L I B R O _ U N U A _ 10a Aventuro.

Kiel Renardo trovis la skatolon da oblatoj,

kaj kiel Primoto, ordinita pastro, volis soni la sonorilojn

kaj kanti la meson : tio kion oni konsideris tre stranga.

Iu pastro, iam, trairis la ebena?on, kunportante anta? si sur sia brusto, skatolon plenan de tiuj maldikaj kukoj konataj sub la nomo de oblatoj, kiujn oni pli poste distran?is por fari hostiojn. ?e la fino de la ebena?o estis he?o: la pastro, transirante ?in, faligis la skatolon da oblatoj, kaj ne ekrimarkis tion.

Renardo alvenas, trovas la skatolon kaj forprenas ?in tra la kamparo. Kiam li trovi?as en izolita loko : "Ni vidu, li diras, tion kio estas en ?i. Li malfermas, trovas pli ol cent oblatojn, kaj man?as ilin ?iujn krom du kiujn li gardas duoble falditaj inter siaj dentoj. Li ne faris dudek pa?ojn kiam li ekvidis grandsinjoron Primotoⁿ venantan al li per rapidaj pa?oj, kvaza? li rekonis lin. "Renardo, li diras, estu bonvena ! - Kaj vi, grandsinjoro Primoto, Dio gardu vin kaj donu al vi bonan tagon ! ?u oni povas scii de kie via Sinjora Mo?to alkuras tiel rapide ? - Mi venas de la arbaro kie mi longtempe ?asis sen trovi ion. Sed kion vi portas tie ?

Renardo : Bonajn kaj belajn kukojn de pre?ejo, oblatojn.

Primoto : Oblatojn ! Kie vi malkovris ilin ?

Renardo : Sed ?ajne tie kie ili estis; ili atendis min, mi supozas.

Primoto : Ha ! Kara amiko, ni dividu, bonvolu.

Renardo : Mi donas ilin al vi, kaj mi donus ilin al vi, e? se ili valorus kvincent pundojn.

Primoto grandkore man?inta la oblatojn : Renardo, ?u vi scias ke ?i tiuj kukoj estas tre bongustaj ? ?u vi havas aliajn ? - Ne, nun. - Nu, mi havas beda?ron pri tio; ?ar, je sankta ?ermano kaj la animo de mia patro, mi sentas teruran malsaton. Mi nenion man?is hodia?, kaj malgra? viaj oblatoj, mi sentas min preta senforti?i. - Prenu, diras Renardo, iom da kura?o. ?u vi vidas tien tiun mona?ejon ? Ni iru, ni trovos tien tiom da oblatoj kiom ni deziros. - Ha ! Kara amiko Renardo, se tiel estus, mi estus dankema pri tio dum mia tuta vivo.

- Lasu min fari, kaj vi estos kontenta, mi promesas tion per mia kapo. Pa?u anta?e, mi sekvos.

Ili kuras kaj balda? alvenas anta? la mona?ejo kiun pastris la pastro de la skatolo da oblatoj. La pordo estis fermita : ili fosas la teron sub la ?tupoj de la enirejo kaj realigas aperturon.

Jen ili en la pre?ejo. Sur la altaro trovi?is oblatoj kovritaj per blanka tuko. Elpreni la tola?on kaj forman?i la kukojn estis por Primoto afero de momento. "Vere, frato Renardo, ?i tiuj kukoj multe pla?as al mi : sed des pli mi man?is ilin, kaj ju pli mi deziris ankora? man?i ilin. Kiu estas ?i tiu pankesto, tie proksime ? ?u ?i ne enhavus kelkan bonan aferon ? Nu, ni malfermu ?in. - Mi ne petas pli bonan".

Ili iras al la pankesto. Primoto, la plej forta kaj plej avida, rompas ?ian fermilon : ili trovas ene panon, vinon kaj bonan viandon. "Dio estu la?data ! Diras Primoto, tio estas ankora? pli bona ol la oblatoj; kaj ni havas kion fari bonegan man?on. Nu, Renardo, iru preni la tablotukon ?e la altaro, etendu ?in ?i tie kaj alportu al ni salon. Honesta viro, tiu pastro, pro esti tiel bone provizinta la pankeston ! Jen ?io pretigita; ni man?u tion kion Dio sendas al ni".

Tiel parolante, Primoto eltiris la proviantojn. Ili estis metitaj sur la tablotukon, kaj, trankvilaj kiel en sia propra hejmo, la du kunuloj sidi?is kaj konkure man?is.

Sed se Renardo ne farus malica?on al Primoto, li havus mortigan honton. "Kara amiko, li diras, mi ?ojas vidi vin tiel bona sano. Ver?u kaj trinku, ni havas neniun por timi. - Jes, ni trinku, respondis Primoto, estas vino por tri". Tamen, pro multe ebrii?i, la kapo de grandsinjoro Primoto konfuzi?as, kaj Renardo, doma?ante sin, da?rigis eksciti lin. "Tio, li diris, ni nenion faras; vi trinkas per tro malgrandaj glutoj, mi ne rekonas vin. - Kiel ! Mi sen?ese trinkegas, respondas la alia balbutante. Spitu min, mia kara, mia bona amiko Renardo : mi volas trinki pli ol vi".

- Ho ! Vi ne sukcesos tion. - ?u mi ? - Sciu ke mi havas dek glason anta?e.

- Ha ! Renardo, vi ne diras la veron. Jen ! Trinku ! Vi pli multe trinki ol mi ! Mi plivole eldrinkus samtempe amba? pokalojn, vian kaj mian.

Renardo ?ajnigis trinki, sed lasis la vinon flui tra siaj barboj. La alia ne plu vidis ion pri tio; li trinkis, ?iam trinkis, kun la okuloj elorbitaj, ru?aj kiel du ardaj karboj. Ne estas fantazio kiu ne traflugis al li la kapon : jen li kredas sin la re?on Noblaⁿ ?irka?ita de lia kortego, meze de lia palaco; jen li beda?ras siajn malnovajn malbonagojn kaj sin deklaras la plej grandan pekanto de la mondo.

"Renardo, li diras, mi havas ideon; Dio kondukante nin ?i tien, certe havis siajn projektojn pri ni. Se ni irus al la altaro por kanti la meson ? La meslibro estas malfermita, la talaroj de la pastro estas apude. Mi lernis kanti kiam mi estis juna, kaj vi balda? vidos ?u mi forgesis tion.

Sed, diras Renardo, necesas unue sin deteni de sakrilegio. Por kanti ?e la altaro, oni devas esti pastro, a? almena? tonsurita kleriko. Vi ne tia estas, Primoto. - Vere, vi pravas, Renardo. Sed oni solvos tion, o-oni so-sol-vo-vos tion. ?u vi ne povos fari al mi la tonsuron kiu mankas al mi ? Krome oni povas rezigni meson; mi ne bezonas esti tonsurita por diri matutinojn kaj vesprojn. - Ne; sed tamen estus pli bone tuj doni al vi la ordinojn : mi ja tre bone povas fari tion, ?ar en la pasinteco, mi lernis por esti pastro kaj mi estas almena? diakono. Do se mi trovus razilon, mi tonsurus vin, mi surmetus al vi la stolon ?irka? la kolon kaj deklarus vin pastron, sen bezoni nian sanktan patron, la Papon. - Dume, diras Primoto, nenio malpermesas nin kanti la vesprojn". La du amikoj anta?eniras l la altaro, Primoto la?irante la? la muroj por tie trovi la apoglokon kiun li tre bezonas. Akompanante lin, Renardo rigardis tien kaj aliloken : malanta? la altaro de la pilgrimantoj, li ekvidis ?rankon, kaj ?ance li trovas enen tran?an razilon, helan pelvon el latuno kaj tondilon. "Jen, li diras, ?io kio necesas al ni; ni nur bezonas iom da akvo".

Primoto havis la langon tro embarasita por respondi. La alia tamen, rekonas sub la sonorilturo, la ?tonon de la baptejo, li tie el?erpas la akvon, kaj revenante al sia kunulo : "Vidu, Primoto, la miraklon kiun Dio ?us faris por vi; rigardu ?i tiun akvon. - Estas, diras Primoto, ke Dio dankeme aprobas nian servon. Nu ! Rapide mia tonsuro. Vere, mi volas kanti la meson.

Li ku?i?as sur la slaboj, kaj Renardo tenante al li la kapon per iu mano, ver?as per la alia la akvon el la pelvo. Primoto suferas ?ion sen grumbli, kaj Renardo, profitante de lia bonvolo, plilar?igas al li la tonsuron ?is la oreloj. "?u mi havas tonsuron nun ? - Jes, vi povas mem senti ?in. - Do jen mi vera pastro ! Nu tuj la meso ! Ni komencu. - Sed anta?e, necesas sonorigi la sonorilojn. - Lasu min fari". Li iras al la sonoriloj, ekprenas la ?nurojn kaj komencas sonorigi funebre kaj feste. Renardo tiam ekdeziregas tiom ridi, ke la morto de ?iuj liaj gepatroj ne forprenus ?in al li. Li sin ka?as kiel li povas en la haroj de sia mantelo, kaj krias al li : "Bone ! Bone ! Pli forte ! ?iam pli forte ! Mi kredas ke ne estas kleriko, pedelo, kapabla pli bone sonorigi. Sed necesas kune preni amba? ?nurojn, la sonoriletoj ne plenumas sian laboron. - ?u estas pli bone kiel tiel ? - Jes, jes; nun ?e la altaro ! Mi tuj helpos vin surmeti la albon kaj la pelerinon, la zonon, la maniplon⁽¹⁾ kaj la stolon". Poste, inter liaj dentoj : "Ho ! Kiel li alimaniere kantos post momento ! Kiel oni alimaniere regalos lin per bastonado !"

Primoto, kun kazublo sur la dorso, supreniras al la altaro, malfermas la meslibron, turnas kaj returnas la folietojn; li eligas hurlojn kiun li rigardas kiel tiom da belsonaj ?antoj. Tamen Renardo kredanta ke la momento forkuri alvenis, sin ?ovas sub la pordo tra la truo kiun ilin realigis, retropu?as la teron kiun ili forprenis, fermas la aperturon, kaj lasas Primotoⁿ azenbleki kaj hurli tute la? sia pla?o.

Nu, kiel oni bone pensas, la sono de la sonoriloj alvenas al la pastrejo ? La pastro mirigita eksaltas malsupren de sia lito, alproksimigas al la fajro la kandelon kiun li bruligas, alvokas ?iloⁿ, sian klerikon, sian kapelpastron, kaj lian edzinon, sin provizas per stangon, prenas la ?losilon de la mona?ejo, malfermas la pordon kaj maltrankvile anta?eniras. La sinjorino armas sin per pistilo, la kapelpastro per vipo kaj la kleriko per klabo kiu donas al li ion havantan la aspekto kaj la irmaniero de giganta heliko.

La pastro estis la unua por distingi, anta? la altaro de kie foriris la krioj, individuo tonsurita, kun kazublo, kies li ne sukcesas rekoni la trajtojn. Li plurfoje retropa?as, revenas, fine li imagas al si trakti kun la diablo kaj sentas sin kapita de tia timego ke li senkonscii?as. La pastrino eligas la?tajn kriojn, kaj la kleriko forkuras en la urbo kriante per sia tuta forto : "Alarm'! Alarm'! la diabloj eniris en la mona?ejon ! Ili mortigis Sinjoron Parokestron, kaj ni tre malfacile fu?is". La kampuloj ekvekitaj, elliti?as, vesti?as, kaj ?iuj direkti?as al la mona?ejo.

Necesis tiam vidi ilin : unu surmetis sian ma?kuto el ledo, la alia kapvesti?is per sian malnovan nigri?intan ?apelon el fero; tiu ?i eltiris el la sterko sian ankora? malsekan forkon, tiu akompanigis sin per siaj hundoj; aliaj svingas rustajn spadojn, levas bastonojn, dra?ilojn, skuas hakilojn, klabojn; ?iuj, finfine, preparas sin batali nur kontra? la diabloj de la infero. La pastro rekonscii?is : "Jes, infanoj miaj, li diras al ili, la diablo estas en la kirko; necesas kurataki lin. La bruo de la homamaso interrompas la meson de Primoto : li turnas sin, miras, la timo kaptas lin kaj malebriigas lin. Li kuras al la truo, ?i estis fermita; li revenas al la altaro, li iras, reiras, pli kaj pli timigita. La pastro, vidante lin kun la orelo malalta, batas lin per sia stango : furioza, Primoto ?etas sin sur la agresanton kaj dispecigintus lin se la kampuloj lasintus al li la tempon. ?iuj tiam huas lin, trabastonas lin, frakasas al li la lumbojn, forprenas al li la duonon de la dorso. La kompatinda Primoto tiam faras lastan strebon : li mezuras per la okuloj malfermitan fenestron, elanas, atingas ?in per la unua salto kaj fine eskapas el la pre?ejo. Vundoplena, li ne havas alian konsolon ol la vesta?ojn kiujn li kunportas, kaj estas en tiu kostumo ke li atingas la arbaron kaj ke li dankegas Dion por esti gardinta al li la vivon. "Malbenita estu la mona?ejestro ! Li multe pagos al mi alian tagon pro ?iuj batoj kiujn mi ricevis ! Mi ?uras, Hermengarta, edzino mia, nenion lasi ?i tie, nek bovinon nek ?afinon. Se li devas morga? kanti meson, ke li ser?u tiun kiu realportos al li sian stolon kaj sian pelerinon; necesos ke li prunteprenu, por la diservo, la jupon de la pastrino, kaj ke li faru albon per sia subbluzo. Sed Renardo ! Kio li fari?is ? Estas li tamen kiu kondukis min al la mona?ejo, kaj kiu lasis min post esti metinta min en embarason. Ha ! Se mi retrovus lin, mi ne irus plendi min al la kortego de re?o Nobla, mi mem ven?us min, kaj mi malebligus lin iam provi tiajn lerta?ojn. Sed mi devintus senti min kiel spitita, kaj la ekzemplo de mia frato Isengrino bone povus roli kiel averto".

Tiel parolante, li malkovras sub kverko majstro Renardo kiu, kun pentema mieno kaj la okuloj larmantaj, ?ajnis haltinta por atendi lin. "Ha ! Do jen vi, finfine, siro Primoto, li diras, estu bonvena ! - Kaj mi, diras Primoto, ne salutas vin. - Kial ? Kian malbonon mi do faris ? - Vi lasis min solan, kaj sen averti min, vi fermis la bre?on de la mona?ejo. Ne estas via kulpo se mi ne estis svenbatita : necesis defendi min kontra? cento da obstinemaj malamikoj. Malvirta etulo, senhonora rufulo ! Ha ! Se mi ne estas la unua, mi ja povos esti la lasta el tiuj kiujn vi perfidis".

"Siro Primoto, respondas Renardo perpeteganta vo?o, mi krias al vi dankon; mi scias ke en ?i tiuj malproksimaj lokoj, vi kapablas hontigi min kaj malutili min; sed mi atestas per Hermelina, mia kara edzino, Virbran?o kaj Transhe?o, miaj du filoj, ke mi ne memoras ofendi vin. Ne estas mi kiu fermis la truon, estas la malica mona?ejestro. Mi vane petegis lin malpermesi tion al si, li respondis al mi per minacoj, tiel bone ke vidante lin pretan mistrakti min, mi povis nur fu?i tra eta malluma pado kiun mi konis. Mi atendis vin sub ?i tiu kverko, malkvieta pri tio kio vi fari?us, ?ar mi ?agrene anta?vidis ke oni atakus vin. Tia estas la vero, mi ankora? plorsingultis ?e la momento kiam vi alvenis".

Tiuj paroloj faligis la koleron de Primoto : "Nu ! Renardo, mi vere akceptas kredi vin, kaj gardi ven?emon nur kontra? la mona?ejestro kies mi kunprenis, kiel vi vidas, almena? la albon, la pelerinon, la kazublon, la maniplon kaj la zonon. Li ser?os aliajn ? kiam li volos siavice kanti meson.

"Nu, ?u vi scias, diras Renardo, tion kio estus por fari ? - Ne. - Necesus morga? alporti ?i tiujn vesta?ojn al la foiro kaj vendi ilin tie, e? al la mona?ejestro mem se li sin prezentus tie. - Jen kiu estas bone pensita, diras Primoto; sed unue ni ripozu ?ar mi estas severe vundita kaj el?erpita. Kiam ni estos bone dormintaj, ni parolos pri la foiro; ni tien alportos la vesta?ojn, kaj ni ricevos, mi imagas, sufi?e bonan prezon. - Mi kredas tion kiel vi, respondis Renardo, kaj kiu scias ?u ni trovos rimedon por ven?i nin kontra? tiuj kiuj tiom multe mistrakis vin, por puni vin pro via fervoro pri la servo de Dio ?"