L I B R O _ D U A _ 56a Aventuro.

Pri la disputo de Renardo kun Isengrino,

kaj kiel la batalo estis regita inter ili.

La historio diras ke, kiam la re?o Nobla longe rememorigis la originon de ?iuj protestoj prezentitaj anta? sia kortumo, la ?eestantaro ?ajnis konvinkita pri la neceso fari gravan ekzemplon. Sed Renardo estis bone instruita; nenio maltrankviligis lin, li estis preninta la tempon por pesi ?iujn siajn respondojn. Kiam li vidis la dispozicion de la spiritoj, li stari?is kun grava mieno kaj petis la permeson kontra?diri ?iun el la akuzoj alportitaj anta? la kortumo. "La peto estas justa, respondis la re?o; oni ne kondamnas sen a?di. Parolu, ni a?skultos tion kion vi povos diri por senkulpigi vin".

"Siro, diras Renardo, anta? ?io, mi dankas vin esti admonanta min por aperi anta? la kortumo; tio estis doni al mi ?iujn rimedojn por triumfigi la veron. La plendoj de Tiberto kaj de la paruo havas tiom malmulte da graveco ke, por doma?i vian atenton, mi e? ne volas respondi pri tio. Mi ne havas plej malgrandan memoron esti vidinta Kopetaⁿ, mi do ne povas esti vundinta a? kontuzinta ?in. ?io kion mi scias pri ?anteklero, estas ke, iam decidinte ?in sekvi min, mi permesis al ?i forlasi min je la alproksimi?o de hundaro kiu povis dama?i ?in tiom multe kiom min mem. Kial siro Bruno, la urso, kuni?as kun miaj akuzantoj, mi ne kapablas diri tion; ?ar mi neniam enviis al li unu lineon de sia ha?to. Mi ankora? ne memoras esti ripro?anta al mi la plej malgravan aferon, a? koncerne Ronjausoⁿ, a? koncerne mian kunulon Isengrinoⁿ. Se la plimulto da miaj najbaroj akuzas min, tio estas ?ar la sendankeco kaj la envio hodia? regas en la mondo; ?iu scias tion, kaj mi ne povas miri ke miaj servoj estis ?iam malbone aprobitaj. Oni estas oftege punita esti volanta tro bone fari, kaj ne estas ordinare la pli kulpa kiun oni ekkondamnas. Beda?rinde ! Dio ne prodigis al mi favorojn : tia estas mia destino, ke miaj plej bonaj agoj fari?is la okazo de miaj plej gravaj malbonsortoj". (?i tie, Renardo ?ajnis cedi al fortan emocion, li direktis sian brakon al siaj okuloj kvaza? por forvi?i larmon kaj da?rigis) :

"Mi do diras tion tute sincere, mi neniam forgesis tion kion mi ?uldis al damo Hersento, la virino edzinigita de mia kunulo. Ofendegi sian bo-onklinon, estintus la faro de herezulo, kaj monsinjoro Isengrino hontas pri nenio kiam li venas publike akuzi min pri tia malsa?a?o".

?i tie monsinjoro Isengrino ne sukcesis sin reteni interrompi lin : "Vere, estas afero de vi por nei malbonfarojn pli klarajn ol la tago ! Ha ! kiel vi bone scias kanti la meson de la frenezuloj ! ?u ne anka? estis vi kiu konsilis al mi eniri en la puton el kie mi devis neniam eliri ? Vi trovi?is tie, vi diris, en paradizo, inter la arbaroj, la rikoltoj, la akvoj kaj la herbejoj; vi vivis meze de ?io kio eblis deziri, perdrikidojn kaj kokinojn, salmojn kaj truton. Mi kredis al vi je mia malfeli?o, mi eniris en la sitelon; la?mezure, kiel mi malsupreniris, vi resupreniris, kaj kiam duonvoje mi volis scii tion kion vi pretendis, vi respondis al mi ke la kutimo estis, kiam unu malsupreniris, la alia resupreniris; ke vi eliris el la infero kien mi mem iris. Nun, kion mi diris pri la lageto en kiu mi lasis la plej bonan parton de mia vosto !

"Vere, respondis Renardo, ne estas serioze ke oni direktas al mi tiajn ripro?ojn. Kiam ni iris al la lageto, Isengrino tiom deziregis kapti fi?ojn ke li neniam kredis esti sufi?e prenanta ilin. Estas por li ke la kampulo diras : tiu ?ion perdas kiu ?ion avidas. Kiam li sentis la rombojn veni, kial li ne forlasis la lokon, e? se li poste revenos unu a? du aliajn fojojn ? Sed lia granda glutemeco parolis pli la?te. Mi estis avertonta lin, li respondis al mi per furioza blekado, kaj estas tiam kiam, laca atendi, mi lasis lin labori. Se li ne bone fartis, al kiu la kulpo ? Certe ne estas mi kiu man?is la fi?ojn.

"Renardo, reparolis Isengrino, vi tre bone erarigas tiujn kiujn vi trompas, kaj vi dum via tuta vivo trompis min. Alian tagon, iom tro man?inte da ?inko kaj sentante mian gor?on sekan, vi kredigis al mi ke la ?losilo de la vinkelo falis inter viajn manojn kaj ke vi havis la zorgadon de la vino. Mi eniris en la vinkelon, malbona perfidulo, vi regalis miajn orelojn per malbonaj kantoj, kaj danke al vi, mi havis la ripojn dra?itajn per batoj.

"Pri tio, diras Renardo, mi memoras tion, kaj la aferoj alimaniere okazis. Vi lasis vin kapti per la plej hontinda ebrieco; vi volis kanti la horpre?ojn, kaj vi faris tian bruadon ke ?iuj homoj de la vila?o alkuris. Mi ne perdis, kiel vi, la prudenton; kiam mi vidis ilin alproksimi?i, mi foriris. ?u oni kulpigos pro krimo de esti kapabla konservi mian sa?econ ? Se vi lasis vin trabati, ?u mi respondecas pri tio ? Kiu ser?as malbonon, malbono venas al li, oni diris tion unuafoje anta? longe.

"?u ver?ajne estas denove pro deziro pla?i al mi ke iam, per bolanta akvo, vi desegnis al mi kronon kiu mal?irmis al mi la kapon kaj forigis de mi la tutan felon el la vangoj ? Alifoje, vi proponis al mi duonon de angilo kiun vi ?telis, sed por faligi min en novan kaptilon. Mi scivolis kie vi trovis ?in; tio estis a?dante vin sur ?areto kiu estis tiel plenega ke la ?aristoj volis ?eti parton el ili por faciligi la ?evalojn. Ili e? invitis vin preni lokon apud ili, por man?i pli la? via pla?o. Devigante min sekvadi vian ekzemplon, mi iris loki min sur la vojo de la ?aristoj, kaj estis pagita por tio per tiom da batoj de bastono ke mia dorso estas ankora? kontuzita pro tio. Sed la plej longa somertago ne sufi?us por rakonti ?iujn suferojn, ?iujn malagrabla?ojn, kies mi ?uldas al vi. Feli?e, jen ni anta? la kortumo kie la ruzeco ne povas esti granda helpo.

"La kortumo faros kiel mi, ?i nenion komprenos pri viaj akuzoj. Jam tiuj kiuj a?das nin, preska? ne eliras el sia surprizo kaj rigardas vin kiel stultulon por esti tiel malbone koloranta viajn mensogojn. ?u vi povas do perdi vian animon tiel senpage ?

"Estas tro multe, reparolas Isengrino kun furiozo en la okuloj, mi nur atendas la forpermeson de la re?o por peti kontra? perfidulo batalon en duelejo. - Kaj mi, diras Renardo, mi deziras ?in almena? tiom kiom vi".

Tuj unu kaj alia prezentis siajn garantiulojn; la re?o ricevis ilin sen heziti. La tuta kortumo konsentis ke la batalo estis neevitebla, cetere oni pensis ke krom supernatura lerteco, Renardo ne povus elteni la penadon de la terura Isengrino.