L I B R O _ D U A _ 45a Aventuro.

Kiel grandsinjoro Renardo, monsinjoro Nobla la re?o kaj Grimberto faris belajn paroladojn kiuj persvadis neniun,

kaj kiel monsinjoro Nobla informis grandsinjoron Renardoⁿ

pri la akuzakto.

La alveno de grandsinjoro Renardo kaj de Grimberto ka?zis grandan movon en la ?eestantaro de la baronoj. Ne estis besto kiu ne montris la plej viglan sopiradon por subteni la prokuroron. Isengrino, la konestablo, e? akrigas jam siajn dentojn, kun la espero ke la okazo estos donita al li : Tiberto kaj Bruno brulas de ven?o, la unua pro sia perdita vosto, la dua pro la ru?a ?apelo kiun li akiris. ?anteklero staras sin sur siaj ergotoj, apud Ronjauso kiu grumblas kaj bojas pro senpacienco. Sed meze de ?iuj ?i manifestadoj de malamo kaj de furiozo, Renardo, rei?inta si mem, ?ajnigas videblan trankvilecon; li anta?eniras kun kvieta mieno ?is la mezo de la ?ambro, kaj post esti malrapide promeniginta siajn fierajn kaj disdegnajn rigardojn dekstren, maldekstren, kaj anta? li, li petas esti a?dota kaj eldiras la sekvan paroladon :

"Siro re?o, mi salutas vin, kiel tiu kiu faris al vi plej bonan servon, per si sole, ol ?iuj viaj aliaj baronoj kunigitaj. Oni kalumniis min anta? vi : mia malfeli?o volis ke mi neniam ?uu tutan tagon de via bonkoreco. Oni diras al mi ke, danke al la flatuloj kiuj ?irka?as vin, vi volas kondamnigi min al morto. ?u oni povas miri pro tio kiam la re?o ?ategas la raporton de homoj sen honoro, kiam li forpu?as la konsilon de siaj plej elprovitaj baronoj ? Tuj kiam oni mallevas la kapojn por la?degi la piedojn, la ?tato devas trovi?i en malbona situacio; ?ar tiuj kiujn Naturo faris servutulojn, vane alti?as en potenco, en ri?eco, ili ?iam havas servutan koron, kaj ilia levi?o utilas al ili nur por fari al la honestaj kaj denaskaj Nobeloj ?ian eblan malbonon. Neniam malsatega hundo kontenti?os nur lekante sian apudulon. ?u la servutuloj ne estas la plago de la malri?uloj ? Ili konsilas la ?an?on de monoj por ?veligi sian monujon, ili ron?as la aliajn kaj solaj profitas de ?iuj maljusta?oj kiujn ili okazigis. Sed mi ?atus scii tion kion Bruno kaj Tiberto venas postuli de mi. Certe, ili kapablas, kun la subteno de la re?o, fari al mi multe da malbono, ?u prave ?u malprave; sed fine, se Bruno estis surprizita de la malbona Lanfroj, kiam li man?is sian mielon, kiu povis malhelpi lin sin defendi ? ?u li ne havas manojn sufi?e lar?ajn, piedojn sufi?e grandajn, dentojn sufi?e fortajn, lumbojn sufi?e facilmovajn ? Kaj se la digna Tiberto estis kaptita kaj kripligita dum li mordis ratojn kaj musojn, per kio tio povas trafi min ? ?u mi estis urbestro a? provosto, por ricevigi al li kompenson ? Kaj kiel oni venus peti de mi tion kion ne estus en mia povo repagi ? Koncerne al Isengrino, vere mi ne scias kion diri. Se li asertas ke mi amas sian edzinon, li tute pravas; sed ke tio ?agrenas la ?aluzulon, mi ne estas ligita al tio. ?u oni parolas pri transpasitaj muregoj, pri rompitaj pordoj, pri cedigitaj seruroj, pri frakasitaj pontoj ? Mi ne supozas tion : kia do estas la okazo de la protesto metita ? Mia amikino, la nobla sinjorino Hersento nenion ripro?as al mi; pri kio do plendas Isengrino ? Kiel lia malbona humoro povus ka?zi mian pereon ? Ne, Disinjoro ?irmos min de tio. Via re?eco sendube estas tre alta, sed mi povas diri tion kun plena konfido, mi vivis tiom longe nur por agi, spite al ?iuj, kun sindonemo kaj fideleco cele al vi. Mi atestigas Dion kiu ne mensogas, kaj sanktan Georgon, patronon de la bravaj kavaliroj. Nun kiam la a?o detruis miajn fortojn, kiam mia vo?o estas difektita, kaj kiam mi e? havas sufi?e da peno por kolekti miajn ideojn, estas malmulte nobla voki min en la kortumo kaj ekspluati mian malfortecon; sed la re?o ordonas, kaj mi obeas. Jen mi anta? lia brakse?o; li povas ?eti min en la malliberejo, kondamni min al fajro, al la ?nuro; tamen, koncerne maljunulon, la ven?o estus malmulte nobla, kaj se oni pendigus beston tia kia mi sen a?skulti lin, mi kredas ke oni longtempe parolus pri tio".

Apena? Renardo finis ke la re?o Nobla siavice ekparolis : "Renardo, Renardo, vi kapablas paroli kaj defendi vin; sed la artifiko ne plu estas konvena. Malbenita la animon de via patro kaj de la malbona virino kiu portis vin sen aborti ! E? se vi havus ?iujn lerta?ojn de la sova?a azenino kies parolas la Libro, vi ne eskapus la punon de viaj nombraj malbonagoj. Lasu do for vian ?ajnan sekurecon; ?i estas fripona?o. Vi estos ju?ita ?ar vi petas tion; miaj baronoj ?i tie kunvenintaj decidos kiel oni devas trakti tian perfidulon, murdiston, ?teliston kia vi. Nu, ?u iu ?i tie volas diri ke ?i tiuj nomoj ne konvenas al vi ? Ke li parolu, ni a?skultos lin".

Grimberto stari?is. "Siro, li diras, vi vidas ke ni respondis al via admono; ni venis klini?i anta? via ju?opovo : ?u tio signifas ke konvenas ofende trakti nin, e? anta? ol a?di la kazon ? Jen grandsinjoro Renardo kiu sin prezentas por plenumi kaj kontentigi tion kion oni balda? postulos de li : se iu protesto stari?as kontra? li, vi devas, siro, lasi al defendo kompletan liberecon kaj ?iujn rimedojn por publike forpu?i publika akuzo".

Grimberto ne jam ?esis paroli kiam stari?is ?iuj kune, Isengrino la lupo, Ronjauso la laniario, Tiberto la kato, Tiselino la korvo, ?anteklero la virkoko, Pajnto la kokino, Dr?ino la pasero kaj grandsinjoro Kovardo la leporo; sen paroli pri Bruno la urso, pri Froberto la grilo, pri la korniko kaj pri la paruo. La re?o ordonas al ?iuj residi?i, poste li mem elmetas la diversajn protestojn starigitajn kontra? Renardo, kaj submetitajn al la ju?ado de la kunigita kortumo.

(?i tie la originala verkisto entute donas tion kion oni hodia? nomus la akuzakto : ?i remetas, unu post la alia, la aventurojn kiujn la unua libro jam sciigis kaj kiuj estas la fundamentoj de la proceso de Renardo. Ni ne devas sekvi lin en ?i tiuj rediroj, ni nur konsideros kelkajn aventurojn rememoriigtajn de Nobla kaj pri kiuj ni ne sukcesis retrovi la lokon. ?ar ili aperas inter la akuza?oj, ni devas informigi pri tio, alie, la historio de Renardo estus nekompleta.

La hundo Morhuo kiu, en unu el la sekvontaj aventuroj, zorgos pri la ven?o de la bona Druino, eblus ja esti la frato de Ronjauso, la laniario, kiu en la ?urafero (probable memore al la malbonaj soldoj menciitaj ?i supren en la konfeso de Renardo) fari?is la instrumento de pia fra?do el la plej a?dacaj. Unu el la malnovaj historiistoj de Renardo anka? atribuas al Ronjauso la laniario, plurajn el la embarasajn renkontojn pri kiuj la famo volis ke Isengrino estu viktimo. ?io eble ne estas malvera en ?i tiu izolita atribuado; ?ar la hundo neniam estis samrange kun grandsinjoro Renardo. Oni do ne miros vidi lin volonte konsenti pri la ven?aj projektoj de Isengrino kaj Druino. - Kiam ni estos priskribintaj ?i tiujn novajn aventurojn, ni da?rigos la sekva?on de la proceso).