La Diademo de Beriloj.

- Kara Holmso mia, mi diris iam matene, rigardante tra la fenestro, jen frenezulo kiu pasas sur la strato. Vere estas beda?rinde ke liaj gepatroj lasas lin eliri sola.

Mia amiko sin levis pigre, kun la manoj en la po?oj de sia noktosurtuto, kaj proksimi?is al mi por rigardi super mia ?ultro. Estis dum bela mateno de februaro; la malvarmo estis tran?a kaj la ne?o de la anta?tago, ankora? kovranta la grundon, fulmetis sub la pala vintra suno. Meze de la strato ?i estis surpa?ita kaj surtretita kaj fari?is bruneta; sed sur la randoj, kaj sur la amasoj kie oni ?etis ?in por malobstrukci la trotuarojn, ?i estis senmakula. La grizaj slaboj estis balaitaj kaj skrapitaj, sed restis tre glitigaj, tiel ke oni evitis pa?i sur ili. Efektive, en la direkto al la stacio de metroo, oni vidis neniun veni, krom la individuo kies la strangega irmaniero altiris mian atenton.

Li estis ?irka? kvindekjara viro, alta, fortika, impona, kun lar?a viza?o, viglaj trajtoj. Lia aspekto estis severa sed belaspekta : nigra redingoto, neripro?ebla ?apelo, brunaj gama?oj, kaj perlgriza pantalono el bonega fasono. Tamen liaj agoj estis en plena malakordo kun la digno de sia persono kaj de sia vestaran?o, ?ar li kuris per ?iuj siaj fortoj, saltetante de tempo al tempo, kiel homo laca kaj kiu ne kutimas kurpa?e iri. Kurante, li gestadis per la manoj, skuis la kapon kaj faris la plej eksterordinarajn grimacojn.

- Kion diable li povas ja havi ? Li rigardas la domajn numerojn.

- Mi kredas ke li venas ?i tien, diris Holmso frotante al si la manojn.

- ?i tien ?

- Jes; mi havas kiel ideon ke li venas konsulti min. ?ajnas al mi rekoni la simptomojn de la plej granda perplekseco. Jen ! ?u mi ne diris tion al vi ?

La viro, fakte, tute spirmanka, kuris rekte al la pordo, ekkaptis la sonorilon kies la tintadoj balda? e?i?is en la tuta domo.

Momenton poste li estis en la ?ambro, ankora? spirmanka, ankora? gestadanta, sed kun tia esprimo de mal?ojo kaj de malespero ke, ?esante ridi, ni estis kaptitaj de hororo kaj de kompato. Dum kelkaj minutoj, ne eblis al li paroli; li svingis de dekstre maldekstren kaj el?iris al si la harojn kiel homo kiu perdis la sa?on… Poste subite saltstari?ante, li ekfrapis al si la kapon kontra? la muron per tia perforto ke ni devis peli nin al li kaj kontra?vole gardi lin meze de la ?ambro. ?erloko Holmso sidigis lin en fotelon, staris apud li kaj batetante lin en la mano, provis rekura?igi lin per tia gajeta tono, kiun li kapablis tiel bone uzis.

- Vi venis por raporti al mi vian rakonton, ?u ne ? Vi estas laca pro via kurado. Atendu ?is kiam vi estos denove kapabla, kaj tiam ni estos tro feli?aj priatenti la etan problemon kiun vi estos detalita al ni.

La brusto anhelanta, la viro ankora? luktis kontra? sia emocio. Fine, pasante sian po?tukon sur sian frunton, li premis la lipojn kaj rigardis nin.

- Vi devas kredi min freneza ! li diris.

- Mi vidas ke vi estas sub la efiko de kelka granda malagrabla?o, respondis Holmso.

- Ha ! Dio scias ! Iu malfeli?o tiel subita kaj tiel terura, ke ?i estas por frenezi?i. Mi povintus elteni publikan malhonoron, kvankam mi estas homo kies reputacio neniam suferis la plej etan atakon. Mi povintus elteni familian malfeli?on, ?ar ?i estas la loto de ?iu homo; sed la du kunigitaj, kaj la? tiel terura formo ! Estas tro ! Mia koro pro tio estas rompita ! Kaj poste, mi ne estas sola en la risko; la plej altaj gravuloj de la re?lando povas suferi pro tio, se oni ne trovas rimedon aran?i ?i tiun abomenan aferon.

- Retrankvili?u vin, sinjoro, diris Holmso, kaj bonvolu ekzakte diri al mi kiu vi estas kaj tion kio okazis al vi.

- Mia nomo, respondis nia gasto, estas probable de vi konata. Mi estas Aleksandro Holdero, de la bankfirmo Holdero kaj Stevensono, de la strato Fadenonadlo.

La nomo fakte estis konata de mi, pro esti tiu de la ?efa asociito de unu el la plej gravaj privataj bankoj de la urbo. Kio do povis okazi?i por peli en ?i tiu peniga stato unu el la unuaj civitanoj de Londono ? Nia scivolemo estis ekscitita ?is la lasta grado. Fine nia vizitanto faris novan strebon, kaj tiel komencis sian rakonton.

- Mi sentas ke la tempo estas altvalora, li diris, tial mi hastis veni, kiam la polica inspektoro sugestis al mi la ideon akiri vian kunlaboron. Mi ensaltis en la metroon kaj de la stacidomo mi piede venis kurante, ?ar la fiakroj ne iras rapide en ?i tiu ne?o. Jen kial mi estas tiel senspira, ?ar mi ne kutimas multe ekzercadi. Mi nun sentas min pli bona, kaj mi tuj raportos al vi la faktojn koncize, sed tiel klare kiel eble.

…Vi scias kompreneble, ke por sukcesi koncerne banka?o, estas tiel grave trovi bonajn investadojn por nia fonduso, kiel pliigi niajn rilatojn kaj nian klientaron de deponantoj. Unu el la plej lukraj investoj estas la monprunto kontra? senriska garantio. Ni faris multe da tiaj pruntoj dum ?i tiuj lastaj jaroj, kaj estas multe da noblaj familioj al kiuj ni pruntedonis dikajn monsumojn kontra? la depono de iliaj pentra?oj, ilia biblioteko a? ilia ar?enta?aro.

…Hiera? matene, mi estis en mia kabineto de la banko, kiam oni alportis al mi vizitkarton. Mi eksaltis legante la nomon, ?ar ?i estis tiu… sed, e? rilate al vi, necesas esti diskreta kaj mi kontenti?os diri al vi ke ?i estis universale konata nomo, unu el la unuaj de Anglio. Mirfrapita pro ?i tiu honoro, mi balbutis kelkajn vortojn al mia vizitanto kiam li aperis, sed li tuj eniris en la temo kun la aspekto de homo kiu volas finsolvi kiel eble plej balda? malagrablan aferon.

…- Sinjoro Holdero, li diris, oni diris al mi ke vi pruntedonas monon.

…- La firmo konsentas tion kiam la garantio estas bona.

…- Mi absolute bezonas tuj havi kvindek mil sterlingojn. Mi evidente povus pruntepreni dekoble tiom de miaj amikoj, sed mi tre preferas turni min al banko, kaj mem fari la negocon. En mia situacio vi komprenos ke ne estas agrable i?i la ?uldanto de la aliuloj.

…- Dum kiom longe vi bezonas ?i tiun monprunton ?

…- Venontan lundon, monsumego estas ?uldita al mi, kaj mi certe repagos vin kun la interezo kiun vi decidos. Sed tute nepras ke mi senprokraste havu la monon.

…- Mi estus feli?a pruntedoni al vi el miaj propraj fondusoj sen pli da intertraktoj, se la sumo ne estus ja iom tro alta. Aliflanke, se mi faras tion sub la nomo de la firmo, mi ?uldas al mia asociito preni, e? kun vi, ?iujn uzgarantiojn.

…- Estas ja tiel kiel mi komprenas tion, li diris, prenante grandan juvelujon el nigra marokeno kiun li demetis apud sia se?o. Sendube vi a?dis paroli pri la diademo de beriloj, ?u ?

…- Unu el la plej altvaloraj juveloj de la Krono ?

…- ?uste.

…Li malfermis la juvelujon, kaj montris al mi, kontrastanta sur bela karnkolora veluro, la pompan koncernatan juvelon.

…- Estas tridek na? grandegaj beriloj, kaj la prezo de la muntumo el oro estas nekalkulebla. La plej malalta ekspertizo egalvalorus la duoblon de la monsumo kiun mi petas al vi; mi lasos al vi ?i tiun diademon kiel garantion.

…Mi prenis la valoran skatolon inter miaj manoj, kaj rigardis kun iom da perplekseco mian famkonatan vizitanton.

…-?u vi dubas pri ?ia valoro ? li diris.

…-Tute ne. Mi nur demandas al mi…

…-Se mi ne malpravas doni al vi ?i tiun garantia?on ? Vi povas trankvili?i pri tio. Mi ne estus pensanta pri tio dum momento, se ne estis tute certa ke mi povos repreni ?in post kvar tagoj. Tio estas nur afero pri formala?o. ?u vi trovas la garantia?on sufi?a ?

…- Abunde.

…-Vi komprenas, sinjoro Holdero, ke mi donas al vi grandan pruvon de konfido, kaj tiu ?i konfido bazi?as sur ?io kion oni diris al mi pri vi. Mi kalkulas ke ne nur vi estos diskreta kaj malhelpos ?ian kla?o pri tio, sed ?efe ke vi plenumos la plej grandajn anta?zorgojn por ke la juvelo estu sekura; ne utilas diri ke, se la plej eta akcidento okazis al ?i tiu juvelo, tio ka?zus grandan skandalon. Kaj la plej eta akcidento estus tiel grava kiel la kompleta perdo, ?ar ne ekzistas en la mondo beriloj komparindaj kun ?i tiuj. Tamen mi plenkonfide lasas al vi la diademon, kaj mi venos mem repreni ?in lundon matene.

…Vidante mian klienton ur?atan por foriri, mi kredis senutila respondi, kaj vokante mian kasiston, mi doni ordonon por elspezi kvindek biletojn de mil sterlingoj. Kiam mi poste estis denove sola, kun la altvalora juvelujo sur la tablo anta? mi, mi ne sukcesis reteni min tremeti en la ?eesto de la grandega respondeco kiun mi akceptis. Estis tute certa ke ?i tiu juvelo estanta nacia valora?o, terura skandalo eksplodus se malfeli?o okazus al ?i. Mi jam beda?ris esti konsentinta prizorgi ?in. Tamen estis tro malfrue por reveni al ?i tiu punkto; mi en?losis ?in en mia propra kiraskesto kaj relaboris.

…Kiam vesperi?is, ?ajnis al mi malprudenta lasi malanta? mi en la oficejo tian altvaloran objekton. Kiraskestoj de bankistoj jam estis rompitaj, kaj kiu pruvis ke la mia ne estus tia ? Tiam kia terura situacio, tiu en kiu mi trovi?us ! Mi do decidis ?iutage kunpreni la juvelujon, tiel ke ?i ?iam estu reale sub mia mano. Tiucele mi hojis fiakron kaj rehejmeniris en Strithamo kun la altvalora juvelo; mi spiris bone nur kiam mi sekure demetis ?in sur la unuan eta?on kaj ke mi en?losis ?in en la skribotablo de mia tualetejo.

…Kaj nun vorton pri mia domo, sinjoro Holmso, ?ar mi deziras ke vi bone ekkomprenu la situacion. Mia ?ambristo kaj mia lakeo ku?as ekstere, kaj ili estas senkulpaj. Mi havas tri domservistinojn kiuj estas ?e mi ekde jaroj kaj kies absoluta honesteco estas super ?ia suspekto. Alia, Lucia Pa?o, la dua ?ambristino, estas sub mia dispono nur ekde kelkaj monatoj. ?i havis bonegajn atestilojn, kaj mi estis ?is nun perfekte kontenta pri ?i. ?i estas tre beleta knabino, kies admirantoj estis viditaj pli ol unu fojon en la ?irka?a?o de mia hejmo. Sed mi tamen kredas ke ?i tiu knabino estas honesta en ?iu senco de la vorto.

…Jen pri la geservistoj. Mia familio mem estas tiel malvasta ke la priskribo ne estos longa. Mi estas vidvo kaj havas nur unu filon, Arturo. Li estis por mi disrevi?o, sinjoro Holmso, mal?oja disrevi?o. Certe mi ne estas sen ripro?o. Oni diras ke mi dorlotis lin. Tio tute eblas. Kiam mi perdis mian plejamatan edzinon, ?i tiu infano estis ?io kio restis al mi en la mondo. Mi ne kapablis elteni vidi lin zorgoplena dum unu sola momento. Mi neniam rifuzis ion ajn al li. Eble estus pli preferinde por ni amba? ke mi estu pli severa, kaj se mi ne sukcesis bone eduki lin, almena? mi havis bonan intencon.

…Mi nature deziris ke li postvenu min ?e la banko, sed li ne havis spiriton turnita al la aferoj. Li estis kolerema, obstina, kaj por verdiri, mi ne povis konfidi al li grandajn monsumojn. Li fari?is membro de aristokrata rondo en kiu, dank' al siaj ?armaj manieroj, li faris sin la intiman amikon de multe da junuloj havantaj grandajn ri?a?ojn kaj elspezigajn kutimojn. Li komencis ludi altan sumon, kaj priveti en la vetkuroj, tiel bone ke li devis ofte turni sin al mi por pagi honor?uldojn. Li plurfoje provis forlasi ?i tiun dan?eran kompanion, sed ?iufoje la influo de lia amiko sinjoro Georgo Bonbruli revenigis lin en ?in.

…Kaj vere, mi ne miras ke viro kiel sinjoro Georgo Bonbruli havis tian influon sur li, ?ar li ofte venis hejmen, kaj mi konfesas ke li treege pla?is al mi. Li estas pli a?a ol Arturo, kaj estas mondumano ?is la fino de siaj ungoj; li iris ?ien, li vidis ?ion, li estas sprita parolanto, kaj vere bela knabo. Tamen, kiam mi malvarmsange pensas pri tio, kaj ke li ne plu ?eestas por uzi sur mi sian logpovon, mi estas konvinkita de lia cinika lingva?o kaj certa brileto kiun mi kaptis en liaj okuloj, ke necesas profunde malfidi lin. Tio estas mia opinio, kaj estas anka? la opinio de mia eta Maria, kiu jam havas sa?on de virino.

…Kaj restas nur ?i por priskribi al vi : ?i estas mia nevino. Kiam mia frato mortis anta? kvin jaroj, ?i tiu infano restis sola en la mondo; mi filinigis ?in, kaj de tiam rigardis ?in kiel mian filinon. ?i estas mia sunradio; ?i estas dol?a, tenera, ?arma, bonega mastrumantino, perfekta hejmestrino, kaj tamen tiel kvieta, afabla kaj sentema kiel virino povas esti. ?i estas mia ?efhelpantino, mi ne scias tion kion mi fari?us sen ?i. ?i rezistis anta? mi nur pri unu punkto. Dufoje, mia filo edzi?opetis ?in al mi, ?ar li tenere amas ?in, sed ?iufoje ?i rifuzis lin. Mi kredas ke se iu kapablis revenigi lin sur la vojo de la virto, estas ?i, kaj ke tiu geedzi?o transformintus lin; sed ve ! Nun estas tro malfrue, tro malfrue por ?iam !

…Nun, sinjoro Holmso, vi konas ?iujn kiuj lo?as sub mia tegmento kaj mi tuj da?rigos mian mal?ojan rakonton.

…Prenante la kafon, en la salono post la tagman?o, mi rakontis la aventuron al Arturo kaj Maria, kaj diris al ili la altvaloran trezoron, kiun mi alportis, detenante min nur nomi mian klienton. Mi certas ke Lucia Pa?o, kiu servis la kafon, estis foririnta; sed mi ne povus aserti ke la pordo estis fermita. Maria kaj Arturo a?skultis min kun granda intereso kaj volintus vidi la faman diademon, sed mi opiniis pli sa?a ne tu?i ?in.

…- Kie vi metis ?in ? Demandis Arturo.

…- En mia skribotablo.

…- Nu ! Mi deziras ke la ?telistoj ne eniros en la domon ?i-vespere, li diris.

…- ?i estas ?losita.

…- Ho ! Ia ajn ?losilo malfermus ?in. Kiam mi estis infano, mi malfermis ?in per la ?losilo de la ?ranko de la formetejo.

…Li ofte tiel diris sensenca?ojn, kaj mi ne atentis al ?i tiu frazo. Sed li tiunokte sekvis min en mia ?ambro kun tre serioza mieno.

…- A?skultu, pa?jo, li diris kun la okuloj mallevitaj, ?u vi povus doni al mi ducent sterlingojn ?

…- Ne, mi ne povas ! mi vigle respondis. Mi ?is nun estis nur tro malavara kun vi.

…- Vi estis tre bona, mi scias tion; sed ?iapreze necesas al mi ?i tiun monon ! Alie mi ne plu povos montri min en la rondejo.

…- Nu, mi estos tre plenkontenta !

…- Jes, sed vi ne volus ke mi forlasu ?in kiel malhonorulo. Mi ne kapablas elteni ?i tiun ideon. Necesas al mi la mono ?iuokaze, kaj se vi ne volas doni ?in al mi, mi devos ser?i aliloke.

…- Vi ne havos centimon de mi, mi kolere kriis al li, ?ar ?i estis lia tria peto de la komenco de la monato.

…Kiam li estis foririnta, mi malfermis mian skribotablon, por certi?i ke mia trezoro estis sekura, kaj mi zorge re?losis ?in, mi tiam komencis la viziton de la domo por vidi, ?u ?io estas bone fermita. Estas tasko kiun mi kutime lasas por Maria, sed kiun mi preferis mem plenumi tiuvespere. Malsuprenirante, mi ekvidis Mariaⁿ tra la fenestro de la anta??ambro, fenestro kiun ?i fermis kiam ?i a?dis min.

…- Diru al mi, pa?jo, ?i diris al mi kun mieno kiu ?ajnis al mi iom konfuzita, ?u vi permesis Luciaⁿ eliri ?ivespere ?

…- Certe ne.

…?i ?us eniris tra la malanta?a pordo. Mi ja pensas ke ?i iris nur ?is la krado por vidi iun, sed tio tamen ne ?ajnas al mi akceptebla, kaj ?ajnas al mi ke ne necesas permesi al ?i ?i tiujn eliradojn.

…- Parolu al ?i morga? matene, a? mi mem faros tion, se vi preferas. ?u vi certas ke ?io estas bone fermita ?

…- Tute certa, pa?jo.

…- Do, bonan nokton. Mi kisis ?in kaj supreniris en mian ?ambron, kie mi balda? endormi?is.

Kiel vi vidas, sinjoro Holmso, mi raportas la plej etajn detalojn; malgra? tio, mi esperas ke vi pridemandos min pri ?io kio ?ajnas al vi malklara.

- Mi trovas vian raporton tute klaran.

- Mi alvenas al la priatentinda punkto. Mi ne estas profunda dormanto, kaj ?ar mi estis zorgoplena, mia dormo devis esti ankora? pli malprofunda ol kutime. ?irka? la dua matene mi estis vekita de bruo kiu ?ajnis veni de la domo. La bruo ?esis anta? ol mi estis bone vigla, sed mi havis la impreson de fenestro malla?te fermita. Mi restis ku?anta, a?skultante per ?iuj miaj oreloj. Subite, kia ne estis mia hororo, a?dante senkonfuze obtuzajn pa?ojn en la apuda ?ambro. Mi el?ovi?is el mia lito, tute tremetanta pro timego, kaj mi rigardis en mian tualetejon tra la duonmalfermita pordo.

…- Arturo ! mi kriis. Rabisto ! Bandito ! Kiel vi a?dacas tu?i ?i tiun diademon ?

…La gaso duone brulis kiel mi lasis ?in kaj mia kompatinda filo, vestita nur de ?emizo kaj pantalono, staris tie apud la lumo, tenante la diademon inter la manoj. Li ?ajnis stre?i ?iujn siajn fortojn por rompi ?in a? por tordi ?in. Je mia krio, li maltenis ?in kaj fari?is pala kiel morto. Mi ekkaptis la juvelon kaj ekzamenis ?in. Unu el la ekstrema?oj mankis kun tri ?tonoj.

…- Mizerulo ! Vi rompis ?in ! Vi ?iame malhonoris min ! Kie estas la ?tonoj kiujn vi ?telis ?

…- ?telitaj !

…- Jes, ?telisto ! mi furioze kriis, skuante lin per la ?ultro.

…- Ne mankas unu; li ne povas manki unu, li diras.

…- Mankas tri. Kaj vi scias kie ili estas. ?u necesas nomi vin mensogulo, tiel bone kiel ?telisto ? ?u mi ne vidis vin provi rompi duan pecon de la diademo ?

…- Tio estas tro ! li diris. Ne pli da vortoj pri ?i tiu afero, kaj ?ar vi trovis bone insulti min, mi forlasos vian domon morga? matene, kaj faros tutsole mian vojon en la mondo.

…- Vi forlasos la domon inter la manoj de la polico ! ?i tiu afero estos klarigita.

…- Vi scii?os nenion de mi, li ekkriis kun emocio kiu surprizis min, se pla?as al vi alvoki la policon, ke la polico ekenketu.

…Tiumomente la tuta domo estis sur la piedoj, ?ar en mia kolero mi la?tigis mian vo?on. Maria alvenis unue; ?e la vido de la diademo kaj de la viza?o de Arturo, ?i komprenis la veron, kaj eligante krion, ?i senkonscii?is. Mi sendis ser?i la policon kaj metis la aferon inter ?iaj manoj. Kiam la inspektoro kaj la policisto eniris, Arturo, kiu restis tie kun krucitaj brakoj, demandis al mi ?u mi intencis akuzi lin pri ?telo. Mi respondis ke ?i ne plu estis privata afero, sed publika, ?ar la rompita diademo estis nacia poseda?o. Mi estis decidinta lasi labori justicon.

…- Almena?, li diris, vi ne tuj arestigos min. Estus en via intereso, kiel en la mia, permesi al mi foresti?i, estus nur dum kvin minutoj.

…- Por fu?i a? eble ka?i tion kion vi ?telis.

…Kaj tiam, provante mildigi lin per la hororo de la situacio, mi petegis lin pensi ke, ne nur mia honoro, sed anka? tiu de alia, multe pli altranga ol mi, estis riskata; ke li, mia filo, riskis ka?zi skandalon kiu revolucius la landon. Li kapablis malebligi ?in, se li diris al mi tion kio i?is la tri perditaj ?tonoj.

…- Ne trompi?u, mi aldonis, vi estis surprizata ?e la kulpo, kaj via konfeso ne povus plimalbonigi vian kazon. Sed se vi riparas vian kulpon la? mezuro de ebleco, dirante al ni kie estas la beriloj, ?io estos forgesita kaj pardonita.

…- Gardu vian pardonon por tiuj kiuj petas ?in al vi, li respondis, bruske turnante al mi la dorson, kaj mi vidis ke li estas tro decida por ke miaj paroloj povu skui lin. Ne plu estis por heziti. Mi vokis la inspektoron kaj konfidis al li lian sorton. Oni tuj priser?is ne nur lian personon, sed lian ?ambron kaj ?iun lokon de la domo kie li povintus ka?i la juvelojn; sed oni trovis nenian spuron de ?i, kaj la kompatinda knabo rifuzis malfermi la bu?on malgra? miaj petegoj a? niaj minacoj. Oni enkarcerigis lin ?imatene, kaj post esti plenuminta diversajn formala?ojn ?e la policejo, mi alkuris vidi vin por peti al vi klarigi ?i tiun misteron. La polico konfesas ke ?i nenion komprenas. Vi povas fari ajnan elspezon kiu ?ajnos al vi utila : mi jam promesis rekompencon de mil sterlingoj. Dio mia, kio mi fari?os ? Mi perdis mian honoron, la ?tonojn kaj mian filon en unu sola nokto ! Kiel mi estas malfeli?a !

Li prenis sian kapon inter siajn manojn kaj sin balancis dekstren, maldekstren, lamentante malla?te kiel infano.

?erloko Holmso restis silenta kelkajn minutojn, kun la brovoj kuntirataj, la okuloj fikse direktataj al la fajro.

- ?u vi multofte gastigas ? li demandis.

- Neniu krom mia asociito kaj lia familio, kaj kelkfoje iu amiko de Arturo. Sinjoro Georgo Bonbruli lastatempe venis ofte. Neniu alia, mi kredas.

- ?u vi multofte iras en la mondumon ?

- Arturo, jes. Sed Maria kaj mi, ni restas hejme. Neniu el ni volegas eliri.

- Tio estas malofta ?e junulino.

- ?i havas jam dudek kvar jarojn kaj havas trankvilan naturon.

- La? vi, ?i tiu afero multe emociis ?in ?

- Jes, ?i e? estas pli impresita ol mi.

- Neniu el vi du havas dubon pri la kulpeco de via filo ?

- Kiel ni povus dubi, ?ar mi vidis lin, per miaj propraj okuloj, kun la diademo inter la manoj.

- Mi ne konsideras tion tute kiel decidigan pruvon. ?u la resto de la diademo estis difektita ?

- Jes, ?i estis tordita.

- ?u vi ne pensas ke eble li provis rebonigi ?in ?

- Ho ! Dio benu vin ! Vi faras tion kion vi povas por mi kaj por li. Sed tio estas tro peza tasko. Unue, kion li devis fari tie ? Se tio estis por senkulpa celo, kial li ne diris tion ?

- ?uste. Kaj se li kulpis, kial li ne elpensis fabelon ? Lia silento povas esti interpretata la? du manieroj. Estas diversaj punktoj tre kuriozaj en ?i tiu afero. Kion pensis la polico pri la bruo kiu vekis vin ?

- Ili diras ke estis probable Arturo fermanta sian pordon.

- Tre malprobable ! Kvaza? homo estanta plenumonta tian perfida?on fermus sian pordon tiamaniere ke li vekus la tutan domon ! Kion ili diras pri la malapero de la ?tonoj ?

- Oni ankora? sondas la plankojn kaj meblojn esperante trovi ilin.

- ?u ili pensis ser?i eksteren ?

- Jes. Ho ! Ili montris eksterordinaran aktivecon. La tuta ?ardeno jam estis zorgeme ekzamenita.

- Nu, mia kara sinjoro, ?u ne tutevidentas al vi ke ?i tiu afero estas multe pli mistera ol ?i unue aperis al la polico, a? al vi ? Tio komence ?ajnis al vi simpla. Por mi, ?i male estas malsimpla. Vidu tion kion implicas via teorio. Vi supozas ke via filo elliti?is, eniris kun grandaj riskoj en vian tualetejon, malfermis vian skribotablon, prenis la diademon, rompis parton de ?i, iris al ia alia loko kaj tie ka?is tri el la tridek na? ?tonoj kun tiom da lerteco ke neniu kapablas trovi ilin; ke li poste revenis kun la tridek ses aliaj ?tonoj en ?i tiun ?ambron, kie li havis ?iujn eblajn riskojn esti malkovrata. Mi demandas tion al vi, ?u tia teorio estas akceptebla ?

- Do kio estas via ? malespere diris la bankiero. Se li ne havis malbonajn intencojn, kial li ne klarigas sin ?

- Estas ni kiuj devos trovi la kialon de ?i tiu silento, rebatis Holmso; se vi bonvolas tion, sinjoro Holdero, ni kune iros al Strithamo, kaj ni pasigos horon por esplori la ejojn.

Mia amiko insistis por ke mi partoprenu en la esplorado, tio kion mi profunde deziris, ?ar mia scivolemo kaj mia simpatio estis vigle ekscitataj de la rakonto kiun ni ?us a?dis. Mi konfesas ke la kulpeco de la filo de la bankiero ?ajnis al mi tiel evidenta kiel al lia kompatinda patro, sed mi tiom fidis al ju?o de Holmso ke mi denove esperis kun li. Li, por tiel diri, ne diris vorton dum la tuta vojiro. Li restis enprofundi?inta en la plej profundaj pripensoj, kun la kapo klinita sur la brusto, la ?apelo mallevita sur la okuloj. Nia kliento ?ajnis esti iom rekolektinta sian kura?on pro la malmulto da espero kiun ni donis al li, kaj li e? iom babilis kun mi pri sia afero. Mallonga vojiro per fervojo, ankora? pli mallonga promenado, alkondukis nin al Justabanko, la modesta restadejo de la grava financisto.

Justabanko estis sufi?e granda kvadrata domo el blanka ?tono, situanta iom malproksime de la vojo. Duobla veturebla aleo, ?irka? gazono tute blanka pro ne?o, kondukis al du lar?aj kradoj el fero. Dekstre estis malgranda ligna pordeto, de kie mallar?a pado, bordita de he?oj, alkondukis al la pordo de la kuirejo; ?i estis la enirejo de la liverantoj. Maldekstre, vojeto alkondukanta al la staloj; sed ?i tiu strateto estis ekster la proprieta?o, kaj publika, kvankam malmulte utiligita. Holmso forlasis nin ?e la pordo kaj malrapide ?irka?pa?is la domon, poste li atingis la straton, revenis la? la pado de la liverantoj al la ?ardeno situanta malanta? la domo, kaj tra la staloj alvenis al la vojeto. Li tiel longe for-restis ke sinjoro Holdero kaj mi sidi?is apud la fajro en la man?o?ambro, por atendi lian revenon. Ni estis tie ekde momento, kiam la pordo malfermi?is, kaj junulino eniris. ?i estis kun staturo plivole supre la avera?o, maldika, kun malhelaj okuloj kaj haroj intense kontrastante kun sia blanka kaj travidebla viza?koloro. Mi ne kredas esti iam vidanta tian palecon ?e iu ajn virino. ?iaj lipoj mem estis blankaj, kaj ?iaj okuloj estis ru?i?intaj pro la larmoj. Vidante ?in silente eniri en la ?ambron, ?i ?ajnis al mi porti la markon de aflikto ankora? pli intensa ol tiu de la bankiero, tio impresis des pli ke ?i ?ajnis decidema virino, posedanta malmulte kutiman kura?on. Sen zorgi pri mia ?eesto, ?i venis rekte al sia onklo kaj irigis la manon sur lian kapon per tre ina kareso.

- Vi ordonis reliberigi Arturoⁿ, ?u ne, onklo mia ?

- Ne, ne, infano mia, necesas ke ?i tiu afero estu tute klarigita.

- Sed mi certas ke li senkulpas. Estas, por verdiri, nur virina instinkto. Mi sentas ke li faris nenion malbonan, kaj ke vi beda?ros esti aginta tiel severe.

- Kial li rifuzas paroli, se li estas senkulpa ?

- Kiu scias ? Eble pro kolero esti suspektata.

- Kiel ne suspekti lin, vidante li kun la diademo inter la manoj ?

- Ho ! Li prenis ?in nur por rigardi ?in. Mi petegas vin, kredu min, li estas senkulpa. Delasu la aferon, kaj ke oni ne plu parolu pri ?i. Estas tiel terure pensi ke nia Arturo estas en malliberejo.

- Mi ?esos la ser?adojn nur kiam la ?tonoj estos trovitaj, ne anta?e, Maria ! Via korinklino por Arturo blindigas vin tiel ke vi forgesas la terurajn konsekvencojn kiuj rezultos por mi el ?i tiu afero. Male anstata? estingi la aferon, mi venigis el Londono personon kiu helpos min pu?i la esploradon ankora? pli for.

- ?u estas la ?eestanta sinjoro ?i tie ? ?i demandis, sin turnante al mi.

- Ne, lia amiko. Li petegis nin lasi lin sola. Li ?irka?iris la domon la? la vojeto de la staloj.

- La vojeto ? La nigraj brovoj sulki?is. Kion li esperas trovi tien ? Ha ! Jen li, mi supozas… Mi esperas, sinjoro, ke vi sukcesos pruvi, tio pri kio mi estas konvinkita, ke mia kuzo Arturo senkulpas pri ?i tiu krimo.

- Mi tute samopinias kiel vi, respondis Holmso irante skui la ne?on de siaj ?uoj sur la skraptapi?on, mi kredas ke mi havas la honoron paroli kun fra?lino Maria Holdero. ?u mi povas meti al vi unu a? du demandojn ?

- Mi petegas vin, sinjoro, se tio povas servi por klarigi ?i tiun mal?ojan aferon.

- ?u vi nenion a?dis dum la lasta vespero ?

- Nenion ?is kiam mia onklo la?tigis la vo?on. Mi a?dis lin kaj tuj malsupreniris.

- Estas vi kiu vespere fermis la fenestrojn kaj la pordojn. ?u vi alfortikigis ?iujn fenestrojn ?

- Jes.

- ?u ili ?imatene estis ankora? tiaj ?

- Jes.

- ?u unu el viaj ?ambristinoj havas amanton ? Mi kredas ke vi diris al via onklo hiera? vespere, ke ?i eliris por renkonti lin.

- Jes, kaj estas ?i mem kiu servis la teon en la salono, kaj kiu povis a?di mian onklon paroli pri la diademo.

- Mi komprenas. Vi deduktas el tio ke ?i povas esti elirinta por informi sian amanton kaj ke ili povis amba? aran?i la ?teladon.

- Sed por kio utilas ?iuj ?i konjektoj, ekkriis senpacience la bankiero, kiam mi diras al vi ke mi vidis Arturoⁿ kun la diademo inter la manoj ?

- Atendu iomete, sinjoro Holdero. Ni revenos al tio. Kaj pri tiu knabino, fra?lino Holdero, vi vidis ?in reeniri tra la pordon de la kuirejo, mi supozas ?

- Jes, kiam mi iris vidi ?u la pordo estis bone fermita por la nokto, mi trovis ?in kiu sin ?ovis endomen. Mi anka? ekvidis la viron en la mallumo.

- ?u vi konas lin ?

- Ho, jes, li estas la komercisto kiu alportas al ni la legomojn. Li nomi?as Francisko Prospero.

- Li staris, diris Holmso, maldekstre kaj je kelka distanco de la pordo.

- Jes, maldekstre.

- Kaj li havas lignokruron !

Terura ekbrilo ?ajnis trapasi en la okulojn de la junulino.

- ?u vi do estas sor?isto ? ?i diris; kiel vi scias tion ?

?i ridetis, sed la maldika kaj esprimplena viza?o de Holmso restis senpasia.

- Mi nun bonvolus supreniri al la unuan, li diris. Mi probable bezonos denove eliri. Ha ! Mi tuj inspektos la fenestrojn de la tereta?o anta? ol supreniri.

Li rapide iris de unu al la alia, poste haltis pli longe ?e la granda aperturo kiu rigardis de la vestiblon en la vojeto. Li malfermis ?in, kaj zorge ekzamenis la randon per sia lupeo ! Ni supreniru nun, li fine diris.

La tualetejo de la bankiero estis simple meblita ?ambro, kun griza tapi?o, granda skribotablo kaj alta spegulo. Holmso unue iris al la skribotablo kaj ekzamenis al ?i la seruron.

- Kia ?losilo oni uzis por malfermi ?in ?

- Tiun kiun mia filo mem indikis, tiu de la ?ranko de la formetejo.

- ?u vi havas ?in tie ?

- ?i estas tiu kiu estas sur la tualetujo.

?erloko Holmso prenis ?in kaj malfermis la skribotablon.

- ?i estas silenta seruro. Ne estas mirinda ke tio ne vekis vin. ?i tiu skatolo, mi pensas, enhavas la diademon. Ni vidu ?in.

Li malfermis la juvelujon kaj elprenante la diademon, metis ?in sur la tablon. ?i estis belega specimeno de la arto de juvelisto, kaj la tridek ses ?tonoj estis la plej belaj kiujn mi iam vidis. ?e iu flanko, ?i estis tordita; e? mankis parto ?e la ekstremo de la peco, tiu precize sur kiu estis enfiksitaj la tri mankantajn ?tonojn.

- Tie, sinjoro Holdero, diris Holmso, jen la loko kiu estas simetria kun tiu kiu estas tiel malfeli?e perdita. ?u mi povos peti al vi rompi ?in ?

La bankiero retroiris pro hororo.

- Neniam, li diris, mi e? ne kura?us provi.

- Nu ! Mi tuj a?dacos tion.

Holmso enmetis sian tutan forton sur ?in, sen ia rezulto.

- Mi sentas ke ?i iomete cedas, li diris, sed kvankam mi havas ege fortajn fingrojn, necesus al mi multe da tempo por sukcesi. Ordinara homo ne kapablus. Kaj kio viaopinie okazus, sinjoro Holdero, se mi rompus ?in ? ?i farus bruon, kiel pistola pafo. ?u vi estas dironta al mi ke ?io ?i okazis je kelkaj pa?oj de via lito kaj ke vi nenion a?dis ?

- Mi ne scias, kion pensi. ?io ?i estas pli kaj pli malklara.

- Sed ?io klari?os la?mezure kiam ni ekzamenos la aferon. Kion vi pensas, fra?lino Holdero ?

- Mi konfesas ke mi ankora? partoprenas en la perplekseco de mia onklo.

- ?u via filo havis nek ?uojn nek pantoflojn kiam vi vidis lin ?

- Li precize havis nur sian pantalonon kaj sian ?emizon.

- Mi dankas vin. Ni certe estis favorata de eksterordinara ?anco en tiu ?i tuta enketo, kaj estos ja nia kulpo se ni ne alvenos al la kompleta vero. Kun via permeso, sinjoro Holdero, mi tuj da?rigos miajn esplorojn eksteren.

Li iris sola, la? sia peto, ?ar li klarigis ke novaj piedsignoj plimalfaciligus lian taskon. Post unu horo, eble pli, li revenis kun la piedoj kovritaj de ne?o, la viza?o pli neesplorebla ol neniam.

- Mi kredas ke mi vidis nun ?ion kio estis por vidi, sinjoro Holdero, li diris; mi estos pli utila al vi reirante hejmen.

- Sed la ?tonoj, sinjoro Holmso. Kie ili estas ?

- Mi ne povas diri al vi.

La bankiero tordetis al si la manojn.

- Mi neniam plu revidos ilin, li kriis. Kaj mia filo ? ?u vi donas al mi esperon ?

- Mia opinio neniel ?an?i?is.

- Do, je la nomo de la ?ielo, kio estis ?i tiu beda?rinda tragedio kiu okazis hejme dum la lasta vespero ?

- Se vi volas veni ?is mia hejmo en la strato Bakisto, morga? matene, inter la na?a kaj la deka, mi estos tre feli?a povi ?ion klarigi al vi. Se mi bone komprenis, vi donas al mi plenpermeson por agi en via nomo, kondi?e ke mi retrovos la ?tonojn, kaj vi ne metas al mi limon al la elspezo ?

- Mi donus mian ri?a?on por retrovi ilin.

- Tre bone. Mi ekzamenos la aferon de nun ?is morga?. Adia?, eblas ja ke mi devu reveni ?i tien anta? nokto.

Estis al mi evidente ke mia kunulo jam faris sian opinion, kvankam mi e? ne kapablis anta?flari la solvon. Plurfoje dum la revena vojiro, mi provis sondi lin pri tio, sed li ?iam transirigis al alia temo, kaj mi fine rezigni ?in. Ne jam estis la tria kiam ni rehejmi?is. Li rekte iris al sia ?ambro kaj eliris el ?i post kelkaj minutoj, vestita kiel vulgara vagabondo; kun sia kolumo malfaldita, sia jako brilanta ?e la kudroj, sia koltuko ru?a, kaj sia botetoj eluzitaj, li estis la perfekta tipo de ili.

- Mi kredas ke tio ta?gos, li diris, ekrigardante al la spegulon super la kameno. Mi deziras ke vi povu veni kun mi, Vatsono, sed mi timas ke tio estu malutila. ?u mi estas sur la vera spuraro a? estas nur tromplogilo ? ?iuokaze mi balda? scios tion. Mi esperas reveni post nelonge.

Li iris al la bufedo, tran?is por si tran?a?on el bova?o, kiun li sandvi?e metis inter du panpecoj kaj en?ovante ?i tiun malabundan man?on en sian po?on, li esploreme foriris.

Mi ?us prenis mian teon de la kvina, kiam li revenis kun tre bona humoro, kaj tenante ?e la fino de la fingroj malnovan elastan boteton. Li ?etis ?in en angulon kaj ver?is al si tason da teo.

- Mi eniris nur pasante, li diris. Mi da?rigas.

- Kie tio ?

- Ho ! ?e la alia flanko de la For-okcidento. Mi eble estos for dum kelka tempo. ?efe ne atendu min.

- Kaj kiel tio prezenti?as ?

- Ho ! Tiel. Mi ne devas plendi. Mi reiris al Strithamo de kiam mi forlasis vin, sed sen eniri en la domon. Estas ?arma problemeto kiun mi estas tre feli?a recevi ?in por solvi. Sed mi ne havas tempon por babili; mi tuj demetos ?i tiujn vestojn kun nefidinda aspekto, kaj refari?os mia tre respektinda mi mem.

Mi bone vidis per liaj manieroj ke li havis pli bonajn kialojn esti kontenta ol li diris. Liaj okuloj fulmetis, kaj liaj vangoj, kutime tiel palaj, estis delikate koloraj. Li rapide supreniris ?e li; kelkajn minutojn poste, mi a?dis fortege la pordon de la strato fermi?i; li estis denove foririnta por tiu ?aso kiu pasiigis lin je tiel alta grado.

Mi atendis lin ?is noktomezo, kaj ne vidante lin veni, mi eniris en mian ?ambron. Mi ofte vidis lin resti ekstere dum pluraj sinsekvaj tagoj kaj noktoj kiam li estis sur varma spuraro, tiel ke lia malfruo ne surprizis min. Mi ne scias je kioma horo li revenis, sed kiam mi malsupreniris por matenman?i, morga?on matene, li estis tie, tiel fre?a kaj sana kiel eble, kun taso da kafo en iu mano, lia gazeto en la alia.

- Vi senkulpigos min pro komenci sen vi, Vatsono, li diris al mi, sed vi memoras ke nia kliento devas veni sufi?e frue ?i-matene.

- Estas vere ke jam pasis la na?a, mi respondis. Mi e? kredas ke jen li. ?ajnas al mi esti a?danta sonori.

Fakte, estis nia amiko la financisto. Mi estis mirigata de la ?an?o kiu okazis en li, ?ar lia viza?o, nature lar?a kaj masiva, estis kiel reduktita kaj ?rumpita, e? liaj haroj ?ajnis blanki?intaj. Li eniris kun pigreco kaj letargio kiuj estis ankora? pli penigaj por vidi ol lia vigleco de la anta?tago, kaj li peze falis en la fotelon kiun mi anta?enpu?is al li.

- Mi ne scias tion kion mi faris por esti tiel kruele elprovita, li diris. Anta? nur du tagoj, mi estis feli?a kaj prospera viro, sen zorgo en la mondo. Hodia? restas nur al mi unu soleca kaj malhonorita maljuneco. Estas hejme miaj sortobato post sortobato… Mia nevino Maria forlasis min.

- Forlasis ?

- Jes. ?ia lito ne estis malaran?ita ?i-nokte, ?ia ?ambro estis nelo?ata ?i-matene, kaj estis letero por mi sur la tablo de la vestiblo. Mi hiera? diris al ?i, mal?oje sed sen kolero, ke se ?i edzini?us kun mia filo, ?io ?i ne okazintus. Tio estis senpripensa parolo. Estas pri tio ke ?i aludas en sia letero :

"Mia kara onklo,

"Mi sentas ke mi estis la ka?zo de via malfeli?o kaj ke se mi agis malsame, ?io ?i ne okazintus. Mi neniam plu povas, kun ?i tiu ideo, esti feli?a sub via tegmento, kaj necesas ke mi forlasas vin por ?iam. Ne zorgu pri mia estonteco, ?i estas asekurita, kaj ?efe ne ser?u min, estus vana peno, kaj malbona servo por fari al mi. ?ismorte, mi ?iam estas via amatino.

Maria".

- Kion signifas ?i tiu letero, sinjoro Holmso ? ?u vi kredas ke ?i indikas memmortigon ?

- Ne, ne, tute ne, kaj ?i eble estas la plej bona solvo. Mi kredas povi diri al vi, sinjoro Holdero, ke vi alvenas al la fino de viaj malfeli?oj.

- Ha ! Vi kredas ? Kion vi scii?is, sinjoro Holmso ? ?u vi scias kie estas la ?tonoj ?

- ?u vi donus mil sterlingojn por ?iu el ili ?

- Mi donus dekoble.

- Tio estus senutila. Tri mil sterlingoj sufi?os. Estas anka? malgranda rekompenco, mi kredas. ?u vi havas vian ?ekujon ? Jen plumo. Faru ?in por kvar mil sterlingoj.

La bankiero, tute konsternita, subskribis la petitan ?ekon ! Holmso iris al sia skribotablo kaj elprenis malgrandan orpecon triangule skulptitan, kun tri inkrustitaj ?tonoj; li ?etis ?in sur la tablon.

Kun ?oja krio, nia kliento ekprenis ?in.

- Vi havas ?in ! li diris anhelante. Mi estas savata ! Mi estas savata !

La reago estis tiel fortega kiel la ?agreno estis, kaj la kompatinda viro premis la retrovitajn ?tonojn kontra? sia brusto.

- Vi havas alian ?uldon, sinjoro Holdero, diris ?erloko Holmso kun iom da graveco.

- ?uldo ! Li ekprenis la plumon. Diru la sumon, kaj mi pagos.

- Ne, ne al mi. Vi ?uldas tre humilajn pardonpetojn al tiu nobla knabo, via filo, kiu kondutis kiel mi estus fiera vidi mian filon konduti, se mi iam havus iun.

- Do ne estis Arturo kiu prenis la ?tonojn ?

- Mi diris al vi hiera?, kaj mi ripetas al vi hodia?, ke ne estas li.

- ?u vi certas ? Do ni tuj kuru sciigi al li ke la vero estas malkovrita.

- Li jam scias tion. Post esti klariginta ?ion, mi havis interparoladon kun li, kaj vidante ke li ne volis paroli, mi diris ?ion al li. Li devis konfesi al mi ke mi pravis kaj donis al mi la kelkajn detalojn kiuj ankora? mankis al mi. Nun eble li konsentos paroli kun vi.

- Je la nomo de la ?ielo, klarigu do al mi ?i tiun eksterordinaran misteron !

- Tujtuj kaj mi e? rakontos al vi kiel mi alvenis al la vero. Sed lasu min unue diri al vi la plej penigan por vi kaj por mi. Estis interkonsento inter sinjoro Georgo Bonbruli kaj via nevino Maria. Ili forfu?is kune.

- Mia Maria ? Neeblas !

- Beda?rinde tio estas pli ol ebla : tio certas. Nek vi, nek via filo konis la veran karakteron de ?i tiu viro kiun vi akceptis en via intimeco. Li estas unu el la plej dan?eraj homoj de Anglio, iu ruini?inta ludanto, iu tute senespera mizerulo, iu homo sen koro sen konscienco. Via nevino ne sciis tian kia estas tiaj homoj. Kiam li flustris al ?i amvortojn, la samajn kiujn li flustris al tiom da aliaj virinoj anta? ?i, ?i kredis esti sola sukcesanta tu?i sian koron. Satano inspiris ?i tiun mal?atindulon, fine la kompatindulino fari?is ludilo inter liaj manoj; ?i havis ?iuvespere rendevuojn kun li.

- Mi ne povas, mi ne volas kredi tion ! ekkriis la bankiero, kies viza?o fari?is palega.

- Nu ! Mi ja diros al vi tion kio viahejme okazis dum la alia nokto. Via nevino, kiam ?i kredis vin enirintan en vian ?ambron, dol?e malsupreniris kaj iris babili kun sia amanto ?e la fenestro kiu eliras sur la vojeton. La postsigno de liaj piedoj tute traboris la ne?on, tio kio pruvas ke li restis tie tre longe. ?i parolis al li pri la diademo. Li, kies la malbelega pasio por oro vigli?is per ?i tiu nova?o, submetis vian nevinon al sia volo. Mi ne dubas ke ?i amas vin, sed estas virinoj por kiu la amo de viro regas la aliajn korinklinojn, mi pensas ke ?i devas esti el tuj ?i. ?i apena? finis a?skulti siajn instrukciojn, ke ?i vidis vin malsupreniri : ?i rapide fermis la fenestron kaj rakontis al vi la eliron de unu el la ?ambristinoj kun sia amanto kun lignokruro, eliro kiu cetere estis vera.

Via filo Arturo iris enliti?i post sia konversacio kun vi, sed li malbone dormis pro la problemo kiun ka?zis al li siaj hazardludaj ?uldoj. Meze de la nokto, li a?dis malpezan pa?adon anta? sia pordo, li elliti?is, kaj rigardante en la koridoron, li estis tre mirigita vidi sian kuzinon atente pa?antan kaj enirantan en vian tualetejon. ?tonigita de miro, li surmetis veston kaj atendis en la ombro la sekvon de ?i tiu stranga aventuro. Via nevino balda? eliris el la koncerna ?ambro kaj en la lumeto de la koridora lampo, via filo vidis ?in kunportantan la altvaloran diademon. ?i malsupreniris. Li, tremanta pro hororo, sekvis ?in kaj, ka?inta malanta? kurteno, vidis tion kio okazis en la vestiblo. ?i dol?e malfermis la fenestron, transdonis la diademon al iu kiu sin ka?is en la ombro, refermis kaj eniris ?e si, frotetante vian filon, ankora? ka?inta malanta? sia kurteno.

Tiel longe dum ?i estis tie, li povis nenion fari sen perdi la virinon kiun li amis. Sed tuj kiam ?i malaperis, li komprenis kia terura malfeli?o tio estis por vi, kaj kia graveco estis for?ovi ?in. Li rapidis, tiel kiel li estis, nudpiede, al la fenestro, saltis en la ne?on kaj kuris en la vojeton kie li videtis ombron en la lunlumo. Sinjoro Georgo Bonbruli provis forfu?i, sed Arturo atingis lin : okazis lukto inter ili, via filo tirante la diademon per iu flanko, kaj lia kontra?ulo per la alia. En la miksbatalo, li frapis sinjoron Georgoⁿ kaj vundis lin super la okulo. Io subite cedis, kaj via filo entenis la diademon inter la manojn, forkuris, fermis la fenestron kaj resupreniris viahejmen. Li ?us rimarkis ke la diademo estis tordita dum la lukto kaj strebis re?ustigi ?in kiam vi alvenis.

- ?u tio eblas ? murmuras la bankiero.

- Vi ekscitis lian koleron insultante lin ?e la momento kiam li pensis ke li ?us meritis viajn plej varmajn gratulojn. Li ne povis diri la veron sen perfidi iun kiu certe ne meritis tiom da konsidero. Sed li elektis la plej grandaniman agmanieron, kaj konservis sian sekreton.

- Kaj estas pro tio ke ?i eksplodis en larmoj kaj svenis vidante la diademon, ekkriis S^ro Holdero. Ho ! Dio mia ! Kia blinda frenezulo mi estis. Kaj li petis permeson eliri dum kvin minutoj ! La kara infano volis ser?i ?u la rompita peco ne falis al la planko. Kiel mi false kaj kruele ju?is lin.

- Kiam mi alvenis hejmen, da?rigis Holmso, mi ?irka?iris ?in tre zorge por vidi ?u kelka spuro en la ne?o povus lumigi min. Mi sciis ke ne falis ne?o ekde la anta?tago, kaj anka? ke forta frosto devis esti konservanta la piedsignojn. La? la pado de la liverantoj, ?io estis piedpremita kaj nerekonebla. Iom pli for, tamen, preter la pordon de la kuirejo, virino restadis kaj babilis kun viro kiu unuflanke lasis spuron de lignokruro. Mi e? povis distingi ke ili estis ?enitaj, ?ar la virino rapide kuris al la pordo, tio kion malka?is la piedsignoj; ili estis profundaj ?e la pinto de la piedo, kaj apena?aj ?e la kalkano. Lignokrurulo, li, atendis momenton anta? ol foriri. Mi pensis ke ?i tiuj du individuoj povas esti la ?ambristino kaj la amanto pri kiu vi parolis al mi, kaj la enketo cetere pruvis tion. Mi trairis la ?ardenon sen trovi ion krom nur spurarojn hazarde strekitajn kaj kiuj devis deveni de la polico; sed en la vojeto alkondukanta al la staloj, longa kaj kompleksa historio estis skribita en la ne?o, anta? miaj okuloj.

…Estis duobla spurado de pa?adoj de piedvestita viro, kaj dua duobla spurado devenanta de viro kiun, je mia ?ojo, mi rekonis esti estanta nudpieda. Mi estis tuj konvinkata, la? tio kion vi diris al mi, ke ?i tiu viro estis neniu alia ol via filo. La unua estis pa?inta ire kaj revene, sed la alia estis rapide kurinta, kaj liaj spuroj kelkfoje kovrantaj tiujn de la unua, estis evidente ke li sekvis lin. Mi inversiris la? tiu ?i spuraron kaj ?i alkondukis min al la fenestro de la vestiblo, kie la viro kun botetoj fandigis la ne?on, pruvo ke li tie staris sufi?e longe. Poste mi inversiris mian retrospuradon, ?is ?irka? cent metroj sur la vojeto. Tie, la botetoj frontis la malamikon, la ne?o estis piedpremita kiel en lukto, kaj kelkaj gutoj da sango montris al mi ke mi ne eraris en miaj konjektoj. La viro kun la botetoj ankora? kuris sur la vojeto, kaj novaj spuroj de sango montris ke estis li kiu estis vundita. Kiam mi alvenis al la ?efvojon, la spuroj perdi?is, la trotuaro estinta balaita.

…Enirante en la domon, mi ekzamenis, per lupeo, vi memoras tion, la breton kaj la lignotega?on de la vestibla fenestro. Mi sukcesis distingi la konturon de malseka piedo, eniranta. Mi ekde tiam povis fari al mi opinion pri tio kio okazis. Homo staris ?e la fenestro, iu alportis al li la diademon; via filo a?dis bruon kaj, vidinte tion kio okazis, postkuris la ?teliston; li luktis kun li, ?iu siaflanke tiranta la juvelon per siaj tutaj fortoj, tiel estas ke ili sukcesis rompi ?in. Poste via filo revenis kun sia kapto, sed ne sen lasi rompa?on inter la manoj de sia kontra?ulo. ?is tio, nenio pli klara. Restis scii kiu estis la viro, kaj kiu alportis al li la diademon ?

…Mi delonge havas kiel principon ke kiam vi forigis la neebla?on, tio kio restas, kiel ajn neprobabla tio estas, tamen estas la vero. Mi sciis ke ne estis vi kiu alportis la diademon eksteren, restis do nur via nevino kaj la servistoj. Sed se temus pri la servistoj, kial via filo lasus sin kulpigi anstata? ili ? Estis nenia kialo por tio. Dum estis en lia amo al lia kuzino, bonega kialo por konservi la sekreton, des pli ke ?i tiu sekreto kuntiris malhonoron. Kiam mi rememoris ke vi vidis la junulinon ?e la fenestro, kaj ke ?i svenis revidante la diademon, mia konjekto fari?is certeco.

…Kaj kiu povis esti lia komplico ? Iu amanto, kompreneble, la sola ulo kiu povus forgesigi al ?i la korinklinon kaj dankemon kiun ?i ?uldis al vi ? Mi sciis ke vi malmulte elhejmi?as, kaj ke via rondo de amikoj estis tre malvasta. Sed inter ili estis sinjoro Georgo Bonbruli. Mi a?dis paroli pri li kiel malbonfaman homon. La viro kun la botetoj povis nur esti li, la juveloj devis esti inter liaj manoj. E? rekonita de Arturo, li povis kredi sin sekura ?ar neeblis ke via filo denuncu lin sen kompromiti sian propran familion.

…Nun vi facile divenas la rimedojn kiujn mi uzis. Mi iris en alivesta?o de vagabondo al la domo de sinjoro Georgo, mi konati?is kun sia ?ambristo kiu sciigis min ke lia mastro sin vundis la kapon dum la anta?a nokto, kaj fine, per la modesta sumo de ses ?ilingoj, mi akiris nerefuteblan pruvon ricevante paron da liaj malnovaj ?uoj. Mi alportis ilin al Strithamo, kaj vidis ke ili ?uste ta?gis al la piedsignoj kiujn mi malkovris en la ne?o.

- Mi vidis vagabondon kun malbela aspekto en la vojeto, hiera? posttagmeze.

- Precize. Estis mi. Estante trovanta mian viron, mi rehejmiris kaj ?an?is miajn vestojn. Sed la plej delikata ankora? restis farenda; necesis neniu persekutoj por eviti skandalon, kaj mi sciis ke mal?atindulo tiel ruzoplena kiel sinjoro Georgo komprenus tion kio ligis al ni la manojn. Mi iris viziti lin. Unue, kompreneble, li neis ?ion. Poste, kiam mi diris al li la?vice ?ion kiu okazis, li volis bruegi kaj ekprenis ponardon el panoplio. Sed mi konis mian viron, kaj mi metis al li pistolon sub la nazon anta? ol li povu movi?i. Li tiam fari?is iom pli prudenta. Mi diris al li ke ni bone pagos al li la ?tonojn kiujn li posedis, po mil sterlingoj ?iun. ?i tio eltiris de li la unuajn beda?rajn signojn kiujn li montris.

…"La tero min glutas, li diris, mi cedis la tri por sescent sterlingoj". Mi facile ricevis de li la adreson de la ?tela?oka?isto, promesante al li ke li ne estos persekutita. Mi tujtuj iris tien, kaj post multaj mar?andadoj, mi akiris la ?tonojn po mil sterlingoj ?iun. Tiam mi iris vidi vian filon, diris al li ke ?io estas en ordo, kaj fine mi revenis enliti?i je la dua matene, post tio kion mi povas nomi bonan labortagon.

- Tago kiu ?paris al Anglio, dikan politikan skandalon, diris la bankiero stari?ante. Sinjoro, mi ne trovas vortojn por danki vin, sed vi ne traktis kun sendankulo. Via lerteco superis ?ion kion mi a?dis diri pri vi. Kaj nun necesas ke mi kuru por peti al mia kara filo pardoni al mi la malbonojn kiujn mi faris kontra? li. Pri tio kion vi diris al mi pri la kompatinda Maria, tio tran?as al mi la koron. ?u via tuta scienco ne kapablus sciigi al mi kie ?i nun estas ?

- Mi kredas ke ni povas diri kun certeco ke ?i estas tie kie trovi?as sinjoro Georgo Bonbruli. Certas ke, kiaj ajn estis ?iaj kulpoj, ?i balda? ricevos pli ol sufi?an punon.