17 _ Unua etapo de la generalo.

Dum Netavi?tuko ?teladis, insultis siajn bonfarantojn, dum Jakobo defendis lin kaj rikoltis ?e la lernejo bonajn poentojn kaj la?dojn, dum Elfia kalkulis la horojn kaj la tagojn kiuj disigis ?in de ?ia estonta edzo, dum sinjorino Blidot zorgis ?ion, pririgardis ?ion kaj pensis pri la komforto de ?iuj, la generalo piediris per decida pa?o al Domfronto, eskortita de Mutie kiu diskrete rigardis lin kun kelka timeto.  Dum la unua duonle?go, la generalo estis lerta kaj e? tro vigla.  La?mezure kiel li anta?eniris, lia irado malrapidi?is, plipezi?is.  Li ?vitis, ventumis sin per sia po?tuko, spiregis kiel la lacajn ?evalojn.  Mutie proponis al li ripozi dum momento sur malgranda teralto piede de arbo, la generalo rifuzis kaj komencis skui?i.  Li demetis sian ?apelon, vi?is la frunton.

GNR : Estas tre varmege, Mutie.  Ekde Sebastopolo, mi ne ?atas altan varmon.  Ni ja havis ?in tie !  Kia kuirado !  kaj ne unu ?irmejo...  Mi bezonas demeti mian surtuton, estas tiel varmaj tiuj dikaj drapoj !

MUT : Donu ?in al mi, ke mi portu ?in, mia general.  ?i tro ?ar?us vin.

GNR : Tute ne, mia kara; lasu do.  En milito, nek lito, nek ?ambro.

La generalo iris kelkajn pa?ojn.

GNR : Skorzonero !  Kiel estas varme !

MUT : Donu, mia generalo; tio sufokas vin.

GNR : Kaj vi do, per Jovo !  Se ?i estas peza por mi, ?i anka? estas peza por vi.

MUT : Mi, mia generalo, mi ne trapasis tra ?iuj gradoj por atingi la vian, kaj mi povas porti vian surtuton sen ia ajn laci?o.

GNR : Tio kio signifas ke mi estas tre maljuna skeleto kiu ta?gas por nenio, dum vi, juna, bela, fortika, ?io eblas al vi.

MUT : Tio ne estas tio kion mi volas diri, mia general, sed mi pensas pri tio kio necesis al mi sperti de laci?oj, suferoj, senecoj el ?iuj specoj por atingi la rangon de ser?ento.  Kaj mi klinas min kun respekto anta? via generala rango kiun vi konkeris per la pinton de via sabro.

La generalo ?ajnis kontenta, ridetis, donis sian surtuton al Mutie kaj premis al li la manon.  "Dankon, mia amiko, vi kapablas flati milde, agrable kaj sen humiligi vin, ?ar vi estas bona.  Elfia estos feli?a !  ?i estas bon?anca trafi edzon kiel vi !...  Oho !  Kiel la vojo estas longa !

La kompatinda dika generalo trenis la kruron, li estis lacega.  Li strabe rigardis dekstren kaj maldekstren de la vojo por malkovri oportunan lokon por ripozi.  Li ekrimarkis unu kiu plenumis ?iujn postulatajn kondi?ojn, nealtan teramason piede de foliori?a arbo, neniun ?tonon, muskon kaj herbon.  Mutie bone vidis la strategion de la generalo kiu turnis, haltis, suspiris, lamis, sed kiu ne kura?is konfesi sian ekstreman laci?on.  Fine, vidante ke Mutie nenion diris kaj ?ajnis nenion rimarki, li haltis :

- Mia bona Mutie, li diris, vi estas ?vitoplena, mia surtuto maldol?igas vi, ni sidi?u ?i tie, ?i estas bona loketo, intence metita por refortigi vin.

MUT : Mi asertas al vi, mia generalo, ke mi ne estas laca kaj ke mi iros per la saman pa?adon ?is la fino de la tago.

GNR : Ne, Mutie, ne, mi vidas ke vi suferas pro varmo, kaj ke vi estas laca.

MUT : Por provi al vi ke mi ne estas tia, mia generalo, mi tuj akcelos la pa?adon.

Kaj Mutie, ka?ridante, komencis la gimnastikan trotadon de la ?asistoj de Afriko.  La kompatinda generalo, kiu sentis sin senforti?inta, ekkriis, alvokis.  "Mutie !  Haltu !  Kiel diable, vi volas ke mi sekvu vin ?  Pro tio ke mi diras al vi ke mi estas lacega, ke mi ne plu povas meti iun piedon anta? la alia.  ?u vi bonvolu reveni...  Diabla viro !  Li intence ne a?das min".

Mutie fine sin turnis, kurpa?e revenis al la generalo kaj trovis lin sidanta ?e la piedo de tiu arbo sur tiu teralto kiun Mutie rifuzis.  "Kiel, mia generalo, jen vi restinta ?  Mi kredis ke vi sekvis min".

GNR acidhumore : Kiel vi volas ke mi sekvu diablan viron kiu pa?as kiel cervon ?  Mi havas la irmanierojn de cervo, mi ?  ?u mi estas skulptita kiel cervo ?  ?u viro el mia a?o, el mia dikeco, vundita, malsana, kapabas kuri dum le?goj sen e? respiri nek ripozi ?

MUT : Sed tut?uste estas tio kion mi diris al vi, mia generalo; vi ne volis kredi al mi.

GNR : Vi diris tion al mi kiel por moki min, rektigante vin la? via tuta alteco kaj preta fari kapriolojn, por vidigi al Elfia vian belan sveltan talion, vian lertan aspekton, kaj por komparigi kun mia grasa ventro, mia dika talio , miaj pezaj kruroj.  Oni havas sian memestimon, kiel mi jam diris tion al vi, kaj ni ne volas anta? fra?lino kaj juna virino, ?ajni kiel kriplulo, podagrulo, kaduka maljunulo.

MUT : Mi certigas vin, mia generalo...

GNR : Mi diras al vi ke tio ne estas vera, ke estas tiel.

MUT : Sed, mia generalo...

GNR : Ne estas de sed, vi kredas ke mi ne vidis vian petolecon freneze ekkuregi por spiti min.  Vi diris al vi : "Vi sidigos vin, mia bonulo, vi ripozos, mia oldulo !  Mi kuras, vi ja haltigas vin, mi kapriolas, vi ja falas.  Vivu la junuloj !  Mortu la maljunuloj !  Jen tio kion vi pensis, Sinjoro; kaj via ridetanta bu?o pli diras pri tio ol via lango".

MUT : Mi tre beda?ras, mia generalo, ke mia bu?o...

GNR : Beda?ranta ?  Nekredeme !  Vi estas kontentega; vi ka?ridas; vi volus vidi min pendigi la langon kaj treni la kruron, kaj ke mi restu survoje, por diri : "Jen por puni la orgojlon de tiu malnova kribrilo distruita per kugloj kaj per bajonetaj pikoj !"  ?ar mi ricevis vundojn, neniu ricevis tiom kiom mi.  Jes, Sinjoro, kion ajn vi diris pri mi, kiam vi levprenis min en Malakofo, ?uste kiam mi estis duafoje dissaltonta, mi havis pli ol kvindek vundojn sur la korpo.  Kaj sen vi, Sinjoro, mi neniam eskapus viva.  Estas vi kiu savis mian vivon, mi tion ripetas kaj ?in rediros ?is la fino de miaj tagoj.  Kaj vi vane direktas al mi koleregajn rigardojn (tiu kiu estas tre malkonvena de la flanko de ser?ento al generalo), vi ne silentigos min, kaj mi diskrios sur la tegmentoj : "Estas Mutie, la brava ser?ento el la Zuavoj kiu savis min riskante perei kun mi kaj por mi.  Kaj mi neniam forgesos lin, kaj mi amas lin, kaj mi faros ?ion kion li volos, kaj li faros per mi tion kion li deziros".

La generalo, konfuzita de sia pasinta kolero kaj de sia nuna teneri?o, etendis la manon al Mutie kaj provis stari?i sed refalis.  Mutie sidi?is apud li.

"Ni ankora? ripozu, mia generalo, mi nur alvenas.  Anka? mi ja havas vundon kiu ?enas min por pa?i, kaj mi estus plenkontenta...

- Vere ?  diris la generalo kun evidenta kontenti?o, ?u vi vere bezonas ripozi ?

MUT : Tre vere, mia generalo. Tio kion vi rigardis kiel petolecon, estis blufado, la entuziasmo de Zuavo.  "Ha !  Kiel estas bone ripozi en la fre?a loko", li da?rigis, ku?i?ante sur la herbaro kvaza? li sentis sin vere laca.

La generalo, kontentega, malstre?i?is kaj senhezite apogis sin kontra? la arbo.  Li fermis la okulojn kaj ne malfruis endormi?i.  Kiam Mutie a?dis lin ronketi, li stari?is kaj lerte rapide foriris, lasante apud la general, paperon sur kiu li skribis :

"Atendu min, mia generalo, mi balda? revenos".

La generalo dormis Mutie kuris; sajnis ke lia vundo ne multe ?enis lin ?ar li senhalte kuris ?is Domfronto.  Li demandis al la unua ulo kiun li renkontis kien li povus trovi veturilon por lui.  Oni indikis al li gastejestron kiu ludonis ?ion.  Li iris tien kaj pritraktis kariolon, ?evalon kaj kondukiston, tuj jungigis, enveturi?is kaj vojirigis trotege al Lumigni.  Li ne malfruis alveni al la teralto kaj al la arbo kie li lasis la generalon.  Neniu !  La generalo malaperis, lasante sian surtuton kiun Mutie delasis surgrunden apud li.

La kompatinda Mutie eksentis dum momento teruron.  La ko?ero, vidante la difekt?an?on de tiu bela viza?o tiel sincera, tiel memfida, tiel gaja, fari?inta afliktita, maltrankvila, preska? timigita, demandis al li tion kio ka?zis lian timeton.

MUT : Mi lasis ?i tie tiun bonan generalon, trolacigita kaj dormanta.  Mi retrovis nur lian surtuton.  Kio li fari?is ?

La ko?ero : Li eble reiris, ne vidante vin reveni.

MUT : Ej, estas ideo !  Dankon, mia amiko, tiam ni da?rigu ?is Lumigni.

La ko?ero vipis sian ?evalon kiu ekiris trotege.  Ili ne malfruis alveni al la Gardan?elo.  Mutie desaltis malsupren de la kariolo, hastege eniris kaj trovis sin anta? la generalo en liaj ?emizmanikoj, kun lia dika ventro disvolvi?ante la? ?ia tuta amplekso, kun la viza?o ru?a kvaza? ?i balda? eksplodus, kun lia bu?o gapanta, kun la okuloj konfuzitaj pro surprizo.

La generalo estis la unua por rekoni lin.  "Kio signifas tiu ?i ?erco, Sinjoro ?  ?u mi estas pul?inelo, diknazulo, pieroto, por ke permesu ak vi tian petola?on ?  Forlasi min tie ?e la piedo de arbo !  Perdi min kiel la "Malgranda Fingreto" !  Profiti dormon kiun vi perfide ka?zis, ?ajnigante mem dormi !  Kio estas, Sinjoro ?  Diru !  Parolu !

MUT : Mia generalo...

GNR : Neniu el viaj mielaj vortoj, Sinjoro !  Klarigu vin...  Diru...

MUT vigle : Kaj kiel vi volas ke mi klarigu min, mia generalo, kiam vi ne lasas al mi dire vorton ?

GNR : Parolu, Sinjoro la malpacienculo, la kolerulo, la sencerbulo, parolu !  Ni a?skultas vin.

MUT : Mi diros al vi per du vortoj, mia generalo, ke vidante vin el?erpita, sufereganta, mi utiligis vian dormon...

GNR : Por forkuri, evidente, mi bone scias tion.

MUT : Sed ne, mia generalo; por kuri sturmopa?e ?is Domfronto ser?i por vi veturilon kiun mi trovis, kiun mi venigis per tre trotanta ?evalo, kaj kiu estas ?i tie, ?e la pordo, preta por kunpreni vin, ?ar necesas ke ni foriru.  Kaj nun, mia generalo, ke mi klarigis min, mi devas diri du vortojn al Elfia kiu ridas en sia anguleto.

Kaj irante al Elfia, li malla?te parolis al ?i kaj rakontis al ?i ion ver?ajne agrabla ?ar Elfia ridis kaj Mutie ridetis.  Necesas diri ke la eniro de la generalo ?emizmanike, pene desaltanta de sur azeno ?e la pordo de la Gardan?elo, ekscitis la gajecon de Elfia kaj de ?ia fratino, kaj ke ?i estis ankora? sub tiu impreso.  La generalo ne movi?is, li restis meze de la ?ambro, kun la brakoj krucitaj, la kruroj disigitaj, liaj vejnoj mal?veli?is, la violeta ru?eco de lia viza?o anstata?i?is per senmiksa ru?o, liaj brovoj malstre?i?is, lia frunto glati?is.

GNR : Mia brava Mutie, mia amiko, pardonu min, mi ne havas komunan sa?on.  Ni rapide foriru en via kariolo !  Bona ideo, vere !  Bonega ideo !

Kaj la generalo adia?is la du fratinojn, premis la manojn de Mutie kiu bonkore pardonis kaj venis helpi la generalon por surmeti lian surtuton kaj suririgi lin en la kariolon kie li sidi?is apud li.

Kiam ili estis post kelka distanco de la vila?o, Mutie demandis al la generalo kial li ne atendis lin, kaj kiel li kapablis revojiri ?is Lumigni.

- Mia kara, kiam mi eldormi?is, mi estis sola.  Afliktita unue, kolerinta poste, mi ne sciis tion kion fari, kien iri, kiam mi ekvidis vian paperon.

"Atendi lin !  mi diris al mi, mi bondeziras tion al vi !  Mi, generalo atendi ser?enton !  Ne, miloble ne.  Ha !  Li forlasas min tie !  (Mi estis kolera, sciu).  Li trudas min pacience atendadi lin !  Anka? mi ja faros ian petolon al li, anka? mi ja promenos miaflanken dum li promenas siaflanken.  (Ankora? kolerinta, ne forgesu).  Tiam mi stari?is, mi sentis min bone ripozinta, mi returnis min kaj revojis al nia bona Gardan?elo.  Mi renkontis viron kun azeno, mi petis al li rajdi sur ?i (?ar mi estis spirmanka, mi rapide pa?is por eskapi al vi).  La viro hezitis, mi donis al li kvinfrankan moneron.  Li demetis sian ?apeton, sin klinis ?is grundo, helpis min rajdi sur la azeno, sidi?is sur gropo malanta? mi, kaj jen ni trote foririntaj.  Tiu fripono de azeno havis la trotadon malagrabla !  ?i skuis min kiel sakon da nuksoj.  Ni havis, mi pensas, tute ridigan ?ajnon.  ?iuj kiuj renkontis nin, ridis kaj returnis sin por ankora? vidi nin.  Mi alvenis ?e Gardan?elon.  Elfia eligis krion kaj pali?is kiel la luno.  Mi rapidege trankviligis ?in pri vi, ?ar estis por vi, malbona homo, ke ?i pali?is.  Kaj mi, vi kredas ke ?i timis vidante min ?emizmanike reveni sur azeno kun ulo postsele ?  Ha !  Nu, jes timo !  ?i fu?is por ridi la? sia pla?o.  Tio ja meritis tion, vere !  ?i sendis al mi sinjorinon Blidot^on.  ?i tiu estas bona virino !  Ne ia frenezeta kiel via Elfia...  Nu do, jen vi ru?a kiel omaro, viaj okuloj ?etas al mi fulmojn !  Oni ja povas diri pri juna kaj beleta knabino ke ?i estas frenezulineto !...  Bonege !  Vi ridas nun.  Ne estis duonhoro ke mi estis tie kiam vi alvenis kiel uragano.  Mi ne anta?vidis tion, mi konfesas tion.  Mi ekstaris surprize.

Mutie siavice rakontis sian konsterni?on kiam li ne retrovis la generalon.  La vojo ne estis longa.  Ili atingis Domfrontoⁿ, tro malfrue por trafi la korespondtrajnon.  La generalo luprenis veturilon kiu feli?e estis jungita de bonega ?evalo, kaj ili alvenis akurate por la foriro de la fervojo de la kvara horo.