19 _ Teatrofrapo.

La voja?o da?ris ne longe.  Foririntaj matene, niaj tri voja?antoj alvenis por vesperman?i en Lumigni, kaj ne piede, kiel dum la foriro.

Sinjorino Blidot, Elfia, Jakobo kaj Pa?lo, kiuj estis informitaj de Mutie pri la revena horo, akceptis ilin kun ?ojaj krioj.  Mutie prezentis Derigni^on al sinjorino Blidot kaj Elfia.  Kiam Mutie venigis al li Jakoboⁿ kaj Pa?loⁿ por brakumi ilin, Derigni kaptis ilin en siaj brakoj, kisis ilin pli ol dek fojojn kaj konsterni?is tiagrade ke li nepre devis eliri.  Mutie kaj la infanoj sekvis lin.

MUT : Kion vi havas, mia amiko ?  Kia agiti?o !

SLD : Dio mia !  Dio mia !  subtenu min en tiu nova okaza?o.  Ho ! miaj infanoj !  miaj kompatindaj infanoj !

Jakobo alproksimi?is al li, kun larmoj en la okuloj, longe rigardis lin.  "Estas strange", li diris, pasante la manon sur sia frunto, pa?jo diris tiel kiam li foriris.

SLD : Kiel vi nomi?as, infano ?

JAK : Jakobo.

SLD : Kaj via frato ?

JAK : Pa?lo.

Derigni eligis krion, provis pa?on, ?anceli?is kaj estus falanta se Mutie ne estus subtenanta lin.

SLD : Diru al mi pro Diamo, tiu sinjorino de ?i tie, ?u ?i estas via panjo ?

- Jes, respondis Pa?lo.

- Ne, diris Jakobo; Pa?lo ne scias, li estis tro juna, nia vera patrino estas morta; tiu ?i estas panjo tre bona, sed ne vera.

- Kaj... via patro ?  demandis Derigni per sufoki?anta vo?o pro emocio.

JAK : Pa?jo ?  Kompatinda pa?jo !  la ?endarmoj forkondukis lin.

Jakobo ne finis sian frazon kiam Derigni ekkaptis lin en siaj brakoj, tiel kiel Pa?lo, eligante krion kiu alkurigis la generalo kaj la du fratinoj.

La kompatinda Derigni provis paroli, sed la vortoj mortis sur liaj lipoj, kaj li peze falis ankora? premante la infanojn kontra? sia koro.

Mutie mildigis lian falon duonsubtenante lin.  Helpita de la du fratinoj, li pene liberigis Jakoboⁿ kaj Pa?loⁿ el la ?irka?premo de Derigni.  Kiam Jakobo kapablis paroli, li eksplodis en larmoj kaj ekkriis : "Estas pa?jo, li estas mia povra pa?jo !  Mi preska? rekonis lin kiam li diris 'Miaj kompatindaj infanoj !' kaj ?efe kiam li kisis nin tiom forte, estas tiel ke li diris kaj ke li faris kiam la ?endarmoj alvenis".

La krio eligita de Derigni altiris ?e la pordoj preska? ?iujn najbarojn de la Gardan?elo, kaj impresa homamasi?o ne malfruis formi?i.  La unuaj alvenintoj respondis al la demandadoj de la lastaj alkurintoj.

- Kio estas ?  demandis bonulino.

- Estas viro kiu ?us mortis subite pro bezono.

- Kial la etuloj ploras ?

- ?ar ili estas bonkoraj, tiuj infanoj !   ?u ne estas terure vidi viron morti pro bezono ?e via pordo ?

- Vidu do tiun dikulon, kiel li baraktas !  Li tuj frakasos ?iujn, se li falas sur ilin.

- Estas la viro kiun la Burnieroj murdis.

- Kiel do li faris por eskapi el tio ?

- Estas ?ar la granda zuavo kondukis lin al la kuracbanejoj, tio tute resanigis lin.

- Nu !  Kiam mia edzino mortos, neniu dan?ero ke mi kunportos ?in tien.

Derigni ne rekonscii?is malgra? la energiaj rimedoj de la generalo : manfrapadoj en la manojn sufi?e por rompi al li la fingrojn, tabakofumo sufi?e por sufoki urson, akvo sur la kapo sufi?e por dronigi infano, nenio sukcesis.  la sentoskuo estis tro forta, tro neatendita.  Mutie komencis maltrankvili?i pro tiu ?i longa senkonscii?o.  Li staris sin por iri venigi la preposton, kiam li vidis lin rapidegi tra la homamaso kaj haste alveni al Derigni.

PRP : Kio estas ?  Iu morta viro, oni diris al mi !  Kial oni ne avertis min pli frue ?

MUT : Ne morta sed sveninta, sinjoro preposto.  Li ?us falis sekve de ?ojo kiu kaptis lin.

La preposto surgenui?is apud Derigni, palpis al li la pulson, a?skultis lian spiradon, la pulsobaton de lia koro, kaj restari?is kun rideto.  "Estos nenio, li diris.  Formetu lin de ?i tie, ku?igu lin tute plate en lito, akvumetu la frunton, la tempiojn per vinagro kaj glutigu al li iom da kafo".

Post esti ankora? donanta kelkajn opiniojn, la preposto, konsiderante sin senutila, reiris hejmen.

JAK : Mia bona amiko Mutie, lasu min kisi mian kompatindan pa?jon anta? ol li estu tute morta.  Mi petas vin, mi petegas vin, onklino Elfia ne volas.

Mutie turnis la kapon kaj vidis la kompatindan Jakob^on duone genuanta, kun la manoj kunigitaj, la rigardo peteganta, la viza?o banata de larmoj.

MUT : Venu, mia kompatinda infano, kisu vian pa?jon kaj ne timi?u; li ne mortis, kaj post kelkaj momentoj, li mem kisos vin, kaj premos vin en liaj brakoj.

Jakobo dankis per la rigardo sian amikon Mutie^on kaj ?etis sin sur sian patron kiun li kisis multfoje.  Derigni enkontakte kun sia infano, komencis rekonscii?i.  Li malfermis la okulojn, ekvidis Jakoboⁿ kaj baraktis por relevi?i kaj premi lin kontra? sia koro.  Mutie subtenis lin, kaj la feli?a patro sukcesis la? sia pla?o kovri per kisoj siajn perditajn kaj tiom sopiritajn infanojn.

Post la unuaj momentoj de ravo, Derigni ?ajnis konfuzita pro esti ekscitinta la ?eneralan atenton.  Li ekstaris, kaj, kvankam ankora? tremante, li direktis lin al la domo, tenante permane siajn infanojn.  Alveninta en la akceptejo, sekvita de la generalo, de Mutie kaj de la du fratinoj, li lasis sin sidi?i sur se?on, rigardis kun tenero kaj emocio Jakoboⁿ kaj Pa?loⁿ kiujn li tenis en ?iu el siaj brakoj kaj post esti denove kisinta ilin multfoje :

- Pardonu min, mia generalo, li diris, bonvolu pardoni min, sinjorinoj, mi estis tiom skuita, tiom feli?a retrovi ?i tiujn karajn kompatindajn infanojn kiujn mi tiom ser?is, tiom priploris, ke mi lasis min sveni kiel malfortulino.  Karaj, karaj infanoj, kiel okazas ke mi retrovas vin ?i tie, kun panjo, onklino, bona amiko ?  (Derigni ridetis dirante tiujn vortojn kaj ekrigardis dankeme al la du fratinoj kaj Mutie).

JAK : Du bonaj amikoj, pa?jo, du.  La bona generalo anka? estas bona amiko.

Derigni ektremetis a?dante nomi sin pa?jon de sia infano.

SLD kisante lin : Vi havis la saman vo?on kiam vi estis malgranda, mia Jak?jo, vi diris pa?jon sammaniere.

- Mia bona amiko, diris emocie la generalo, mi estas kontenta vidi vin tiel feli?a.  Jes, ho, mi estas pli kontenta ol se..., ol se mi estis edzi?inta ?iujn knabinetojn de la kuracbanejoj, ol se mi adoptis Mutie^on, Elfiaⁿ, Netavi?tukoⁿ.  Mi estas kontenta, kontenta!

Derigni ekstaris kaj metis la manon al sia frunto por signi la militan saluton

SLD : Dankegon, mia general !  Sed kiel okazis ke miaj infanoj trovi?as ?i tie je pli ol dudek le?goj de la loko kie mi lasis ilin ?

BLD : Estas la bona Dio kaj Mutie kiuj alkondukis ilin al ni, mia kara sinjoro.

JAK : Kaj anka? la sancta Virgulino, pa?jo, ?ar mi pre?is al ?i kiel mia kompatinda panjo rekomendis tion al mi.

SLD : Mia bona Jak?jo !  ?u vi ankora? memoras pri via kompatinda panjo ?

JAK : Tre bone, pa?jo, sed ne multe pri sia viza?o, mi scias nur ke ?i estis pala, tiel pala ke mi kelkfoje timis.

Derigni kisis lin anstata? ?ia respondo kaj profunde suspiris.

JAK : Vi estas ankora? malgaja, pa?jo !  Kaj tamen vi retrovis nin Pa?loⁿ kaj min !

SLD : Mi pensas pri via kompatinda panjo, kara infano.  Estas ?i kiu protektis vin apud la bona Dio kaj la sancta Virgulino kaj kiu alkondukis vin ?i tie.  Mia bona Mutie, kiel vi renkontis miajn infanojn ?

MUT : Mi rakontos tion al vi kiam ni estos vesperman?intaj, mia amiko, kaj kiam la infanoj estos enliti?intaj.  Ili scias tion, ili; estas senutila ke ili a?das min rakonti tion.

GNR : Kaj vi, mia kara, kiel okazis ke vi perdis viajn infanojn, ke vi faris la Krimean militon, ke vi revene ne retrovis tiujn ?i infanojn ?  ?u do vi havas nek patron nek patrinon, nek iun ajn ?

SLD : Nek patro, nek patrino, nek frato, nek fratino, mia generalo.  Jen mia rakonto pli malgaja ol longa.  Mi estis ununura filo kaj orfo.  Mi estis edukita de la avino de mia edzino, kiu estis orfa kiel mi.  La kompatinda virino mortis.  Mi lotis, mi estis la lasta nombro de la rezervo, neniu ?anco esti rekrutigata.  Magdalena kaj mi, ni restis solaj en la mondo, mi amis ?in, ?i amis min, ni geedzi?is.  Mi a?is dudek unu jarojn, ?i a?is dek ses.  Ni vivis feli?aj, mi perlaboris bonajn tagsalajrojn kiel mekanikisto ligna?isto.  Ni havis ?i tiujn du infanojn kiuj kompletigis nian feli?on.  Jak?jo estis tiel bona ke ni kelkfoje ver?is ?ojolarmojn pro tio, mia edzino kaj mi.  Sed jen okazis, meze de nia feli?o, la diskonigo de militaj rumoroj.  Mi eka?das ke oni alvokas la rezervon.  Mia kompatinda Magdalena aflikti?as, ploras tage kaj nokte.  Mi foririnta, mi jam vidis ?in en mizero kun niaj du keruboj.  ?ia sano difekti?is.  Mi ricevis mian irleteron por kuni?i kun la regimento post unu monato. La ?agreno de Magdalena frenezis min.  Mi perdis la sa?on.  Ni vendis nian meblaron, kaj ni foriris por eskapi la militservon.  Restis al mi nur ses monatoj por fini mian tempon kaj esti ne submetenda. Ni ?iam iris jen piede, jen per kariolo.  Ni alvenis en beletan lokon, je dudek le?goj de ?i tie.  Mi luprenis izolitan domon kie ni vivis ka?e en ia duona mizero ?ar ni doma?is niajn fondojn, ne kura?ante peti laboron pro timo esti kaptita.  Mia edzino pli kaj pli malsani?is.  ?i mortis (la vo?o de Derigni tremis eldirante ?i tiujn vortojn).  ?i mortis, lasante al mi ?i tiujn du kompatindajn etulojn por zorgi kaj nutri.  Dum nia restado en tiu domo, evitante esti konataj, ni tamen iris ?iam por ?eesti mesojn kaj diservoj ?iujn diman?ojn kaj festojn.  La paleco de mia edzino, la afableco de la infanoj allogis la atenton.  Kiam ?i estis pli malbona, ?i petis sinjoron preposton, kiu plurfoje venis vidi ?in, kaj kiam mi perdis ?in, necesis fari mian deklaron ?e la urbodomo kaj doni mian nomon.  Tri semajnojn poste, la tagon mem kiam mi ?us donis al miaj infanoj mian lastan pecon da pano kaj kiam mi estis kunkondukonta ilin por ser?i aliloken laboron, mi estis kaptita de la ?endarmoj kaj devigita al kunigi sub eskorto, malgra? miaj petegoj kaj mia malespero.  Unu el la ?endarmoj promesis al mi reveni ser?i miajn infanojn, mi ekde scii?is ke li ne tuj povis tion, kaj ke poste li ne plu retrovis ilin.  Alveninta al la korpuso, mi estis metita en karceron por esti ne akurate kuni?inta.  Kiam mi eliris el ?i, mi petis ferion por iri ser?i miajn infanojn kaj ricevigi ilin kiel trupinfanojn.  Mia kolonelo, kiu estis bravulo, konsentis tion.  Kiam mi revenis al Kerbiniak, neeblis al mi retrovi ajnan spuron de miaj infanoj, neniu vidis ilin.  Mi ser?is en la tutaj ?irka?a?oj tage kaj nokte.  Mi turnis min al la ?endarmaro, al la policaro de la urboj.  Mi devis kuni?i kun mia regimento kaj foriri al la Sudo, sen scii tion kion fari?is tiuj karaj plejamatoj.  Dio scias tion kion mi suferis.  Neniam mia penso sukcesis aparti?i de la memorado de miaj infanoj kaj de mia edzino.  Kaj se mi ne gardis la religiajn sentojn de mia infana?o, mi ne estus sukcesanta elteni la vivon de doloro kaj angoro al kiu mi trovi?is kondamnita.  ?io estis egala al mi, ?io krom ofendi la bonan Dion.  Jen mia tuta rakonto, mia generalo, ?i estas mallonga, sed tre plena de sufero.