13 – "La prepostejo nenion perdis pri sia ĉarmo, nek la ĝardeno pri sia brilo".

Ok tagojn post la okaza?oj kiujn mi ?us rakontis, ekzakte la 2^an de novembro, mi ricevis en mia hejmo en Parizo telegramon tiel vortigita : "Venu al la Glanejo per la unua trajno. Kunportu revolverojn. Amika?ojn. Rultabio".

Mi jam diris al vi, mi kredas, ke en tiu epoko, juna advokato sta?anto kaj preska? sen kazoj, mi vizitadis la Palacon, plivole por familiari?i kun miaj profesiaj devoj, ol por defendi la vidvinon kaj la orfon⁽¹⁾. Mi do ne povis miri ke Rultabio tiel disponis pri mia tempo; kaj li cetere sciis kiom mi ?enerale interesi?is pri liaj ?urnalistikaj aventuroj, kaj ?efe pri la afero de la Glanejo. Mi ricevis nova?ojn pri tio ?i ekde ok tagoj nur per la sennombraj kla?oj de la gazetoj kaj per kelkaj tre mallongaj notoj de Rultabio en La Epoko. Tiuj notoj diskonigis la baton de la "?afosto" kaj sciigis nin ke, post analizo, la spuroj lasitaj sur la ?afosto riveli?is "el homa sango"; estis sur ?i fre?aj spuroj "el la sango de F^ino Stangerson"; la malnovaj spuroj devenis de aliaj krimoj povantaj dati?i de pluraj jaroj…

Vi pensas ?u la afero nutris la gazetaro de la tutmondo. Neniam fama krimo pli maltrankviligis la mensojn. Tamen vere ?ajnis al mi ke la enketo apena? progresis; tial mi estus tre feli?a pro la invito kiun mia amiko faris al mi por veni kunigi kun li al la Glanejo, se la depe?o ne enhavis ?i tiujn vortojn : "Kunportu revolverojn".

Jen kiu tre ?enis min. Se Rultabio telegrafis al mi kunporti revolverojn, estis ?ar li anta?vidis ke oni havus okazon uzi ilin.

Nu, mi konfesas ?in sen honto : mi tute ne estas heroo. Sed kio ! Temis, tiun tagon, pri amiko, certe en embaraso, kiu sendube vokis min al lia helpo; mi apena? hezitis; kaj post esti konstatinta ke la sola revolvero kiun mi posedis, estis bone pafpreta, mi direkti?is al la stacidomo de Orleano. Dumvoje, mi pensis ke unu revolvero estis nur unu armilo kaj ke la depe?o de Rultabio plurale postulis revolverojn; mi eniris ?e armilvendisto kaj a?etis bonegan etan armilon kiun mi jam anta??ojis donaci al mia amiko.

Mi esperis trovi Rultabioⁿ ?e la stacidomo de Epine, sed li tute ne estis tie. Tamen kabrioleto atendis min kaj mi balda? estis en Glanejo. Neniu ?e la krado. Estis nur sur la sojlo mem de la kastelo ke mi ekvidis la junulon. Li salutis min per amika gesto kaj tuj akceptis min en siaj brakoj, senbride demandante al mi nova?ojn pri mia sano.

Kiam ni estis en la malnova saloneto kiun mi parolis, Rultabio sidigis min kaj tuj diris al mi :

- Estas malbone !

- Kio estas malbona ?

- ?io !

Li alproksimi?is al mi kaj konfidis en mia orelo :

"Frederiko Larsano ?isfunde kulpigas S^ron Robertoⁿ Darzak^on.

Tio tute ne estis por mirigi min, ekde kiam mi vidis la fian?on de F^ino Stangerson pali?i anta? la stupoj de siaj pa?oj.

Tamen, mi tuj observis :

- Nu ! Kaj pri la irbastono ?

- La irbastono ! ?i estas ankora? inter la manoj de Frederiko Larsano kiu ne forlasas ?in…

- Sed… ?u ?i ne certigas alibion al S^ro Roberto Darzak ?

- Tute ne. S^ro Darzak, kviete pridemandita de mi, neas esti a?etanta dum tiu vespero a? iu alia vespero, irbastonon ?e Skatoleto… ?iel ajn, eligis Rultabio, "mi ?urus pri nenio" ?ar S^ro Darzak havas tiel strangajn silentojn ke oni ne precize scias tion kio necesas pensi pri tio kion li diras !

- En la spirito de Frederiko Larsano, tiu irbastono devas esti tre valora bastono, iu konvikta bastono… Sed per kiu maniero ? ?ar, ?iam pro la a?eta horo, ?i ne povis trovi?i inter la manoj de la murdanto…

- La horo ne malhelpos Larsanoⁿ… Li ne devas adopti mian sistemon kiu komencas per enirigi la murdonton en la "Flavan ?ambron", inter la kvina kaj la sesa; kio malpermesas lin ja enirigi lin tien inter la deka kaj la dekunua vespere ? ?us en tiu momento, S^ro kaj F^ino Stangerson helpitaj de ul?jo Jakobo, realigis interesan kemian eksperimenton en tiu parto de la laboratorio okupita de la fornoj. Larsano diros ke la murdonto en?teli?is malanta? ili, tute never?ajna kiel tio aspektas… Li jam a?digis tion al la enketju?isto… Kiam oni atente konsideras ?in, ?i tiu rezonado estas absurda, konsidere ke la kutimanto - se kutimanto estis - devis scii ke la profesoro estis balda? forlasonta la pavilonon; kaj temis pri lia sekureco al li, kutimanto, prokrasti liajn agadojn post tiu foriro… Kial li riskintus trairi la laboratorion dum la profesoro trovi?is tie ? Kaj plie, kiam la kutimanto enirintus en la pavilonon ?… Tiom da punktoj por klarigi anta? ol akcepti la imagon de Larsano. Mi ne perdos mian tempon, koncerne mi, ?ar mi havas nerefuteblan sistemon kiu tute ne permesas zorgi pri tiu imaga?o !

Sed, ?ar mi momente devas silenti kaj ?ar Larsano kelkfoje parolas… eblus ke ?io fine klari?us kontra? S^ro Darzak… se mi ne estus tie ?i ! aldonis la junulon kun orgojlo. ?ar estas kontra? tiu S^ro Darzak aliaj "eksteraj signoj" alie teruraj ol tiu afero de irbastono kiu restas al mi nekompreneblaj, des pli nekompreneblaj ke Larsano ne ?enas sin por aperi anta? S^ro Darzak kun tiu irbastono kiu estus apartenanta al S^ro Darzak mem ! Mi komprenas multajn aferojn en la sistemo Larsano, sed mi ankora? ne komprenas la bastonon.

- ?u Frederiko Larsano estas ankora? en la kastelo ?

- Jes; li apena? forlasis ?in ! Li dormas ?i tie, kiel mi, la? la petego de S^ro Stangerson. S^ro Stangerson faris por li, tion kion S^ro Roberto Darzak faris por mi. Akuzita de Frederiko Larsano ke li konis la murdinton kaj permesis lian eskapon, S^ro Stangerson volis faciligi al sia akuzanto ?iujn rimedojn por atingi la malkovron de la vero. Tiel S^ro Roberto Darzak agas kun mi.

- Sed ?u vi ja estas konvinkita pri la senkulpeco de S^ro Roberto Darzak ?

- Mi momente kredis al la ebleco de sia kulpeco. Estis ?e la horo mem kiam ni alvenis ?i tie por la unua fojo. La momento alvenis por rakonti al vi tion kio okazis inter S^ro Darzak kaj mi.

Nune Rultabio sin interrompis kaj demandis al mi ?u mi alportis la armilojn. Mi montris al li la du revolverojn. Li ekzamenis ilin, diris "Perfekte !" kaj redonis ilin al mi.

- ?u ni bezonos ilin ? mi demandis.

- Sendube ?i-nokte; ni tranoktos ?i tie; ?u tio ne ?enas vin ?

- Kontra?e, mi eligis kun grimaco kiu ka?zis la ridadon de Rultebio.

- Nu ! Nu ! li rekomencis, ne estas la momento por ridi. Ni parolu serioze. ?u vi rememoras tiun frazon kiu estis la "Sezamo, malfermi?u !" de ?i tiu kastelo plena de mistero ?

- Jes, mi diris, perfekte, "La prepostejo nenion perdis pri sia ?armo, nek la ?ardeno pri sia brilo". Estas ankora? tiu frazo duone brunbrulita, kiun vi trovis sur papero en la karboj de la laboratorio.

- Jes, kaj malsupre de tiu papero, la flamo ne difektis tiun daton : "23^a de oktobro". Memoru ?i tiun daton kiu estas tre grava. Mi nun tuj diros al vi pri tio kio estas pri ?i tiu stranga frazo. Mi ne scias ?u vi scias ke anta?hiera?a tago de la krimo, tio estas la 23^a, S^ro kaj F^ino Stangerson iris al kunveno en la Elizeo. Ili e? ?eestis ?e la vesperman?o, mi vere kredas. ?iaokaze ili restis ?e la kunveno, "?ar mi tie vidis ilin". Mi ja ?eestis tie pro profesia devo. Mi devis intervjui unu el tiuj scienculoj de la Akademio de Filadelfio kiun oni festis tiun tagon. ?is tiu tago, mi neniam vidis nek S^ron nek F^inon Stangerson^on. Mi sidis en la salono kiu anta?as la salono de la Ambasadoroj, kaj laca pro esti pu?pelita de tiom da noblaj eminentuloj, mi min allasis al svaga revado kiam mi sentis preterpasi la parfumon de la Sinjorino en Nigro". Vi demandos al mi : "Kio estas la parfumo de la Sinjorino en Nigro ?" Sufi?u al vi scii ke estas parfumo kiun mi multe ?atis, ?ar ?i estis tiu de sinjorino ?iam nigre vestita, kiu manifestis al mi kelkan patrinan bonecon en mia unua juna?o. La sinjorino, kiu tiu tago, estis diskrete sorbita de la "parfumo de la Sinjorino en Nigro", estis blanke vestinta. ?i estis mirinde bela. Mi ne sukcesis reteni min stari?i kaj sekvi ?in, ?in kaj ?ian parfumon. Viro, iu maljunulo, donis la brakon al ?i tiu belulino. ?iu deturnis sin la? ilia irado, kaj mi a?dis ke oni murmuris : "Estas la profesoro Stangerson kaj lia filino !" Tiel mi scii?is kiuj mi sekvis. Ili renkontis S^ron Robertoⁿ Darzak^on kiun mi la?vide konis. La profesoro Stangerson, alglui?ita de unu el la usonaj scienculoj, Arturo-Vilhelmo Ranco, sidi?is en fotelon de la granda galerio, kaj S^ro Roberto Darzak kuntiris F^inon Stangerson^on en la forcejojn. Mi ankora? sekvis. Estis dum tiu vespero, tre milda vetero; la pordoj al la ?ardeno estis malfermitaj. F^ino Stangerson surmetis delikatan ?aleton sur ?iajn ?ultrojn, kaj mi bone vidis ke estas ?i kiu petis S^ron Darzak^on eniri kun ?i en la preska? soleco de la ?ardeno. Mi ankora? sekvis, interesita pro la eksciti?o kiun tiam vidigis S^ro Roberto Darzak. Ili nun iris per malrapidaj pa?oj la?longe de la muro kiu la?iras la avenuon Marigniⁿ. Mi iris tra la centra aleo. Mi pa?is paralele kun miaj du personoj. Kaj poste, mi "trairis" tra la gazono por renkontpasi ilin. La nokto estis malluma, la herbo sufokis miajn pa?ojn. Ili estis haltitaj en la flagranta lumeco de gaslampo kaj ?ajnis, amba? klinantaj al papero kiun tenis F^ino Stangerson, legi ion kiu tre interesis ilin. Mi haltis, anka? mi. Mi estis ?irka?ita de ombro kaj silento. Ili tute ne rimarkis min, kaj mi klare a?dis F^inon Stangerson kiu ripetis refaldante la paperon : "La prepostejo nenion perdis pri sia ?armo, nek la ?ardeno pri sia brilo !" Kaj tio estis dirita kun tono samtempe tiel pikema kaj tiel senespera, kaj estis sekvita de ekrido tiel nervoza ke mi vere kredas ke tiu frazo ?iam restos en mia orelo. Sed ankora? alia frazo estis eldirita, tiu ?i de S^ro Roberto Darzak : "?u necesos do al mi, por meriti vin, fari krimon ? S^ro Roberto Darzak estis en eksterordinara eksciti?o; li prenis la manon de F^ino Stangerson, longda?re alportis ?in al siaj lipoj, kaj mi pensis, per la movado de liaj ?ultroj, ke li ploris. Poste, ili foriris.

Kiam mi alvenis en la grandan galerion, da?rigis Rultabio, mi ne plu vidis S^ron Robertoⁿ Darzak^on, kaj mi devi nur revidi lin en la Glanejo, post la krimo, sed mi ekvidis F^inon Stangerson^on, S^ron Stangerson^on kaj la delegitojn de Filadelfio. F^ino Stangerson estis apud Arturo Ranco. Tiu ?i vigle parolis al ?i kaj la okuloj de la usonano, dum tiu konversacio, brilis per aparta brilo. Mi vere kredas ke F^ino Stangerson e? ne a?skultis tion kion diris al ?i Arturo Ranco kaj ?ia viza?o esprimis perfektan indiferentecon. Arturo-Vilhelmo Ranco estas sangvina viro, kun kuperoza viza?o; li ver?ajne ?atas la ?inon. Kiam S^ro kaj F^ino Stangerson estis foririntaj, li direktis sin al la bufedo kaj ne plu forlasis ?in. Mi kuni?is al li kaj faris al li kelkajn servojn en tiu svarmo. Li dankis min kaj sciigis min ke li reforiris al Usono tri tagojn pli poste, tio estas la 26^a (la morga?o de la krimo). Mi parolis al li pri Filadelfio; li diris al mi ke li lo?is en ?i tiu urbo de dudek kvin jaroj, kaj ke estis tie kie li konati?is kun la fama profesoro Stangerson kaj lia filino. Post tio li reprenis ?ampanon kaj mi kredis ke li neniam haltus drinki. Mi forlasis lin kiam li estis preska? ebria.

Tiel estis mia vespero, kara amiko mia. Mi ne scias per kia precizeco la duoblan bildon de S^ro Roberto Darzak kaj de F^ino Stangerson tute ne forlasis min nokte, kaj mi lasas vin pensi pri la efiko kiun ka?zis al mi la nova?o pri la murdo de F^ino Stangerson. Kiel ne rememori al mi tiujn vortojn : "?u necesos al mi, por meriti vin, fari krimon ?" Tamen, ne estas tiu frazo kiun mi diras al la S^ro Roberto Darzak kiam ni renkontis lin en la Glanejo. Tiu en kiu temas pri prepostejo kaj pri la brila ?ardeno, kiun F^ino Stangerson ?ajnis esti leganta sur la papero kiun ?i tenis en mano, sufi?is por lar?e malfermi la pordojn de la kastelo. ?u mi kredis en tiu momento, ke S^ro Roberto Darzak estis la murdinto ? Ne ! Mi ne pensas esti tute kredanta tio. ?e tiu momento, mi serioze pensis pri "nenio". Mi estis tiom malmulte dokumentita. "Sed mi bezonis" ke li tuj pruvu al mi ke li ne estis vundita ?e la mano. Kiam ni amba? estis solaj, mi rakontis al li tio kion la hazardo surprizigis al mi pri lia konversacio en la ?ardenoj de la Elizeo kun F^ino Stangerson; kaj kiam mi estis dirinta al li ke mi a?dis tiujn vortojn : "?u necesos al mi, por meriti vin, fari krimon ?" li ekestis tute konsternita, sed certe multe malpli ol li estis per la frazo de la "prepostejo". Tio kio ?etis lin en vera konsterni?o estis scii?i el mia bu?o, ke la tago kiam li estis renkonti?onta en la Elizeo kun F^ino Stangerson, ?i tiu posttagmeze iris al po?toficejo 40, ser?i leteron kiu eble estis tiu kiun ili amba? legis en la ?ardenoj de la Elizeo, kaj kiu fini?is per tiuj vortoj : "La prepostejo nenion perdis pri sia ?armo, nek la ?ardeno pri sia brilo". ?i tiu hipotezo cetere konfirmi?is de tiam al mi per la malkovro kiun mi faris, vi memoras, en la karboj de la laboratorio, de peco de tiu letero kiu surhavis la daton de la 23^a de oktobro. La letero estis skribita kaj deprenita de la oficejo la saman tagon. Tute ne estas dubo ke revenante de la Elizeo, tiun saman nokton, F^ino Stangerson volis bruligi ?i tiun kompromitan paperon. Estas vane ke S^ro Roberto Darzak neis ke ?i tiu letero havis ian ajn rilaton al la krimo. Mi diris al li ke en iu tiel mistera afero, li ne rajtas ka?i al justico la incidenton de la letero; ke mi ja estis konvinkita ke tiu ?i havis gravan signifon; ke la senespera tono per kiu F^ino Stangerson eligis la fatalan frazon, ke liaj ploroj, al li, Roberto Darzak, kaj ke ?i tiu minaco de krimo kiun li elkra?is sekve de la legado de la letero, ne permesis al mi dubi pri tio. Roberto Darzak estis pli kaj pli ekscitita. Mi decidis profiti de mia avanta?o.

Vi devis edzi?i, sinjoro, mi diris kvaza?neglekte, sen pli rigardi mian interparolanton, kaj subite tiu ?i edzi?o fari?as neebla pro la a?toro de tiu letero, ?ar tuj post la legado de la letero, vi parolas pri necesa krimo por meriti F^inon Stangerson^on. ESTAS DO IU INTER VI KAJ F^INO STANGERSON, IU KIU MALPERMESAS ?IN EDZINI?I, IU KIU MORTIGAS ?IN ANTA? OL ?I EDZINI?U !

Kaj mi finis ?i tiun etan paroladon per ?i tiuj vortoj : "Nun, sinjoro, vi devas nur konfidi al mi la nomon de la murdinto !"

Mi ver?ajne, sen suspekti tion, diri timigajn aferojn. Kiam mi relevis la okulojn direkte al Roberto Darzak, mi vidis konsternitan viza?on, ?vitan frunton, timegajn okulojn.

Sinjoro, li diris al mi, mi tuj demandos al vi ion kio eble ?ajnos al vi sensenca, sed kontra? kio mi donus mian vivon : necesas ne paroli anta? la ju?istoj pri tio kion vi vidis kaj a?dis en la ?ardenoj de la Elizeo… nek anta? la ju?istoj, nek anta? iu ajn en la mondo. Mi ?uras al vi ke mi estas senkulpa kaj mi scias, kaj mi sentas, ke vi kredas min, sed mi pli bone preferus esti rigardata kiel kulpa ol vidi la suspektojn de justico erarvagi pro tiu frazo : "La prepostejo nenion perdis pri sia ?armo, nek la ?ardeno pri sia brilo". Necesas ke la justico nesciu ?i tiun frazon. Tiu ?i tutan afero apartenas al vi, sinjoro, mi donas ?in al vi, sed forgesu la vesperon de la Elizeo. Estos por vi cent aliaj vojoj ol tiu, kiuj kondukos vin al la malkovro de la krimulo; mi malfermos ilin al vi, mi helpos vin. ?u vi volas loki?i ?i tie ? Paroli ?i tie kiel mastro ? Man?i, dormi ?i tie ? Spioni miajn agojn kaj la agojn de ?iuj ? Vi estos en la Glanejo kvaza? vi estus la mastro, sinjoro, sed forgesu la vesperfeston de la Elizeo.

Rultabio, ?i-momento, ?esis por iomete spiri. Mi nun komprenis la neklarigeblan konduton de S^ro Roberto Darzak rilate al mia amiko, kaj la facilecon per kiu tiu ?i sukcesis lo?i?i sur la loko de la krimo. ?io kion mi ?us scii?is, povis nur eksciti mian scivolemon. Mi petis Rultabion ankora? kontentigi ?in. Kio okazis en la Glanejo ekde ok tagoj ? ?u mia amiko ne diris al mi ke estis nun kontra? S^ro Darzak eksteraj signoj, alie teruraj ol tiu de la irbastono trovita de Larsano ?

- ?io ?ajnas sin direkti malfavore al li, respondis al mi mia amiko, kaj la situacio fari?as ekstreme serioza. S^ro Roberto Darzak ?ajnas tute ne supermezure zorgi pri tio; li malpravas; sed nenio interesas lin krom la sano de F^ino Stangerson kiu ?iutage pliboni?is kiam ekaperis okaza?o ankora? pli mistera ol la mistero de la "Flava ?ambro" !

- Ne eblas ! mi ekkriis, kaj kia evento povas esti pli mistera ol la mistero de la "Flava ?ambro" ?

- Ni unue reiru al S^ro Roberto Darzak, eligis Rultabio, kvietigante min. Mi diris al vi ke ?io sin direktas malfavore al li. "La elegantaj pa?oj" mezuritaj de Frederiko Larsano vere ?ajnas esti "la pa?oj de fian?o de F^ino Stangerson". La postsigno de la biciklo povas esti la spuro de "lia" biciklo; la afero estis kontrolita. Ekde kiam li havis ?i tiun biciklon, li ?iam lasis ?in en la kastelo. Kial esti kunpreninta ?in al Parizo ?uste en tiu momento ? ?u li ne plu devis reveni al la kastelo ? ?u la rompi?o de lia geedzi?o devis ka?zi la rompo de liaj rilatoj kun la Stangerson^oj ? ?iu el la koncernatoj asertas ke ?i tiuj rilatoj devis da?ri. Tiam ? Frederiko Larsano, li, kredas ke "?io estis rompita". De la tago kiam Roberto Darzak akompanis F^inon Stangerson^on ?e la ?iovendejoj de Lupino, ?is la morga?o de la krimo, la eksfian?o tute ne revenis en la Glanejon. Memori ke F^ino Stangerson perdis sian retikulon kaj la ?losilon kun kupra kapo kiam ?i estis kun S^ro Roberto Darzak. De tiu tago ?is la vesperfesto de la Elizeo, la profesoro al la Sorbono kaj F^ino Stangerson tute ne vidis unu la alian. Sed ili eble skribis unu al la alia. F^ino Stangerson iris ser?i po?trestantan leteron ?e la po?toficejo 40, leteron kiun Frederiko Larsano kredas de Roberto Darzak, ?ar Frederiko Larsano kiu evidente scias nenion pri tio kio okazis en la Elizeo, estas instigita pensi ke estas Roberto Darzak mem kiu ?telis la retikulon kaj la ?losilon, kun la intenco cedigi la volon de F^ino Stangerson akaparante la plej valorajn paperojn de la patro, paperojn kiujn li estus redonantaj sub kondi?o de geedzi?o. ?io tio estus el tre duba kaj preska? absurda hipotezo, kiel diris al mi la fama Fre?jo mem, se ne estis ankora? alia?o, kaj alia?o multe pli serioza.

Unue, stranga afero, kaj kiun mi ne sukcesas klarigi al mi : estus S^ro Darzak mem kiu, la 24^a, irintus peti la leteron al la po?toficejo, leteron kiu estis jam anta?tagon deprenita de F^ino Stangerson; la priskribo de la viro kiu prezenti?is ?e la gi?eto, respondas, punkton post punkto, al la priskribo de S^ro Roberto Darzak. ?i-tiu, al la demandoj kiuj estis metitaj al li de la enketju?isto, nur kiel simpla informo, neas ke li iris al la po?toficejo; kaj mi ja kredas al S^ro Roberto Darzak, ?ar e? akceptante ke la letero estis skribita de li – tio kion mi ne pensas - li sciis ke F^ino Stangerson deprenis ?in, ?ar li vidis ?in, tiun leteron, inter ?iaj manoj, en la ?ardenoj de la Elizeo. Ne do estas li kiu prezenti?is, la morga?on 24^an, al la oficejo 40 por peti leteron kiun li sciis ne esti tie. La? mi, estas iu kiu strange similis lin, kaj fakte estas la ?telisto de la retikulo kiu en tiu letero devis peti ion al la posedanto de la retikulo, F^ino Stangerson - "ion kiun li ne vidis veni". Li devis miregi, kaj estis instigita demandi al si ?u la letero kiun li ekspedis kun ?i tiu surskribo sur la koverto : M.A.T.S.N. estis deprenita. Tial lia klopodo al la po?toficejo kaj la insisto per kiu li postulis la leteron. Poste li foriras, furioza. La letero estis deprenita, kaj tamen tio kion li petis, ne estis konsentita al li ! Kion li petis ? Neniu scias tion, krom F^ino Stangerson. ?iaokaze, la morga?on, oni eksciis ke F^ino Stangerson estis preska? murdita dum la nokto, kaj mi ja malkovris, la postmorga?on, ke la profesoro estis samokaze ?telita, dank'al ?i tiu ?losilo, objekto de la po?trestanta letero.

Tiel, vere ?ajnas, ke la viro kiu venis al la po?toficejo, devas esti la murdinto; kaj tiu tuta rezonado, entute el la plej logikaj, pri la kialoj de la klopodo de la viro al la po?toficejo, Frederiko Larsano konceptis ?in al si, sed aplikante ?in al Roberto Darzak. Vi bone opinias ke la enketju?isto, kaj ke Larsano, kaj ke mi mem faris ?ion por havi ?e la po?toficejo, precizajn detalojn pri la strangulo de la 24^a de oktobro. Sed oni ne sukcesis scii de kie li venis, nek kien li foriris ! Ekster tiu priskribo kiu similigis lin al S^ro Roberto Darzak, nenio ! Mi anoncigis en la plej ?efaj ?urnaloj : "Forta rekompenco estas promesita al la ko?ero kiu kondukis klienton al la po?toficejo 40, en la mateno de la 24^a de oktobro, ?irka? la deka. Sin direkti al la redakciejon de La Epoko, kaj peti S^ron R". Tio rezultigis nenion. Fine, tiu viro eble venis piede; sed ?ar li ur?i?is, estis ?anco por provi ke li venis per veturilo. En mia noto al la ?urnaloj, mi ne enmetis la priskribon de la viro por ke ?iuj ko?eroj kiuj povis, ?irka? tiu horo, esti veturiginta klienton al la oficejo 40, venu al mi. Ne unu venis al mi. Kaj mi demandis al mi nokte kaj tage : "Kiu do estas tiu viro kiu aspektas tiel strange kiel S^ro Roberto Darzak kaj kiun mi retrovas a?etanta la bastonon falinta inter la manoj de Frederiko Larsano ? La plej grava el ?io estas ke S^ro Darzak, kiu devis fari, samtempe je la horo kiam sia sozio prezenti?is ?e la po?toficejo, kurson al la Sorbono, ne faris tion. Unu el liaj amikoj anstata?is lin. Kaj kiam oni pridemandas lin pri la uzado de lia tempo, li respondas ke li promenis en la bosko de Bulonjo.

Kion vi opinias pri ?i tiu instruisto kiu anstata?igas sin je sia kurso por iri promeni en la bosko de Bulonjo ? Fine, necesas ke vi sciu ke se S^ro Roberto Darzak konfesas esti irinta promeni en la bosko de Bulonjo dum la mateno de la 24^a, li tute ne plu kapablas doni la uzadon de sia tempo dum la nokto de la 24^a ?is la 25^a !… Li tre kviete respondis al Frederiko Larsano kiu pridemandis al li ?i tiun informon, ke tio kion li faris dum sia tempo, en Parizo, koncernas nur lin… Post tio, Frederiko Larsano ?uris tute la?te ke li certe malkovrus, li sen helpo de iu ajn, la uzadon de tiu tempo. ?io tio ?ajnas doni iom da konsisto al la hipotezoj de la granda Fre?jo; des pli ke la fakto de Roberto Darzak trovi?anta en la "Flava ?ambro" povus veni konfirmi la klarigon de la policano pri la maniero la? kiu la murdinto eskapintus : S^ro Stangerson lasintus lin pasi por eviti teruran skandalon ! Estas cetere ?i tiu hipotezo, kiun mi kredas falsa, kiu foreraros Frederikoⁿ Larsanoⁿ, kaj tio ne estus por malkontenti min, se ne koncernus senkulpulo. Nu, ?u ?i tiu hipotezo vere foreraras Frederikoⁿ Larsanoⁿ ? Jen ! Jen ! Jen !

- He ! Frederiko Larsano eble pravas ! mi ekkriis interrompante Rultabioⁿ… ?u vi certas ke S^ro Darzak estas senkulpa ? ?ajnas al mi ke jen multaj embarasaj koincidoj…

- La koincidoj, respondis mia amiko, estas la plej malbonaj malamikoj de la vero.

- Kion hodia? pensas la enketju?isto ?

- S^ro de Marketo, la enketju?isto, hezitas senmaskigi S^ron Robertoⁿ Darzak^on sen ia ajn certa pruvo. Ne nur li havus kontra? li la tutan publikan opinion, sen enkalkuli la Sorbonon, sed plie S^ron Stangerson^on kaj F^inon Stangerson^on. Tiu ?i amegas S^ron Robertoⁿ Darzak^on. Kiom ajn malmulte ?i vidis la murdanton, oni malfacile kredigus al la publiko ke ?i tute ne rekonis S^ron Robertoⁿ Darzak^on, se S^ro Roberto Darzak estis la agresanto. La "Flava ?ambro" estis malluma, sendube, sed noktolampeto tamen lumigis lin, ne forgesu tion. Jen, mia amiko, kie estis la aferoj kiam, anta? tri tagoj, a? pli ?uste tri noktoj, ekaperis tiun nekredeblan okaza?on pri kiu mi anta? momento parolis al vi.