07 _ Iu amiko savita.

La posttagmezo fluis en konversacioj kaj promenoj, sed ni evitis iri flanke de la gastejo Burniero.  Estis nur post la vesperman?o, kiam komencis nokti?i, ke Mutie, akompanata de Jakobo, direktis sin al tiu flanko por provi havi nova?ojn pri la kompatinda Netavi?tuko.  Ili sekvis grandan ?irka?vojon por alveni de la malanta?a?oj de la gastejo.  Mutie pa?is, gvidata de Jakobo, en la padoj kaj la plej senhomaj vojetoj.  Ili tiel alvenis ?is la konstrua?oj kiuj estis uzataj kiel servistarejo.  ?io estis malluma kaj silenta, la pordoj estis fermitaj.  Neniu rimedo por penetri enen.  Iu malfermita hangaro permesis al ili alpa?i.  Ili estis tie de kelkaj momentoj, ser?ante manieron alveni ?is Netavi?tukon, kiam malanta?a pordo malfermi?is.  Iu viro senbrue eliris el tio, Mutie rekonis la gastejestron, apena? lumigata de la ?tellanterno kiun li tenis per la mano.  Li direktis sin al la karbejo, apartigita de la hangaro per vando el tabuloj, li singardeme malfermis ?ian pordon kaj eniris.

- Jen via vesperman?o kiun mi alportas al vi, li diris per raspa vo?o, sed malla?ta.  La fremdulo foriris, morga? vi rekomencos vian laboron, kaj se vi havas malbonan ideon paroli unu vorton pri tio kion vi vidis kaj a?dis, diri al iu ajn kiel vi estis en?losita ?i tie dum la fremdulo estis en la gastejo, mi rompos al vi la ostojn, kaj bruligos vin per malvigla fajro...  ?u vi a?das tion kion mi diras al vi, bruto ?

- Jes, sinjoro, respondis la tremanta vo?o de Netavi?tuko.

La gastejestro eliris, refermis la pordon kaj eniris en la domon.

Kiam Mutie estis tute certa ke oni ne povas a?di lin, li alproksimi?is al la vando kaj diris al Jakobo malla?te alvoki Netavi?tukon.

- Netavi?tuko, mia povra Netavi?tuko, diris Jakobo, kial vi estas en?losita en tiu nigra loka?o ?

NTV : ?u estas vi, mia bona Jakobo ?  Kiel vi sciis ke tiu kruelulo en?losis min ?  Mi ne scias kial li metis min ?i tie.

JAK : Ekde kiam vi estas tie ?

NTV : Ekde la tago kiam alvenis bela sinjoro, en bela a?to, kun kofreto plene da aferoj el oro.  Li kompatis al mi, li diris al mia mastro ke mi ?ajnis malsana kaj malfeli?a.  Li proponis al li doni monon por loki min aliloken; mia mastro rifuzis.  Tiam, tiu bona sinjoro donis al mi oran moneron dirante al mi iri a?eti por li tabakon por unu franko kaj teni la reston por mi.  Mia mastro sekvis min, for?iris de mi la oran moneron anta? ol mi havus nur tempon eliri en la straton.  Mi volis krii, li kaptis min ?e la kolo, kuntiris min en tiu ?i karbejo kaj ?etis min enen dirante al mi ke, se mi alvokis, li mortigus min.  Li ?iuvespere alportas al mi panpecon kaj kru?on da akvo.

MUT : Kompatinda knabo !

La vo?o de Mutie ektremigis Netavi?tukoⁿ.

NTV : Dio mia !  Dio mia !  Estas iu kun vi, Jakobo !  Mia mastro scios tion; li diros ke mi parolis, kaj li mortigos min.

MUT : Estu trankvila, kompatinda infano !  Estas mi kiu helpis vin, anta? tri jaroj, por porti vian sakon da karbo.  Mi estas la amiko, la patro de Jakobo, kaj mi ne perfidos vin.  Kiam la viro foriris ?

NTV : La mastro diras ke li estas foririnta, sed mi ne kredas ?ar mi a?dis tiuvespere la vo?on de la sinjoro kiu parolis la?tege poste mian mastron kiu sakris, kaj poste multe da bruo kiel oni interbatalis, kaj poste la fraton kaj la edzinon de mia mastro kiu parolis tre la?te kaj poste nenio sekvis, kaj li venis alporti al mi mian panon.

Mutie tremetis pro indigno.  ?u ili faris krimon ? li demandis al si, a? ?u ili prepari?is por fari tion ?  Kiel agi por malhelpi tion, se ne jam estas tro malfrue ?  ?io estas fermita...  Ne eblas eniri sen brui...  Ne estas ?ar mi timas ilin !  Per mia al?eria ponardo kaj miaj po?pistoloj, mi finvenkus facile ilin.  Sed se la kompatinda fremdulo ankora? vivas, ili mortigos lin anta? ol mi kapablus rompi pordon kaj eniri en tiun kavernon de rabisto.  Bona Dio inspiru min kaj venu helpe al mi !  ?iu malfrua minuto povas ka?zi morton de la fremdulo.

Mutie enpensi?is dum momento kaj diris al Jakobo : "Reiru hejmen, infano mia, vi ?enus min al tio kion mi estas farenda".

JAK : Mi ne forlasos vin, mia bona amiko.  Mi kredas ke vi volas vidi ?u estas io timinda por la fremdulo, kaj mi volas resti apud vi por helpi vin.

MUT : Anstata? helpi min, vi ?enus min, knabo mia.  Foriru, mi volas tion...  ?u vi a?das ?  Mi ordonas tion al vi.

Tiuj ?i lastaj vortoj estis flustre diritaj kiel la resto, sed per tono kiu ne permesis rebaton.  Jakobo kisis al li manon kaj foriris.  Apena? li estis sufi?e for por ke oni ne plu a?dis liajn pa?ojn, ?uste kiam Mutie estis forlasonta la malluman hangaron kiu ?irmis lin, la pordo de la gastejo ankora?foje malfermi?is, la gastejestro Burniero ?telpa?e eliris, a?skultis, kaj turnante sin, malla?te diris : "Neniu !  neniu bruo !  Ni rapidu, la luno tuj levi?os, kaj nia afero malsukcesus".

Li eniris, lasante la pordon malfermitan.  Mutie en?ovi?is post li, sekvis lin, kaj haltis anta? ?ambro en kiun la gastejestro eniris.  Malforta lumo lumigis tiun ?i ?ambron; viro ku?is sur la planko, stre?e ligita kaj bu?o?topita.  La frato kaj la edzino de Burniero levis lin per la ?ultroj, la gastejestro prenis la krurojn, kaj ?iuj tri preparis sin por ekpa?i kiam Mutie sin ?etis al ili, kaj rompis la femuron de la gastejestro per pistolpafo, frakasis la kranion de la frato per la tenilo de tiu ?i pistolo, kaj renversis la virinon per pugnobato sur la kapo.  ?iuj tri falis, la gastejestro sole eligis krion falante.  Mutie rulis lin en angulon, sen konsideri liajn kriadojn, tran?is per sia ponardo la ?nurojn kiuj ligis la malfeli?an fremdulon, detiris la po?tukon kiu sufokis lin, stre?e ligis la gastejestron, kuris al la enira ?ambro, malfermis la pordon kiu rigardis al la strato kaj pafis supren pistolpafon kriante : "?tel !  Murdisto !"

Dekduo da pordoj malfermi?is, teruritaj kapoj aperis.

"Tie ?i, ?e la gastejon ! kriis Mutie.  Rapide alvenu; ne plu estas dan?eron".

Tiu certigo donis kura?on al la plej a?dacaj.  Kelkaj viroj armitaj de tran?iloj kaj bastonoj direktis sin, ne sen tremi, al la gastejo.  Ili eniris heziteme en la ?ambron kaj grupi?is apud la pordo, ne kura?ante anta?eniri pro necerteco pri la dan?eroj kiujn ili povis ankora? riski kaj en la nesciado de la eventoj kiuj okazis.

Dum ili hezitis kaj diskutis, Elfia hastege eniris; ?i a?dis la pistolpafon, la vokon de Mutie, kaj alkuris alvokante la vila?anojn por helpi lin, tiel kiel Jakobon kiun ?i kredis ankora? kun Mutie.

ELF : Kio okazas ?i tie ?  Kial vi restas en la ?ambro ?  Kie estas S^ro Mutie ?  Kial vi ne eniras en la ?ambraron ?

Bravulo : Estas ke, komprenu fra?lino Elfia, ni ne scias tion kio povas okazi, ne estas prudente iri tro anta?en sen scii kun kiu ni traktas.  Tiu Burniero estas malbona mar?enulo !  Ni ne ?atas instigi kverelojn kun tiaj homoj.

ELF : Kaj eble vi lasas tran?i la gor?on de iu pro timo ricevi baton a? havigi al vi malamikon ?  Mi, virino, mi havus pli da kura?o ol vi.

Elfia, eltirante tran?ilon el manoj de iu el la hezitaj timemuloj, rapidigis al la ?ambroj kiuj trovi?is apud la enirhalo alvokante : "Sinjoro Mutie kie vi estas ?  Kie estas Jakobo ?  Kio okazis al vi ?  Ni venas helpi vin !"  ?i ne malfruis por eniri en la ?ambron kie la gastejestro ku?is stre?e ligita, la frato donanta neniun signon de vivo, la virino sveninta.  Mutie ?etis akvon sur la sangantan viza?on de la fremdulo kiu restis sur la planko.  Li nesciis ?u estis neniuj gravaj vundoj kaj ?u la sango kies li estis la viza?on inunditan, devenis de vundo a? de forta nazsangado.  Je la vo?o de Elfia, li restari?is kaj, irante al ?i : "Mia bona, mia kara Elfia, mi beda?ras vidi vin ?i tie.  Ne restu, mi petegas vin.  Sendu al mi homojn.  Kial vi venis ?

ELF : Mi a?dis la pistolpafon kaj vian vo?on, mi timis ke okazis al vi malfeli?a?on, kaj mi alkuris.  Ili estas tie en la enirhalo, dekduo da viroj, sed ili ne kura?as eniri, do mi venis.

- Sen konsideri la dan?eron !  Mi ne forgesos tion, Elfia !  diris Mutie tutkore premante al ?i la manojn.  Ne, neniam !...  Sed ?ar vi estas ?i tie, alvoku al mi homojn; necesas trakti tiujn friponojn, iru venigi la ?endarmojn kaj eltiri el ?i tie tiun malfeli?an sinjoron kiun ili volis mortigi por sendube ?teli lin.  Mi sendis Jakobon al vi anta? eniri.

Elfia, sen meti demandojn, reiris al la enirhalo, koncize diris al la viroj tion kion Mutie petis al ili, kaj hastege reiris al la Gardan?elo por trankviligi sian fratinon kiu estis restinta kun Pa?lo.  Elfia renkontis ?e la pordo de la gastejo de Burniero, la malgrandan Jakoboⁿ kiu anka? alkuris tute timigita.  Li a?dis la pistolpafon, kaj li hastis alveni por helpi sian amikon.  Li estis malfruigita pro la pli longa vojo kiun li devis preni por reveni al la vila?o.  Elfia klarigis al li per malmulte da vortoj tion kio ?us okazis, kaj revenigis lin kun ?i, pensante ke li pli malhelpus Mutie^on ol li servus lin.

La viroj kiujn Elfia trovis tremetantaj en la enirhalo de la gastejo disvolvis heroan kura?on, tuj kiam ili eksciis de Elfia kiu estis la nuna stato de la aferoj kaj la helpan specon kiun petis Mutie.  Ili ?etis sin brue en la ?ambron kie ku?is la vunditoj, kaj diligentis proponi al la venkinto la helpon de siajn brakojn por teren ?eti liajn malamikojn.

MUT : Pri tio, sinjoroj, mi ne lasis al vi laboron, jen ili ?iuj surplanke; sed necesas ke vi helpu min lo?igi ilin, ?tatpage, en la malliberejon de la plej proksima urbo.  Mi estas ?i tie nur pasante; mi konas neniun.  Kaj poste vi bonvolos, kelkajn el vi, helpi min por transporti la malfeli?an fremdulon al kiu ili volis tran?i la gor?on, kaj kiu ne ankora? rekonscii?is.  Por tiu estas kuracisto kiun necesos kaj bonajn prizorgojn.

La bravaj lo?antoj metis sin sub la dispono de Mutie, kies la armea vesto, la kruco kaj la ser?entaj galonoj emigis ilin al respekto.  Li ekspedis du el ili al la urbo por postuli la ?endarmojn; li donis al kvar aliaj la gardadon de la kanajloj, kun la nepra ordono stre?e ligi la virinon kaj ?ian fraton.  Li sendis unu el ili demandi al sinjorino Blidot ?u ?i povus akcepti la fremdulon, kaj li konservis la aliajn por helpi sin elsvenigi la vunditon kaj iri liberigi Netavi?tukoⁿ kies li montris la malliberejon.  Sinjorino Blidot ne atendigis la respondon.

- ?io kion vi volos kaj kiam vi volos, sinjorino Blidot dirigis al vi, sinjoro ser?ento.  ?io estos preta por gastigi vian sinjoron.

Mutie metis matracon surplanken, ku?igis sur ?in la fremdulon.  Helpita de tri fortikaj viroj, li tiel kunportis kaj demetis lin ?e sinjorino Blidot en la ?ambron kaj sur la liton kiun ?i indikis al ili.  ?i helpis Mutie^on formeti liajn vesta?ojn, lavi la koaguligitan sangon el lia viza?o kaj kiu igis lin nerekoneblan.  Kiam li estis bone purigita, Mutie rigardis lin; li eligis miran ekkrion.

- Kiu ?anco, bona sinjorino Blidot mia !  ?u vi scias kiu mi ?us savis el la tran?ilo de tiuj friponoj ?  Mian kompatindan malliberulan generalon !  Estas li !  Kiel diable li en?ovi?is tie ? Jen li kiu malfermas la okulojn; li balda? tute elsveni?os.

Efektive, la generalo rekonscii?is, rigardis ?irka? si, strebis konanti?i; li ekzamenis sinjorinon Blidot^on.  Li ne ankora? vidis Mutie^on kiu ka?is sin malanta? la kurteno de la lito.  Sed kiam la generalo demandis "Kie mi estas ?  Kio okazis ?", Mutie vidigis sin kaj, prenante al li la manon : "Vi estas ci tie ?e miaj bonaj amikinoj, mia generalo.  La kanajlo, ?e kiu vi engasti?is havas la femuron rompita, lia frato havas la kranion frakasita, kaj la virino ricevis baton de klabo kies restos al ?i ion se ?i elsveni?os.

La GeNeRalo : Kiel !  Ankora? vi, mia brava Mutie ?  Estas por vi, ke mi venis meti la manon en tiun vesponeston⁽¹⁾, kaj estas vi kiu eltiras min el ?i, kiu ankora?foje estas mia brava savanto ?

MUT : Tro feli?a, mia generalo, esti farinta al vi tiun malgrandan servon.  Sed kiel por mi, vi kantonmentis ?e tiuj friponoj ?

Anta? ol respondi, la generalo petis glason da vino.  Li englutis ?in, sentis sin revigligita kaj diris al Mutie : "Vi diris al mi ke vi volis pasi tra ?i tie por vidi viajn bonajn amikinojn kaj la infanojn.  Mi volis evitigi al vi la vojon la? etapoj de ?i tie ?is la kuracbanejo de Bagnolo, kaj mi venis atendi vin ?e tiu bandito kiu tiel bone malsukcesis tran?i al mi la gor?on.

MUT : Kiel ili faris por ekkapti vin ?  Kaj kial ili volis mortigi vin ?

GNR : Ni havis kverelon pri kompatinda etulo kiu aspektis tiel malfeli?a, tiel malsana, tiel terurita ke mi kompatis.  Mi petis al li butikumadon kaj donis dudek frankojn por pagi, la troa?o restus por li.  La fripona gastejestro ?telis la dudek frankojn ?ar mi ne plu revidis la infanon.  Mi reparolis kun li pri tio, la morga?on.  Mi a?dis ke la infano estis la filo de almozulino kiu lasis lin ?e la gastejestro por helpi lin en lia laboro.  Mi vidis ke la infano devis esti traktita tre severe.  Mi petis por pagi sian metilernadon ien, la fripono rifuzis.  Mi diris ke mi iros peti tion al la urbestro de la loko, li ekkoleris kaj mal?entile parolis al mi.  Mi faris stulta?on lasi lin vidi mian orplenan monujon, monbiletojn kaj juvelojn en mia monskatolo, kaj mi diris al li ke li pro sia mal?entileco perdis bonan okazon ricevi kelkajn milojn da frankoj.  Li kvieti?is, diris al mi ke li akceptis la negocon.  Mi miavice rifuzis, kaj mi relokis ?ion en mian monskatolon.  La viro ?etis al mi demonan rigardon kaj eliris.  Post unu horo, la virino transirigis min en malgrandan malapudan ?ambron kaj alportis al mi mian tagman?on, la edzo eniris ?uste kiam mi finis.  Mi ne atentis pri tio.  Mi a?dis ke elirante, ili duturne ?losis la pordon.  Mi saltis al la pordo, mi skuis, mi pu?is, mi vokis, neniu kaj nenia rimedo por malfermi.  Mi iris al la fenestro, malfermis, nenia eblo por salti eksteren, feraj stangoj grandegaj kaj densaj ?is ne lasi pasi sciuron.  

Mi kriis per la tuta gor?o, sed tuj la ?utroj fermi?is, mi a?dis ekstere barikadi.  ?ifoje, timo kaptis min, mi estis tie kvaza? en muskaptilo.  Neniaj armiloj !  Mi ne havas tion kun mi, kaj ili forigis la man?ilaron kaj la tran?ilojn.  Mi kriis, estas kvaza? mi restis muta.  Neniu a?dis min.  Kion fari ?  Atendi ?  Estas tio kion mi faris.  Necesos ke ili alportos al mi por man?i, mi pensis.  Starante apud la pordo, mi ek?etos min eksteren tuj kiam ?i estos malfermetita.  Mi longe atendis, kaj kiam oni venis, ne estis la pordo kiu malfermeti?is, sed la ?utro, oni transdonis al mi pantran?ojn.

"Estas akvo en la karafo", diris la vo?o de la gastejestro, kaj la ?utro refermi?is.

"Mi tiel restis dum du tagoj, laca ?is morti, havante nur unu se?on por ripozi, panon kaj akvon por nutri min, terure maltrankvila pri tio kio balda? okazus al mi.  Mi bolegis kiam mi pensis ke eble vi estis ?i tie, je kvincent pa?oj de mi kaj ne povanta helpi min.  Finfine, la trian tagon, mi a?dis nekutiman movon direkte al la pordo.  Mi repostenis min, preta ek?eti min sur la unuan kiu aperus.  Efektive, mi a?das alproksimi?i, la ?losilo turni?as en la seruro, la pordo malrapide malfermi?as.  La mallumo de mia malliberejo ne permesis ilin vidi min.  Mi atendas ke la porda aperturo estu sufi?e lar?a por lasi min pasi, kaj mi ?etegas min al tiu kiu eniras.  Mi ricevas pugnobaton sur la nazon.  La sango elfluas kaj ?enas la vidon, tio kio ne malhelpas min ser?i malbari al mi trapason.  Sed ili ?ajne estis pluraj, ?ar mi sentis la batojn amase fali sur mian kapon, sur mian dorson, kaj ?efe sur mian viza?on.  La sango blindigis min, mi ne plu vidis kie mi estis.  Mi vokas, krias helpon, la friponoj elkra?as sakra?ojn kaj fine sukcesas ?eti min planken.  Unu el ili saltis sur mian bruston, dum aliaj stre?e ligas al mi la piedojn, la manojn kaj enpu?as en mian bu?on po?tukon kiu senspirigis min.  Mi balda? perdis konscion, kaj mi ne scias kiel mi estis liberigita a? kiel vi sukcesis diveni la dan?eron en kiu mi trovi?is.

MUT : Mi rakontos tion al vi, mia generalo, kiam vi estos ripozinta, vi aspektas laca.  Necesas al vi kuracisto, kaj mi tuj iros venigi lin.

GNR : Mi volas nur ripozon, mia amiko.  Nenia kuracisto, per la amo de Dio !  Lasu min dormi.  La penso ke mi trovi?as ?i tie, ?e viaj bonaj amikinoj kaj apud vi, donas al mi kontenti?on kaj trankvilon kies mi volas profiti por ripozi.  ?is morga?, mia brava Mutie, ?is morga?.

La generalo trinkis duan glason da vino, turnis la kapon sur la kapkusenon kaj endormi?is.