kaj prudenta majstro, pri la malkovron faritan antaŭ nelonge de kuracisto de Vieno kaj kiun via kunlaboranto Emilo Galtero raportis en la Ĵurnalo⁽¹⁾.

"Jen, kara sinjoro, tio kion ni nomos, se vi bonvolas, vintra sporto. Sed somere, kia katastrofo ! Kaj ĉefe, kia ridindaĵo !

"Mi petegas, ho helpema majstro, la helpon de via genio, ktp., ktp., ktp., kaj petegas vin, ktp., ktp.

“Tiu kiu… ktp., ktp.

Sro Iu.

Mi vidas nur unu rimedon, mia kara sinjoro, entrepreni la malkovron de la Norda Poluso kaj ekloĝi tie. Tie, vi nur devos, per artista tuŝo, remodli vian edzinon laŭ via gusto.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ne gravas, se la viena kuracisto, anstataŭ vazelino, uzus "Portlandan" cementon, tiaj misaventuroj ne estus por timi.

(1) Ververe. Nia aŭstra scienculo trovintus la rimedoj por korekti certajn neperfektaĵojn de la homa formo simple injektante, inter haŭton kaj karnon, pli-malpli da vazelino laŭ la plenigotaj kavaĵoj aŭ la akirendaj rondecoj. Pura vazelino estanta neŭtrala kaj neputrema substanco, ĝia enŝovo en la homa organismo prezentas nenian danĝeron por la sano de la persono tiel plibonigita laŭ sia estetiko.

Somera Rakonto

Prologo.

Estis dum la benitaj horoj, kiam mi ankoraŭ estis studento. Petu Dion, ho familioj, ke viaj filoj estu pli lernemaj ol mi kaj malpli diboĉaj.

El miaj studentaj jaroj, mi konservis neniun gloran memoron, neniun premion, neniun gratulon de miaj instruistoj.

Ho ! La senĉesa promenanto kiu mi estis, tra Luksemburgo, tra la kajoj, tra - sub la suno - la terasoj de la bierejoj. Mi ne diras tion por fanfaroni, ĉar mi ja scias ke estas tre malbone tiel agi.

Mi rompis mian estontecon dekkvinkelkfoje. Rezultis por la menciita estonteco, fleksebleco de klaŭno tute june kaptita.

Kaj poste, la estonteco estanta apartigita de la pasinteco nur per la nuntempo, kaj la nuntempo ne ekzistanta… nu kio ?

Nu, por ĉion diri, mi iris al trinkejo kaj pasigis en tiu malbona loko multajn vesperojn kiujn estintus pli fruktodone okupata de studadoj, tiam malallogaj, sed poste enspezigaj.

Inter miaj kutimaj kamaradoj, distingiĝis du kiujn oni povus nomi la antipodojn de tumulto. Unu Georgo Karono; la alia, Viktoro Delakavo.

Georgo Karono, bruega kiel kaldronpleno da diabloj bolantaj en benita akvo, surdiganta nin per siaj senutilaj pripensoj, senfine ripetataj laŭ tono de malplaĉa falseto.

Viktoro Delakavo pensigis ideon de zorge remburita ĉerkujo. Neniam iun vorton, krom, en malfeliĉaj kazoj, iun mallongan kaj obtuzan blasfemon.

Nu, jen tio kio okazis iun tagon :

I

Aŭ pli ĝuste iun vesperon.

Ni ĉiuj estis kolektitaj ĉe la fundo de malgranda drinkejo sur strato Sinjoro Princo, kiu estis nomata La Kukolo, kiun la pioĉo de la malkonstruistoj poste malapergis.

Ankoraŭ iu angulo de la malnova Parizo…, ktp.

Kial Georgo Karono silentis ĉe tiu momento, kaj ekde kelkaj momentoj, kaj dum kelkaj momentoj poste ? Ĉiel ajn, ĉi tiu muteco tiom multe nenormaligis nin ke, per komuna krio, ni diris :

- Nu ! Do Karono ne ĉeestas !

II

Samtempe - ĉu ni iam scios kial ? - la tombeja Delakavo komencis babili, babilaĉi : tiel kiel kovitaro de junaj unuokulaj pigoj. La trouzo de fermentitaj trinkaĵoj ? Aŭ ĉu estus ia alia cerba supereksciteco ? Ĉiel ajn, tiu laŭteco tiom multe nenormaligis nin ke, per komuna krio, ni diris :

- Nu ! Do Delakavo ne ĉeestas !III

(Kiel mi avertis vin ĉi supre, ĉi tio estas somera rakonto).

I _ Somera Kroniko.

Se vi vidus min ĝuste nun, vi ne sukcesus deteni vin ridi. Eĉ mi, kiam mi rigardas min antaŭ mia spegulŝranko, mi ne sukcesas reteni min ridi kaj mi apenaŭ rekonas min.

Imagu ke mi estas tute vestita kiel laŭmoda dando. Nu ! Vi kredos min se vi volas, tio konvenas al mi ne pli malbone ol al iu alia.

Mi surhavas vestokompleton el blanka flanelo, kiu estas malgranda trezoro. Neniu veŝto, kompreneble. Granda zono el skota silko agrable drapiras mian ventron. Koncerne mian helbluan ĉemizon kaj mian verdan kravaton, tio estas por sin genuigi antaŭ ili. Flavaj ŝuoj kaj malgranda kanotĉapelo el angla pajlo kompletigas mian vestaron, ŝuoj sube, kanotĉapelo supre.

Kompreneble, mi modifis la aranĝon de mia hararo kaj mia barbo por bone kongrui kun mia nova vestmaniero.

Mi nun portas longaj miajn harojn, disigitajn per flanka, dislimo kaj falantajn sur miajn vangojn, kiel mi vidis fari junan anglan poeton, kiu loĝas en Honfloro kaj multe plaĉas al virinoj.

Estas vere ke la juna angla poeto estas blondulo kaj ke mi estas nigrablankulo (preskaŭ tute blanka). Sed ne gravas ? Se vi opinias ke virinoj atentas pri aĝo de homoj, vi strange eraras.

Tiel, mi kiu parolas al vi, mi havas multe pli da sukceso ĉe la bela sekso ol mi iam havis.

Mi forgesis diri al vi ke mi anstataŭigis miajn okulvitrojn per monoklo. Tio donas al mi petoletan mienon kiu mirinde konvenas al mi.

Maldika apogbastono de Verdiero, gantoj el hunda haŭto, mia lavado per Kosmidoro, per ĝuplena Kosmidoro, kaj al ni, la virinoj de la mondo !

Dio mia, kiom da belaj virinetoj mi vidis ĉiujn ĉi tiujn tagojn ! En Truvilo, dum la semajno de vetkuroj, oni ne plu nombris ilin. Ili estis ! Ili estis ! Ha ! Amikoj miaj !

De Truvilo, mi iris al Havro, malgraŭ la ĥolero kiu mastre regis super la urbo de Francisko la Ia.

Oni cetere ne ŝajnas pli malkvietiĝi pro tio. Ŝajnas eĉ al mi ke gehavranoj duobligis sian gajecon ekde la invado de la terura plago. Oni ĉefe abunde trinkas, verŝajne kun la espero dronigi la bacilojn.

Mi kiu ne tre kutimas trinki multajn trinkaĵojn, mi konfesos al vi ke mia kapo ofte turniĝis post kelkaj trinkadoj de biteroj kaj kokteloj. Ĉar ĉiuj ĉi tiuj sinjoroj tre ŝategas koktelojn kiuj estas speco de usona trinkaĵo tre agrabla por la gusto, sed diable perfida.

Lastan lundon, mi elitiĝis iom frue kaj mi renkontis en la strato al Parizo, mian amikon Denizon Giloton, ĉarman junulon, komunuman kaj departementan konsilianon de la lando. Ĉi tiu Denizo Giloto, mi konas lin de longe; li eĉ estas, mi kredas, iom parenca al mia edzino.

Ni eniris en malgrandan anglan trinkejon, ni trinkis koktelon, ni trinkis du koktelojn, ni trinkis tri koktelojn, kaj poste, sen ekkonscii tion, jen mi ebria kiel lordo.

Ha ! kiom mi faris kaj diris kiel stultaĵojn ĉi tiun tagon! Ĉar, kompreneble, mia gajeco daŭris ĝis vespero, zorge subtenata de novaj kokteloj. Mi iris tra la stratoj, mano en poŝo, turnante mian irbastonon laŭmaniere de dandoj, kaj tre okupata reĝustigi mian monoklon kiu ĉiumomente defalis.

Vespere, post la vespermanĝo, mi kaŭzis tiom da skandalo ke la policanoj alvenis kaj alkondukis min al la policejo. Kiam mi donis mian nomon, la afero preskaŭ deflankiĝis.

- Vi ? Francisko Sarseo ? ekkriis la brigadisto. Por kiu vi do prenas min, kredi ke ni tuj fidos tiajn sensencaĵojn ? Sro Sarseo estas homo de komuna saĝo, kiu ne povus sin meti en tiajn statojn.

Necesis la interveno de mia afabla kolego Sro Fenuo, la brila lernanto de la Konservatorio, por liberigi min. Mi komencis ne plu ridi.

Treege laca, mi la morgaŭon prenis la boaton al Honfloro kaj ekloĝis en la hotelo de la Renesanco sur la marbordo de Graco, kie mi troviĝas, vere, tre komforte.

La posedanto, Sro Duardo, estas tre afabla viro, tre klera pri amaso da temoj, kiuj ordinare ne pasiigas gastejestrojn. Lia domo, kiu estas tia farmodomo kia hotelo, proponas al lacaj parizanoj la meditadon kaj ripozon kiujn ili tiom bezonas. Strangaj kolektoj aldonas potencan intereson al ĉi tiu instalaĵo.

La sola malbonaĵo estas albumo, terura albumo en kiu vizitantoj devas skribi kelkajn liniojn, aŭ desegni kelkan skizon, laŭ tio ke ili estas aŭ literaturistoj aŭ desegnistoj. Ĉu vi volas scii tion kion mi skribis ?

Nu ! Mi skribis versojn. Kaj, responde al la defio de mia amiko Haleo, mi komponis rime homofonajn versojn, tio estas, versojn kiuj rimas de komenco ĝis fino. Jen ili :

La animo de Alfonso Haleo vagas kaj sin ĵetas en akvon.
Ha ! La sala fundo de la maro ! He ! Tiu frenezulo ! Halo !⁽¹⁾

Ĉar necesas diri al vi ke lastan semajnon, ĉi tiu kompatinda Haleo, eksciante ke lia amatino trompis lin kun arkitekto, provis dronigi sin. Feliĉe, mi ĉeestis.

Aŭskultante nur mian kuraĝon, mi eligis akutajn kriojn kaj fiŝkaptisto savis nian kompatindan amikon. Nur ke li ne plu provos tion !

Francisko Sarseo.

(1) Ĉi tie estas nur traduko, sed france, fakte tiu estas homofonaj versoj.

II _ Higiena Kroniko.

La alian matenon, kiam mi rigardis tra mia fenestro kiel mi faras ĉiumatene, la vetero ŝajnis al mi bela. Tiam mi surmetis mian helan pantalonon kaj mian jaketon el alpako. Kaj poste, survojen por promenado.

Mia bona mallonga promenado en la kamparo tuj matene, estas nenio kia tia por revigligi vian temperamenton. Tio malkonfuzas viajn ideojn kaj tio vekas vian apetiton.

Ha ! La apetito, infanoj miaj, jen la unua el la bonaĵoj ! Mi de ĉiam brave batalas ĉetable. Kiam mi estis juna, mi manĝintus amason da ŝtonojn, kaj eĉ nun mi sukcesas tion sufiĉe bone. Pri manĝaĵo, mi faras grandfarojn kiujn multaj nuntempaj junuloj ne farus.

Nu, ne pli poste ol la pasintan someron okazis al mi aventuro kiun mi sekretigis ĝis nun, sed kiun mi decidiĝis rakonti por ne tro longe mistifiki bravajn knabojn kiujn mi ŝatas.

Mi troviĝis en Truvilo, loĝigita en la Vilao de la Cedroj de mia juna amiko Gandijo, kies "La gluantaj virinoj" gajvigle iras al ilia kvincenta prezentado. Pensi ke mi estis la sola, aŭ preskaŭ, en la gazetaro kiu antaŭdiris la gravan sukceson de ĉi tiu komedio ! Ne estas ĉar mi estas pli lerta ol aliaj, sed mi havas antaŭsenton, kaj tuj mi sentas ĉu aŭtoro havas teatrosenson. Vane oni provas ŝerci pri mi, tiel estas.

Do ĉi-somere mi troviĝis ĉe Gandijo. Mi ne estis la sola invitito. Estis Alfredo kapuso, ĉarma kronikisto kaj krome perfekte edukita viro. Montogajo, la diskreta verkisto de "La Virinoj de Parizo". Estis Henriko Fukiero, kiu nun estas deputito de Barceloneto; Kokelajno Postnaskito, kiu parenteze, nuntempe respondecas pri bona ĉarma amatino.

Estis mateno, ĉi ĉiuj sinjoroj banis sin en la maro. Mi prenas banojn da varma akvo en bankuvoj sed mi ne ŝatas marbanojn. Mi do restis sola en la vilao kaj mi skribis kelkajn leterojn.

Supreniris tiom bona odoro el la kuirejo ke mi malsupreniris tien por ĵeti ekrigardon. La bonega kuiristino de Gandijo preparis ovojn farĉitajn.

Ĉu vi konas la ovojn farĉitajn ? Ĉi tio estas bonega. Vi malmole kuiras viajn ovojn, vi laŭlonge distranĉas ilin kaj eltiras la ovoflavaĵojn. Al ĉi tiu flavaĵo vi aldonas pecete hakitan viandon, petroselon, cerefolio, ktp.; vi faras farĉon kiun vi metas anstataŭ la flavaĵon. Vi poste malrapide kuiras la tuton en kovrita plado per malforta varmo. Mi ripetas tion : Tio estas franda.

Dum la kuiristino iris porti miajn leterojn al poŝtejo, mi per unu gluto formanĝis la du dekduojn da farĉitaj ovoj. Mi viŝis la pladon per mia poŝtuko kaj mi remetis la pladon en la telermeblon.

Kiam la kuiristino revenis, vi aŭdas ŝiajn kriojn de ĉi tie : "Miaj farĉitaj ovoj ! Miaj farĉitaj ovoj !"

Ĵus, la gastoj tre malsataj alvenis. Mi, en mi mem, ridegis. Ni ĉien serĉis la farĉitajn ovojn, krom kompreneble, tie kie ili estis. Ha ! Mi multe amuziĝis tiun tagon ! La kuiristino preskaŭ malsaniĝis pro tio.

Mi devas aldoni ke la engluto de ĉi tiuj du dekduoj da ovoj kaŭzis nenian malutilon al mia apetito, kaj ke mi matenmanĝis kvazaŭ nenio okazintus.

Ĉu estas multaj dudekjaruloj kiuj farus tiom ?

Ĉar ĉirilate la nuntempaj junuloj tute ne valoras nin. Mi kelkfoje vidas miahejme iujn kiuj ŝajnas manĝi nur per dentopintoj tion kion ni servas al ili, kvazaŭ ni donus al ili forĵetaĵojn⁽²⁾. Ne estas ĉar estas miahejme, sed mi povas aserti ke ni tute ne malbone manĝas hejme.

Mi kompreneble ne diros ke ni servas nur rostitajn hortulanojn. Ne, sed ni preparas bonan, burĝan manĝaĵon, sanan kaj abundan.

Tiel, ĉi-matene ni manĝis la reston de femuraĵo de hieraŭ, preparita kun terpomoj, tripoj laŭ la Kaena maniero kaj bona salato de lentoj. Dika peco da Livaroto post tio, kaj bona kafo, kaj jen tio !

Mi ne scias ĉu vi similas al mi, sed mi ŝategas tripojn laŭ la Kaena maniero. Kiam mi estis instruisto en la kvara klaso ĉe la mezlernejo de Brivo-la-Fortika, mi havis unu el miaj kolegoj kies onklino tenis porkaĵvendejon en Kaeno. Ĉiujn dimanĉojn matene, mia amiko ricevis per transportservoj plenan vazon da tute pretaj tripoj. Li nur devis varmigi ilin.

Scianta la tre ardan ŝaton kiun mi deklaris por tripoj, ĉi tiu bravulo certe invitis min ĉiun dimanĉon. Mi alportis tri aŭ kvar botelojn da cidro. Alia alportis aliaĵon. Ha ! Ĉi tiuj dimanĉaj tagmanĝoj en Brivo-la-Fortika ! Ili restis unu el la plej bonaj memoroj de mia junaĝo. Mi ne scias tion kio fariĝis mia kolego de trpoj.

La lastaj novaĵoj kiujn mi ricevis pri li, estas kiam li estis nomumita vic-lernejestro de la kolegio de Montolerio. Li tiame skribis al mi por sciigi min pri sia nomumo. Mi respondis al li per letero de gratuladoj, kaj de tiam mi ne plu aŭdis paroli pri li.

Tamen tiel estas en la vivo : ni estas la plej bonaj amikoj en la mondo, cirkonstancoj venas por disigi nin, tute kiel ŝtormo disĵetas vrakojn. Kelfoje hazardo rekunigas vin, sed ofte ni mortas sen revidi unu la alian.

Sed jen ke mi ekdiras malĝojajn aferojn kaj parolas pri morto ! Nu, ni forskuu nian melankolion kaj ni provu esti pli ĝojaj !

Kion do mi diris komence de ĉi tiu kroniko ? Ha ! Jes, mi memoras : opiniante ke la vetero estis bela, mi surmetis miajn helan pantalonon kaj mian jaketon el alpako.

Mi apenaŭ iris unu kilometron en la kamparon, kiam akvogutoj larĝaj kiel moneroj de cent soldoj komencis fali. Kompreneble, mi ne kunportis pluvombrelon. Vi vidas mian kapon de ĉi tie. Estas nenio kiun mi pli abomenas ol esti malseka.

Kion vi farus sur mia loko ? Mi ne scias, sed mi ja ŝirmiĝis sub arbo.

Bedaŭrinde, la gutoj transformiĝis en torentan pluvon, veran fulmotondron, kaj malgraŭ mia vegetaĵa ŝirmejo, fine de kvaronhoro, mi estis malsekigita ĝis ostoj.

Mi devis rapide rehejmeniri kaj tute transvesti min. Eĉ miaj tapiŝsimilaj ŝelkoj estis inunditaj. Por kredi ke oni trempis ilin en sitelo da akvo dum dudek kvar horoj.

Nu, vi ne scias tion kion mi faris ekde ĉi tiu aventuro ? Mi tuj diros al vi. Ĉu la vetero estas sunbrila, ĉu ĝi estas pluvaĉa, mi ne eliras sen pluvombrelo.

Se la vetero estas sunbrila, mi uzas mian pluvombrelon kiel irbastonon. Okaze de ekpluvego, mi uzas ĝin kiel pluvombrelon.

Francisko Sarseo.

(2) Mi alian tagon eĉ aŭdis iun kiu diris : "Kiam vi volas ŝviti, la plej bona maniero estas legi la kronikojn de Patro Sarseo" Ĉi tiu, kiam mi ree invitos lin, estos varme, sufiĉe varme por ŝviti sen legi la kronikojn de Patro Sarseo.

III Dum vojaĝo.

Ĉi-jare mi iom malfrue decidiĝis por iri somerumi; sed, kiel diras la saĝeco de la nacioj : pli bone malfrue ol neniam. Cetere, tio kaptis min kiel deziro. Mi enuis en Parizo, mi travivis kelkajn malgravajn turmentetojn. Vi scias tion kio estas, mi ja konservis ekscese junan koron, kaj kelkfoje, ridetu, infanoj ! mi spertas tiujn pasiajn turmentojn kiuj ŝajnas ekskluziva propraĵo de la adoleskanteco.

Muceto diris : "Kaj neĉeesto kaj tempo estas nenio kiam oni amas". Muceto grave eraris.

Neĉeesto estas gravaĵo kaj tempo estas ĉio kiam oni amas. Mi do diris al mi : ni lasu la tempon fari kaj ni provu la foreston.

Jen kial, sabaton matene, mi prenis la trajnon al Sankta-Maluo. Neniuj incidentoj ĝis Versajlo.

Tie, la staciestro de Ŝantjeo, tre digna homo, ĉagrenis min. Li baraktis kontraŭ kvar individuoj kun malbonaŭgura aspekto, maldece vestitaj, tiaj uloj kiajn ni ekvidas nur dum tempoj de ribeloj aŭ la senkapigoj. Ĉi tiuj viroj (unu ruf-, du blond- kaj unu brun-haruloj) profitis de sia nombro por vortataki la honestan maljunulon. Ĉi tiu lasta, kun memrego kiu ankoraŭ vekas mian entuziasmon, notis en sian notlibron la nomojn de la insultantoj, kaj mi havas la dolĉan esperon, ke ĉe la momento kiam mi skribas ĉi tiujn liniojn, la kvar bubegoj spiras freŝan aeron sur la malseka pajlo de la karceroj.

Tamen, la trajno al Sankta-Maluo (foriranta de la stacidomo Montparnaso) alvenis kaj ĉesigis ĉi tiun doloran scenon. Mi sidiĝis en komfortan kupeon, kaj vipu koĉero… aŭ pli ĝuste fajfu maŝinisto.

Ha ! Fervojoj estas bela inventaĵo ! Se ili tute ne havas la pitoreskecon de la diliĝencoj de niaj patroj, kiel komfortaj ili estas ! Kaj eĉ se ili nur havus la meriton mallongigi distancojn ? Ĉu vere tio estas por disdegni ?

Kaj pensi ke ĉi tiuj fervojoj kiuj vekas nian plej viglan admiron, eble iam estos objekto de mokadoj fare de niaj pranevoj ! Ĉar, estu certa, estus senpripensa frenezo fiksi limojn al progreso. La ĥimero de hieraŭ estas la realo de hodiaŭ kaj la kadukaĵo de morgaŭ.

Estas malĝoje konstati ĉi tiun senĉesan kirlado kiu kuntiras la homaron en siajn senfinajn ciklojn, sed ne gravas ! Kiel mi diras, la vivo estas la vivo, ni uzu ĝin per ĉiuj flankoj kaj ĉefe per la bona.

Kaj, dum mi forlasis min al ĉi tiu abismo de pripensadoj, Sankta-Maluo pliproksimiĝis. Li eĉ estis tiel proksima ke la trajno eniris en la stacidomon kaj mi povis eltrajniĝi.

Mi neniam vidis Sankta-Maluon, kaj mi ne bedaŭras tion, ĉar se mi jam vidintus ĝin, mi estus malpli impresata de ĝia aspekto ol mi estis sabaton vespere ekvidante ĝin por la unua fojo.

Geologoj, kiuj kelkfoje estas adorindaj poetoj sen konscii pri tio, diris ke Sankta-Maluo estas konstruita sur granita tereno. Nenio estas pli vera kaj pli plezuriga.

Granito ĉi tie, granito tie, granito ĉie. Ha ! kiel granita tereno, ni povas diri ke ĝi estas granita tereno ! Mi ne plu estas juna. Sed, traserĉante en la plej profundeco de miajn memorojn, mi malfacile trovus pli granitan terenon ol ĉi tiu, jes, pli granitan !

Ni komprenas, vidante ĉi tiun granitan terenon, ke tie povis naskiĝi kaj kreski tuta generacio de sentimaj maristoj kaj aŭdacaj korsaroj, kaj oni diras al si ke ĉi tiuj fortikaj kompleksioj "certe suĉis iom da lakto el tiuj granitoj".

Inter aliaj apartaĵoj de Sankta-Maluo, mi plezure mencius la belecon de la junaj aŭtoktoninoj. Ĉefe unu, nomita Viktorino, sur kies gorĝo povus erodiĝi la tuta granito de ŝia lando. Ĉi tiu Viktorino ne malmulte kontribuis al mia konsolado.

Kiam mi bezonos konsolon, mi revenos al Sankta-Maluo. Kaj eĉ sen tio.

*** ** * * ** ***

Jam delonge, mi volis vidi Monton Sanktan Mikaelon. Mi ne volis preterpasi tiel proksime sen tie halti, survoje al Pontorsono ! De Pontorsono, ni prenas la poŝtkaleŝon. Post kelkaj kilometroj, oni ekvidas Monton Sanktan Mikaelon.

Mi ne pretendas sciigi al vi tion kio estas Monto Sankta Mikaelo. Vi scias tion tiel bone kiel mi.

De malproksime, vidate de la imperialo de la veturilo, ĝi faras tre belan efikon, sed, ĉu mi konfesu tion al vi ? Mi sentis grandan elreviĝon. Mi kredis ke ĝi estas pli pinta ol ĝi estas. Ĝi estas beleta, sed ĝi ne estas sufiĉe pinta.

Cetere, oni laboras por restaŭrado, kaj mi petegas Srojn la arkitektojn; faru ĝin iom pli pinta. Garniero diros tion al vi, same kiel mi.

Tio kio estas plej bona ĉe Monto Sankta Mikaelo estas Sino Pulardo. Ĉu vi ne konas Sinon Pulardon ? Kia ĉarma virino, kaj afabla, kaj bonkora !

Mi ne atingis mian aĝon, ĉu ne, sen manĝi bonajn omletojn. Nu ! La omletoj kiujn ĝis nun mi manĝis, estas hontindaj fiaĵoj kompare kun la omletoj de Sino Pulardo.

Ha ! Bona sinjorino Pulardo mia, kiel vi atingas tian perfektecon en la omleto ?

De Monto Sankta Mikaelo, mi revenis al Pontorsono kie, forprenita de mia temperamento, mi maltrafis la trajnon. Atendante la sekvan, mi vespermanĝis ĉe la hotelo de Bretonio. Ĉe la sama tablo kiel mi estis la kvar individuoj kiuj kaŭzis al staciestro de Versajlo (Ŝantjeo) skandalan scenon malaprobitan de honestaj homoj el ĉiuj partioj, scenon kiun mi menciis ĉi supre.

Bona hotelo, la hotelo de Bretonio. Bona manĝaĵo, bona servo, sub la kontrolo de ĉarma junulino (la filino de la domo, mi kredas).

Nun mi estas en Grandurbo, de kie mi skribas al vi ĉi tiujn liniojn. Mi tie konatiĝis kun tre afabla knabo pri kiu mi aŭdis paroli en Parizo, iun nomatan Ŭileto, kiu desegnas bildojn por gazetoj. Mi donis al li kelkajn konsilojn kies li profitos, mi esperas.

Li, siaflanke, sin ŝuldigis ilustri por mi kelkajn kronikojn kiujn mi povolume publikigos je la jarfino por la novjarajn donacojn.

La fina vorto de ĉi tiu artikolo do estos, pardonu tion por unufoje, anonco de librovendejo.

En presado : La Kronikoj de la Komuna Saĝo
de Francisco Sarseo, desegnaĵoj de Ŭileto.

Kaj tio fulmrapide vendiĝos !

Francisko Sarseo.

En Francio, dorlotita nomo de hundeto estas Tutu (mi esprantigis per Tutuo), ne gravas ĉu la hundeto estas vira aŭ ina.

Malĝoja rakonto por la eta Maria-Anno Saliso.

- Mi, diris Zinjo, estas la tutuino kiun mi volas. Tutuino tutsimple estis la virina formo de tutuo kiu mankis en la franca lingvo kaj kiun la eta Zinjo ĵus senprobleme kreis.

Temis pri du novnaskitaj hundidoj, unu tutuo kaj unu tutuino kiujn oni porponis por elekti al Fino Zinjo.

La tutuo alfalis al la juna filo de la transstrata ŝuriparisto. Li tuj estis baptata Nigraĵo, kvankam li estis maksimume fergriza.

Tutuino (la nomo restis al ĝi) ekloĝis en hundodometo tute ornamita de rozkoloraj rubandoj kaj de arĝentaj tintiloj.

Zinjo freneze ŝatis ĝin kaj nenio estis tro bela aŭ tro bona por ŝia tutuino. Tutuino do estis la plej feliĉa el la junaj hundinoj. Des pli ke ŝi samtempe ĝuis de la distraĵoj de la familio.

Ĉiumatene, ĝia frateto Nigraĵo trotetante venis por kunmanĝi la dolĉan lakton. Bone ludinta, bone petolinta, Nigraĵo, kiu estis saĝa tutuo, reiris al la metiejo de sia juna mastro kaj finigis sian tagon sin okupante per ledaj detranĉaĵoj.

Iun dimanĉon matene tre malvarmantan, Zinjo, en bela tualeto, tute preta por iri tagmanĝi ĉe avinon, rimarkis ke Tutuino havis la hararon tute malseka kaj mizere frostotremis.

Zinjo prenis Tutuinon kaj enfermis ŝin en la etan ŝrankon de stovo de la manĝoĉambro, ŝrankon kiu servas por varmigi la telerojn. Kaj poste ni iris ĉe avinon.

Kiam ni vespere revenis, la patrino de Zinjo serĉis tutuinon. Ni alvokis ŝin : Tutuino ! Tutuino !

Sed Tutuino ne respondis. Tiam Zinjo rememoris :

- Ŝi estis malseka, mi metis ŝin por sekiĝi en la telerŝrankon.

La kompatinda Tutuino tie estis, rigidigita de morto, asfiksiita. La eta Zinjo rigardis kun iom da disreviĝo ĉi tiun kadavron, sed ŝi ne ploris, malgraŭ la severaj vortoj de sia patro, kaj ŝi iris enlitiĝi.

Sed la morgaŭon, kiam ŝi vidis Nigraĵon alveni serĉantan lian fratinon kun dolorigaj mallongaj jelpadoj, Zinjo komprenis la plenan hororon de tio kion ŝi faris.

Ŝia eta koro eksplodis kaj, ekprenante en siajn brakojn la kompatindan, afliktitan Nigraĵon, ŝi eksplodis per fortajn, fortajn plorsingultojn.

Iam estis eta Peĉjo, tute blanka, tute blanka, ĉarmega eta Peĉjo.

Lia patro, kiu estis nomita Sro Pieroto-Ŭileto, kaj lia patrino, kiu estis Sino Pierotino, tre amis sian etan Pieroto. Tamen, kiam li fariĝis granda knabeto, ili ne hezitis meti lin en granda, griza, malĝoja domo kiun oni nomas internulejon.

En ĝi, la eta Peĉjo profunde enuis kaj neniam volis lerni siajn lecionojn aŭ fari siajn hejmtaskojn.

Tio estis tre malbona. Tial oni ĉiam punis lin. Oni nuligis al li promenadojn kaj ludpaŭzojn, kaj eĉ dimanĉajn elirojn. Tio estis kvazaŭ oni kantus.

Tiam oni nuligis al li liaj feriojn de novjaro kaj de Pasko. Tio estis kvazaŭ oni ankoraŭ kantintus.

Fine, ĉar dum la tuta jaro li estis mallaborema kaj malatenta, la lernejestro, Sro Bidelo, akorde kun la familio de Peĉjo, decidis ke la lernanto Peĉjo estos senigita de somerferioj. Dum ĉi tiuj du longaj kaj varmaj monatoj, nia kompatinda amiko restadis kun kelkaj lernantoj kies gepatroj loĝis forfor, direkte al kolonioj.

Longege vivinta en ĉi tiuj malgrandaj, varmaj landoj, Peĉjo ankaŭ fariĝis tute nigra, ĉar sciu ke esti nigra estas kontaĝa.

Kiam, iun matenon, en sia speguleto, li ekvidis la transformiĝon, li tute bedaŭris. La ferioj ĵus finiĝis. Nova lerneja jaro komenciĝis.

La eta Peĉjo komencis bone labori kaj perdis siajn kutimojn de pigreco kaj de malatenteco. Tiam li neniam plu estis punita kaj baldaŭ refariĝis la eta beleta blanka Peĉjo kia li estis kaj kia li ĉiam estos nun.