14 – "Mi atendas la murdinton tiun ĉi vesperon".

- Necesas, diris al mi Rultabio, ke mi konduku vin en la lokon, por ke vi povu kompreni a? pli ?uste por ke vi estu persvadita ke ne eblas kompreni. Mi kredas, la? mi, esti trovinta tion kion ?iuj ankora? ser?as : la maniero la? kiu la murdinto eliris el la "Flava ?ambro"… sen ia ajn kompliceco kaj sen ke S^ro Stangerson estu en la afero por io ajn. Tiel longe kiel mi tute ne certas pri la personeco de la murdinto, mi ne kapablus diri kiu estas mia hipotezo, sed mi kredas tiun hipotezon ?ustan kaj, ?iaokaze, ?i estas tute natura, mi volas diri tute simpla. Koncerne tion kiu okazis anta? tri noktoj, ?i tie, en la kastelo mem, tio ?ajnis al mi dum dudek kvar horoj superi ?ian imagpovon. Kaj e?, la hipotezo kiu nun levi?as el la fundo de mia mio, estas tiel absurda ke mi preska? preferas la tenebron de la neklarigebla?o.

Post tio, la juna reportero invitis min eliri; li ?irka?irigis min ?irka? la kastelon. Sub niaj piedoj kraketis la mortajn foliojn; estis la sola bruo kiun mi a?dis. Oni estis diranta ke la kastelo estis forlasita. Tiuj malnovaj ?tonoj, tiu akvo stagnanta en la fosa?oj kiuj ?irka?is la ?efturon, tiu nelo?ata tero kovrita de la resta?oj de la lasta somero, la nigra skeleto de la arboj, ?io kunagis por doni al ?i tiu mal?oja loko, hantita de sova?a mistero, la aspekto la plej funebra. Dum ni ?irka?iris la ?efturon, ni renkontis la "verdan viron", la gardiston, kiu tute ne salutis nin kaj kiu pasis apud ni kvaza? ni ne ekzistus. Li estis tiel kiel mi vidis lin ?e la unua fojo, tra la fenestraj vitroj de la gastejo de Ul?jo Mateo; li ankora? portis sian fusilon tra?ultre, sian pipon en la bu?o kaj sian nazumon sur la nazo.

- Stranga birdo ! malla?te diris al mi Rultabio.

- ?u vi parolis al li ? mi demandis.

- Jes, sed estas nenio por eltiri de li… li respondas per grumbladoj, ?ultrumas kaj foriras. Li kutime lo?as ?e la unua eta?o de la ?efturo, granda ?ambro kiu anta?e servis kiel oratorion. Li vivas tie kiel krudulo, eliras nur kun sia fusilo. Li estas afabla nur kun la knabinoj. Sub la preteksto postkuri post ?tel?asistoj, li ofte elliti?as nokte; sed mi suspektas lin aran?i amorajn rendevuojn. La ?ambristino de F^ino Stangerson, Silvia, estas lia amorantino. Nuntempe li tre amsopiras pri la edzino de ul?jo Mateo, la gastejestro; sed ul?jo Mateo zorge priatentas sian edzinon, kaj mi vere kredas ke estas la preska? neebleco en kiu la "verda viro" trovi?as por proksimi?i al S^ino Mateo, kiu faras lin ankora? pli malgaja kaj silentema. Li estas bela knabo, bone zorgema pri si mem, preska? eleganta… la virinoj, je kvar le?goj ?irka?e, ?ategas tion.

Post esti preterpasinta la ?efturon kiu trovi?as ?e la ekstremo de la maldekstra alo, ni pasis sur la malanta?on de la kastelo. Rultabio diris al mi, montrante al mi fenestron kiun mi rekonis kiel estanta unu el tiuj kiuj rigardas al apartamentoj de F^ino Stangerson.

- Se vi pasintus ?i tie anta? du noktoj, je la unua matene, vi vidintus min mem ?e la supro de ?tupetaro sin pretigantan eniri en la kastelon tra ?i tiu fenestro !

?ar mi esprimis kelkan konsternon pri tiu nokta gimnastiko, li petegis min esti pli observema pri la ekstera dispozicio de la kastelo, post kiam ni revenis en la konstrua?o.

- Necesas nun, diris mia amiko, ke mi vizitigu al vi la unuan eta?on, dekstran alon. Estas tie kie mi lo?as.

Por bone komprenigi la aran?on de la lokoj, mi metas sub la okuloj de la legantoj planon de la unua eta?o de tiu dekstra alo, planon desegnitan de Rultabio ?e la morga?o de la eksterordinara fenomeno kiun vi tuj konos la? ?iuj ?iaj detaloj :

1. Loko kie Rultabio metis Frederikoⁿ Larsanoⁿ.

2. Loko kie Rultabio metis ul?jon Jakoboⁿ.

3. Loko kie Rultabio metis S^ron Stangerson.

4. Fenestro tra kiu Rultabio eniris.

5. Fenestro trovita malfermita de Rultabio kiam li eliras el sia ?ambro. Li refermas ?in. ?iuj aliaj fenestroj kaj pordoj estas fermitaj.

6. Teraso superelstaranta korbelan ?ambron ?e la tereta?o.

Rultabio signis min por supreniri malanta? li, la duoblan monumentan ?tuparon, kiu, ?e la alteco de la unua eta?o, formis inter?tuparon. De tiu inter?tuparo, oni rekte iris al dekstra alo a? la maldekstra alo de la kastelo tra galerio kiu tie enbu?i?is. La galerio, alta kaj lar?a, ku?i?is la?longe de la tuta konstrua?o kaj kaptis la taglumo ?e la norde orientita fasado de la kastelo. La ?ambroj kies fenestroj rigardis suden havis siajn pordojn al ?i tiu galerio. La profesoro Stangerson lo?is en la maldekstra alo de la kastelo. F^ino Stangerson havis sian apartamenton en la dekstra alo. Ni eniris en la galerion, dekstran alon. Mallar?a tapi?o, ?etita sur la vaksita pargeto kiu brilis kiel spegulo, malla?tigis la bruon de niaj pa?adoj. Rultabio malla?te diris al mi, diskrete pa?adi ?ar ni preterpasis anta? la ?ambro de F^ino Stangerson. Li klarigis al mi ke la apartamento de F^ino Stangerson konsistis el ?ia dormo?ambro, iu anta??ambro, iu malgranda ban?ambro, iu buduaro kaj iu salono.

Oni povis, kompreneble, pasi de unu el tiuj ?ambroj al la alia sen nepre pasi pere de la galerio. La salono kaj la anta??ambro estis la solaj ?ambroj de la apartamento kiuj havis pordon al la galerio. La galerio da?ris tute rekte ?is la orienta ekstremo de la konstrua?o, kie ?i kaptis la eksteran taglumon tra alta fenestro (fenestro 2 de la plano). ?irka? la du trionoj de ?ia longeco, tiu ?i galerio renkontis la? orto kun alia galerio kiu turnis kun la dekstra alo de la kastelo.

Por la klareco de ?i tiu rakonto ni nomos la galerion kiu iras de la ?tuparo al la orienta fenestro, "la rekta galerio" kaj la parto de galerio kiu turnas kun la dekstra alo kaj kiu fini?as ?e la rekta galerio la? orto, "la turnanta galerio". Estis ?e la vojkruci?o de ?i tiuj du galerioj ke trovi?is la ?ambro de Rultabio, tu?ante tiun de Frederiko Larsano. La pordoj de tiuj du ?ambroj rigardis al la turnanta galerio, dum la pordoj de la apartamento de F^ino Stangerson rigardis al la rekta galerio (vidu la planon).

Rultabio pu?is la pordon de sia ?ambro, enirigis min kaj refermis la pordon malanta? nin, ?ovante la riglilon. Mi ne e? havis tempon ekrigardi al lia instala?o, ke li eligis krion de surprizo montrante al mi, sur ronda tableto, nazumo.

- Kio tio estas ? li demandis al si; kion tiu nazumo venis fari sur mia ronda tableto ?

Mi estintus tre ?enita por respondi al li.

- Krom se, li eligis, krom se… krom se… krom se tiu ?i nazumo estu "tio kion mi ser?as"… kaj ke… kaj ke… kaj ke tio estas nazumo de presbiopulo !…

Li proprasence ?etis sin sur la nazumon; liaj fingroj karesis la konveksecon de la vitroj… kaj tiam li timige rigardis min.

- Ho !… Ho !

Kaj li ripetis : Ho !… Ho ! kvaza? lia penso subite frenezigis lin…

Li stari?is, metis al mi la manon sur la ?ultron, rikanis kiel frenezulo kaj diris al mi :

- ?i tiu nazumo frenezigos min ! ?ar la afero eblas, komprenu, "matematike parolanta"; sed "home parolanta" ?i ne eblas… a? tiam… a? tiam… a? tiam…

Oni frapis du batetojn ?e la pordo de la ?ambro, Rultabio malfermetis la pordon; viza?o trapasis. Mi rekonis la pordistinon kiun mi vidis pasi anta? mi kiam oni alkondukis ?in al la pavilono por la pridemandado, kaj mi estis mirigita pri tio ?ar mi ankora? kredis tiun virinon en karcero. ?i tiu virino diris tre malla?te :

- En la sulko de la pargeto !

Rultabio respondis "Dankon !", kaj la viza?o foriris. Li returnis sin al mi post esti zorge refermanta la pordon. Kaj li eldiris nekompreneblajn vortojn kun delira mieno.

- ?ar la afero "matematike" eblas, kial ?i ne eblus "home" !… Sed se la afero eblas "home", la afero estas bonega !

Mi interrompis Rultabioⁿ en lia monologo :

- La gepordistoj do estas liberaj, nun ? mi demandis.

- Jes, respondis al mi Rultabio, mi reliberigis ilin. Mi bezonas lojalajn homojn. La virino estas tute sindona al mi kaj la pordisto mortigus sin por mi… Kaj ?ar la nazumo havas vitrojn por presbiopulo, mi certe bezonos sindonajn homojn kiuj mortigus sin por mi !

- Ho ! Ho ! mi diris, vi ne ridetas, mia amiko… Kaj kiam necesos mortigi sin ?

- Sed ?i tiun vesperon ! ?ar necesas ke mi diru al vi, mia kara, mi atendas la murdinton tiun ?i vesperon !

- Ho ! Ho ! Ho ! Ho !… Vi atendas la murdinton tiun ?i vesperon… Vere, vere, vi atendas la murdinton ?i-vesperon… sed vi do konas la murdinton ?

- Ho ! Ho ! Ho ! Nun eblas ke mi konas lin. Mi estus freneza firme aserti ke mi konas lin, ?ar la matematika ideo kiun mi havas pri la murdinto, estigas rezultojn tiel timigajn, tiel monstrajn ke mi esperas ke ankora? eblas ke mi eraras ! Ho ! Mi esperas tion per mia tuta forto…

- Kiel, ?ar vi ne konis, anta? kvin minutoj, la murdinton, vi povas diri ke vi atendas la murdinton ?i-vesperon ?

- ?ar mi scias ke li devas veni.

Rultabio malrapide, malrapide plen?topis pipon kaj bruligis ?in.

Tio a?guris al mi rakonton el la plej interesegaj. En tiu momento, iu pa?is en la koridoro, pasanta anta? nia pordo. Rultabio a?skultis. La pa?adoj malproksimi?is.

- ?u Frederiko Larsano estas en sia ?ambro ? mi diris, montrante la septon.

- Ne, respondis mia amiko, li ne estas tie; li devis foriri tiun ?i matenon al Parizo; li ankora? estas sur la spuraro de Darzak !… S^ro Darzak foriris, anka? li, ?i-matenon, al Parizo. ?io ?i fini?os tre malbone… Mi konjektas la areston de S^ro Darzak anta? ok tagoj. La plej malbona estas ke ?io ?ajnas interligi?i kontra? la malfeli?ulo : la okaza?oj, la aferoj, la homoj… Ne estas iu horo kiu fluas, kiu ne alportas kontra? S^ro Darzak novan akuzon… La enketju?isto estas super?utita kaj blindigita per tio… Cetere, mi komprenas ke oni estu blindigita !… Oni estus tia per malpli…

- Frederiko Larsano tamen ne estas novico.

- Mi kredis, eligis Rultabio kun iomete disdegna mieno, ke Fre?jo estis multe pli forta ol tio… Evidente, li ne estas l la unua renkontito… Mi e? havis multan admiron pri li, kiam mi ne konis lian labormetodon. ?i estas abomena… Li ?uldas sian reputacion nur al sia lerteco; sed li mankas de filozofio; La matematiko de liaj konceptadoj estas tre magra…

Mi rigardis Rultabioⁿ kaj ne sukcesis reteni min rideti a?dante ?i tiun dekokjaran knabon konsideri kiel infanon, kvindekkelkjaran knabon kiu montris siajn kapablojn kiel la plej subtila spurhundo de la e?ropa polico…

- Vi ridetas, eligis al mi Rultabio… Vi malpravas !… Mi ?uras al vi ke mi superruzos lin… kaj la? sensacia maniero, sed necesas ke mi ur?u, ?ar li havas gigantan longon rilate al mi, longon kiun donis al li S^ro Roberto Darzak kaj kiun S^ro Roberto Darzak ankora? pliigos tiun ?i vesperon… Pensu do : ?iufoje kiam la murdinto venas al la kastelo, S^ro Roberto Darzak pro stranga fatala?o, forestas kaj rifuzas doni la uzon de sia tempo !

- ?iufoje kiam la murdinto venas al la kastelo ! mi ekkriis… Li do revenis ?i tie…

- Jes, dum ?i tiu terura nokto kiam okazis la fenomeno…

Mi do balda? scios tiun teruran fenomenon al kiu Rultabio aludis ekde duonhoro sen klarigi ?in al mi. Sed mi lernis neniam ur?i Rultebioⁿ en liaj rakontoj… Li parolis kiam la fantazio kaptis lin a? kiam li ju?is tion utilan kaj multe malpli zorgis pri mia scivolemo ol fari kompletan resumon por si mem de gravega okaza?o kiu interesis lin.

Fine, per rapidaj mallongaj frazoj, li sciigis al mi aferojn kiuj ?etis min en proksima ?tato al stulti?o, ?ar vere la fenomenoj de tiu ankora? nekonata scienco kiu ekzemple estas la hipnotismo, tute ne estas pli neklarigeblaj ol ?i tiu malapero de la materialo de la murdinto ?e la momento kiam ili estis kvar por tu?i lin. Mi parolas pri la hipnotismo kiel mi parolus pri elektro kies oni nekonas la naturon, kaj kies ni tiom malmulte scias ?iaj le?oj, ?ar en la momento, la afero ?ajnis al mi esti klarigebla nur per neklarigebla?o, tio estas per okaza?o ekster la konataj naturaj le?oj. Kaj tamen, se mi havus la cerbon de Rultabio, mi havus, kiel li, "la anta?senton de la natura klarigo" : ?ar la plej stranga en ?iuj misteroj de la Glanejo estis ja "la natura maniero per kiu Rultabio klarigis ilin". Sed kiu do povis kaj ankora? povus fanfaroni pri havi la cerbon de Rultabio ? La originalaj kaj malbelaspektaj ?vela?oj de lia frunto, mi neniam vidis ilin sur neniu alia frunto, krom - sed multe malpli videblaj - sur la frunto de Frederiko Larsano, kaj e? necesis zorge rigardi la frunton de la fama policano por diveni la desegnon de ili, dum la ?vela?oj de Rultabio frapis - se mi a?dacas uzi ?i tiun iom fortan esprimon - frapis la okulojn.

Mi havas inter la paperoj kiujn estis transdonitaj al mi de la junulo post la afero, notlibreton kie mi trovis kompletan raporton pri la "fenomeno de la malapero de la materialo de la murdinto" kaj la rimarkojn kiujn ?i inspiris al mia amiko. Preferinde estas, mi opinias, submeti al vi tiun raporton ol da?rigi reprodukti mian konversacion kun Rultabio ?ar mi timus, en tia rakonto, aldoni vorton kiu tute ne estis la esprimo de la plej strikta vero.