29 – La mistero de F-ino Stangerson.

La sekvajn tagojn, mi havis la okazon ankora? demandi al li tion kion li iris fari en Ameriko. Li apena? respondis al mi pli precize ol li faris sur la trajno al Versajlo, kaj li ?an?is la temon de la konversacio al aliaj punktoj de la kazo.

Li fine, iam, diris al mi :

- Sed komprenu ke mi bezonis koni la veran personecon de Larsano !

- Sendube, mi eligis, sed kial vi iris ser?i ?in en Ameriko ?…

Li fumis sian pipon kaj turnis al mi sian dorson. Kompreneble, mi tu?is al la "mistero de F^ino Stangerson". Rultabio opiniis ke ?i tiu mistero, kiu ligis tiel terure Larsanoⁿ al F^ino Stangerson, mistero pri kiu li ja, Rultabio, trovis neniun klarigon en la vivo de F^ino Stangerson "en Francio", li opiniis, mi diris, ke ?i tiu mistero "devis havi sian originon en la vivo de F^ino Stangerson, en Ameriko". Kaj li en?ipi?is ! Tie li eksciis kiu estis Larsano, li akiris la necesajn materialojn por fermi al li la bu?on… Kaj li foriris al Filadelfio !

Kaj nun, kiu estis tiu mistero kiu "ordonis silenton" al F^ino Stangerson kaj al S^ro Roberto Darzak ? Post tiom da jaroj, post kelkaj publikiga?oj de la skandala gazetaro, nun kiam S^ro Stangerson scias ?ion kaj pardonis ?ion, oni povas diri ?ion. Estas cetere tre mallonge, kaj tio re?ustigos la aferojn, ?ar trovi?is mal?ojaj spiritoj por akuzi F^inon Stangerson kiu en ?i tiu tuta sinistra afero, ?iam estis viktimo "ekde la komenco".

La komenco dati?is de malproksima momento kiam, knabino, ?i lo?is kun sia patro en Filadelfio. Tie ?i konati?is, en vesperfesto ?e iu amiko de sia patro, kun iu samlandano, iu franco kiu sukcesis logi ?in per liaj manieroj, lia spirito, lia dol?eco kaj lia amo. Oni diris lin ri?a. Li petis la manon de F^ino Stangerson al la fama profesoro. Tiu ?i petis informojn pri S^ro Johano Ruselo, kaj jam de la komenco, li vidis ke li traktis kun aferista?o. Nu, S^ro Johano Ruselo, vi konjektis tion, ne estis alia ol unu el la multaj alii?oj de la fama Balmejero, persekutita en Francio, rifu?inta en Ameriko. Sed S^ro Stangerson nenion sciis; lia filino anka? ne. Tiu ?i devis sciis tion nur en la sekvaj cirkonstancoj : S^ro Stangerson ne nur rifuzis la manon de sia filino al S^ro Ruselo, sed plie li malpermesis al li la aliron de sia lo?ejo. La juna Matilda, kies la koro malfermi?is al la amo, kaj kiu vidis nenion en la mondo pli bela a? pli bona ol sia Johano, indignis pro tio. ?i tute ne ka?is sian malkontentecon al sia patro kiu sendis ?in trankvili?i ?e la randoj de Ohiorivero, ?e maljuna onklino kiu lo?is en Cincinatio. Johano proksimi?is al Matilda tien kaj, malgra? la granda respekto kiun ?i havis por sia patro, F^ino Stangerson decidis trompi la viglecatenton de la maljuna onklino, kaj fu?i kun Johano Ruselo, tre decidintaj ke ili amba? estis por profiti de la rimedoj de la usonaj le?oj por geedzi?i kiel eble plej frue. Tiel estis farita. Ili do fu?is, ne for, ?is Luivilo. Tie, iun matenon, oni venis frapis sur ilia pordo. Estis la polico kiu volis aresti S^ron Johanoⁿ Ruseloⁿ, tio kiun ?i faris, malgra? liaj protestoj kaj la krioj de la filino de la profesoro Stangerson. Samtempe, la polico sciigis al Matilda ke "?ia edzo" ne estis alia ol la tro fama Balmejero !…

Senespera, post vana provo de memmortigo, Matilda rekuni?is kun sian onklinon en Cincinatio.

Tiu ?i preska? mortis pro ?ojo revidi ?in. ?i ne ?esis ekde ok tagoj, ser?igi Matildaⁿ ?ien, kaj ankora? ne kura?is averti la patron. Matilda ?urigis sian onklinon ke S^ro Stangerson neniam scius ion ! Estis fakte tiel ke deziris tion la onklino kiu sentis sin kulpa pri malseriozeco en ?i tiu grava cirkonstanco. F^ino Matilda Stangerson, unu monaton pli poste, revenis apud sia patro, pentanta , kun la koro morta por la amo, kaj petante nur unu aferon : neniam plu a?di paroli pri sia edzo, la terura Balmejero - sukcesi pardoni al si mem sia kulpo, kaj restari?i anta? sia propra konscienco per iu vivo de senlima laboro kaj de sindonemo al sia patro !

?i plenumis sian promeson. Tamen, en la momento kiam, post esti ?ion konfesinta al S^ro Roberto Darzak, dum ?i kredis Balmejeron mortintan, ?ar la rumoro de lia morto diskoni?is, ?i donis al si la superan ?ojon, post esti tiom pentofarinta, sin ligi kun fidinda amiko, la sorto resurektis al ?i Johanoⁿ Ruseloⁿ, la Balmejeroⁿ de sia juna?o ! ?i tiu informis ?in ke li neniam ebligus ?ian edzini?on kun S^ro Roberto Darzak kaj ke "li ankora? amis ?in !" tio kio, beda?rinde, estis vera.

F^ino Stangerson ne hezitis sin konfidi al S^ro Roberto Darzak; ?i montris al li tiun leteron kie Johano Ruselo / Frederiko Larsano / Balmejero memorigis al ?i pri la unuaj horoj de ilia kuni?o en tiu malgranda kaj ?arma prepostejo kiun ili luprenis en Luivilo : "…La prepostejo nenion perdis pri sia ?armo, nek la ?ardeno pri sia brilo". La mal?atindulo asertis sin ri?a kaj havis pretendon "revenigi ?in" tien. F^ino Stangerson konfesis al S^ro Darzak ke se ?ia patro sukcesus suspekti tian malhonoron, "?i mortigus sin"! S^ro Darzak ?uris al si ke li silentigus tiun amerikanon, a? per teruro, a? per forto, e? se li devos krimi !

Sed S^ro Darzak ne havis sufi?an forton, kaj li venki?intus sen tiu bravuleto de Rultabio.

Koncerne F^inon Stangerson^on, kion vi volis ke ?i faru anta? la monstro ? Unuafoje, kiam post anta?aj minacoj kiuj atentigis ?in, li staris sin anta? ?i, en la "Flava ?ambro", ?i provis mortigi lin. Malbon?ance ?i ne sukcesis. Ekde tiam, ?i estis la certa viktimo de tiu nevidebla estulo "kiu kapablis ?anta?i ?in ?is la morto", kiu lo?is ?e ?i, ?e ?ia flanko, sen tio ke ?i sciu tion, kiu postulis rendevuojn "en la nomo de ilia amo". La unuan fojon, ?i "rifuzis" al li tiun rendevuon, "postulita en la letero de la oficejo 40"; el tio rezultis la dramo de la "Flava ?ambro". La duan fojon, informita de nova letero de li, letero alvenita de la po?to, kaj kiu normale venis trovi ?in en ?ia ?ambro de konvaleskantino, "?i fu?is la rendevuon", enfermante sin en sia buduaro kun siaj virinoj. En tiu letero, la mal?atindulo anta?sciigis ?in ke ?ar ?i ne kapablis movi?i, "pro ?ia stato", li irus ?e ?i, kaj estus en ?ia ?ambro tiun nokton, je tiu horo… ke ?i devis estigi ?iun dispozicion por eviti la skandalon… Matilda Stangerson, sciante ke ?i devis ?ion timi de la a?daco de Balmejero, "forlasis al li ?ian ?ambron"… ?i tio estis la epizodo de la "neklarigebla galerio". La trian fojon, ?i "preparis la rendevuon". Estas ke anta? forlasi la malplenan ?ambron de F^ino Stangerson, en la nokto de la "neklarigebla galerio", Larsano skribis al ?i, kiel ni devas memori tion, lastan leteron, en ?ia ?ambro mem kaj lasis ?in sur la skribotablo de sia viktimo; ?i tiu letero postulis "efektivan" rendevuon, pri kiu li poste difinis la daton kaj la horon, "promesante al ?i realporti la paperojn de ?ia patro, kaj minacante ?i bruligi ilin se ?i denove for?ovi?is".

?i tute ne dubis ke la mal?atindulo posedis ?i tiujn altvalorajn paperojn; li probable sendube nur ripetis sensacian ?teleton, ?ar ?i delonge suspektis lin, esti anta?e "kun sia pretervola kompliceco", mem ?telinta la famajn paperojn de Filadelfio en la tirkestoj de sia patro !… Kaj ?i sufi?e konis lin por imagi ke se ?i tute ne cedus al lia volo, tiom da laboroj, tiom da penadoj, kaj tiom da sciencaj esperoj balda? estus nur cindroj ! ?i decidis ankora?foje revidi lin, vidalvide, ?i tiun viron kiu estis ?ia edzo… kaj provi cedigi lin… ?ar ?i ne povis eviti lin !… Oni divenas tion kio okazis tiam… La petegoj de Matilda, la sova?eco de Larsano… Li postulas ke ?i forrifuzas Darzak^on… ?i eldiras sian amon… Kaj li batas ?in… "kun la firma penso suririgi la alian sur la e?afodo !" ?ar li ja estas lerta, kaj la masko Larsano kiun li balda? remetos sur la viza?on, savos lin… li pensas… dum la alia… la alia ankora? ?iufoje ne povos doni sian horplanon… ?iflanke, la anta?zorgadoj de Balmejero estas bone plenumitaj… kaj la inspiro pri tio estis el la plej simplaj, tiel kiel divenis tion la juna Rultabio…

Larsano ?anta?as Darzak^on kiel li ?anta?as Matildaⁿ… per la samaj armiloj, per la sama mistero… En leteroj, insistaj kiel ordonoj, li asertas sin preta por trakti, por liveri la tutan aman po?ta?on de anta?e kaj ?efe "por malaperi…" se oni volas doni la monon… Darzak devas iri al rendevuoj kiujn li difinis al li, sub minaco de malsekretigo ekde la morga?o, tiel kiel Matilda devas akcepti la rendevuojn kiujn li altrudas al ?i… Kaj en la sama horo kiam Balmejero agas kiel murdanto kun Matilda, Roberto surkaji?is al Epine kie komplico de Larsano, stranga estulo, "esta?o de alia mondo", kiun ni iam retrovos, kontra?vole retenas lin kaj "perdigas al li lian tempon, atendante ke tiu koincido, kies la akuzoto de morga? ne kapablos decidi?i doni la kialon, faru perdi al li la kapon…"

Sed Balmejero kalkulis sen nia Jozefo Rultabio !

Ne estas en ?i tiu horo, ke jen estas klarigita la "misteron de la Flava ?ambro", ke ni sekvos pa?on post pa?o Rultabioⁿ en Ameriko. Ni konas la junan reporteron, ni scias kiajn potencajn rimedojn de informo, lokitajn en la du ?vela?oj de lia frunto, li disponis "por restarigi la tutan aventuron de F^ino Stangerson kaj Johano Ruselo". En Filadelfio, li estis tuj informita pri tio kio koncernas Arturoⁿ-Vilhelmoⁿ Rancoⁿ; li eksciis pri lia ago de sindonemo, sed anka? la prezon kies li gardis la pretendon pagigi tio al si. La kla?o de lia edzi?o al F^ino Stangerson anta?e diskoni?is en la salonoj de Filadelfio… La malmulto da diskreteco de la juna scienculo, la neel?erpebla strebado kies li ne ?esis tedi F^inon Stangerson^on, e? en E?ropo, la senbrida vivo kiun li decidis je preteksto de "fordrinki siajn ?agrenojn", ?io tute ne estis farita por simpatiigi Arturoⁿ Rancoⁿ al Rultabio, kaj tiel klari?as la malvarmeco per kiu li akceptis lin en la ?ambro de la atestantoj. Cetere li tuj decidis ke la kazo Ranco tute ne eniris en la kazo Larsano-Stangerson. Kaj li malkovris la timindan flirton de Ruselo-F^ino Stangerson. Kiu estis ?i tiu Johano Ruselo ? Li iris en Filadelfio al Cincinatio, refarante la voja?on de Matilda. En Cincinatio, li trovis la maljunan onklino kaj sukcesis paroligi ?in : la rakonto de la aresto de Balmejero estis por li lumeto kiu klarigis ?ion.

Li sukcesis viziti, en Luivilo, la "prepostejon" - modesta kaj beleta lo?ejo en la malnova kolonia stilo - kiu fakte "nenion perdis pri sia ?armo". Poste, forlasante la spuraron de F^ino Stangerson, li la?iris la spuraron de Balmejero, de malliberejo al malliberejo, de punlaborejo al punlaborejo, de krimo al krimo; fine, kiam li reen?ipi?is por E?ropo sur la kajoj de Novjorko, Rultabio sciis ke, sur ?i tiuj samaj kajoj, Balmejero en?ipi?is anta? kvin jaroj, havante en po?o la legitimilojn de iu Larsano, honorinda komercisto de Nov-Orleano, kiun li ?us murdis…

Kaj nun, ?u vi konas la tutan misteron de F^ino Stangerson ? Ne, ne ankora?. F^ino Stangerson havis de sia edzo Johano Ruselo, infanon, knabon. ?i tiu infano naski?is ?e la maljuna onklino kiu tiel bone elturni?is ke neniam iu sciis ion pri tio en Usono. Kio fari?is ?i tiu knabo ? Tio estas alia rakonto kiun mi iam detalos al vi.

*

?irka? du monatoj post ?i tiuj eventoj, mi renkontis Rultabioⁿ melankolie sidintan sur benko de la ju?ejo.

- Nu ! mi diris al li, pri kio vi pensas, kara amiko mia ? Vi ?ajnas tre mal?oja. Kiel fartas viaj amikoj ?

- Krom vi, li diris al mi, ?u mi vere havas amikojn ?

- Sed mi esperas ke S^ro Darzak…

- Sendube…

- Kaj ke F^ino Stangerson… Kiel ?i fartas, F^ino Stangerson ?

- Multe pli bone… pli bone… multe pli bone…

- Do necesas ne esti mal?oja…

- Mi estas mal?oja, li eligis, ?ar mi pensas pri la parfumo de la Sinjorino en Nigro…

- La parfumo de la Sinjorino en Nigro ! Mi ?iam a?das vin paroli pri ?i ! ?u vi finfine klarigos al mi, kial tio tiel asidue turmentas vin ?

- Eble iam… iam, eble…, eligis Rultabio.

Kaj li longe suspiris.