11 – En kiu Frederiko Larsano klarigas kiel la murdinto sukcesis eliri el la Flava Ĉambro.

En la amaso da paperoj, dokumentoj, raportoj, ekstraktoj de ?urnaloj, justecaj atestoj kiujn mi disponas relative al la "Mistero de la Flava ?ambro", trovi?as detalo el la plej interesaj. Estis la rakonto de la memorinda pridemandado de la koncernatoj kiu okazis dum tiu posttagmezo, en la laboratorio de la profesoro Stangerson, anta? la estro de la Sekureco. ?i tiu rakonto estas ?uldita de la plumo de S^ro Maleno, la registristo, kiu, tute kiel la enketju?isto, faris dum siaj libertempoj literaturon. ?i tiu detalo devis partopreni en libro kiu neniam aperis kaj kiu devis titoli?i : Miaj pridemandadoj. ?i estis donita al mi de la registristo mem, kelkan tempon post la "nekredebla elnodi?o" de ?i tiu unika proceso en la juraj analoj.

Jen ?i. Ne plu estas seka transskribo de demandoj kaj respondoj. La registristo ofte notas siajn personajn impresojn.

La rakonto de la registristo :

Ekde unu horo, rakontas la registristo, la enketju?isto kaj mi, ni trovi?is en la "Flava ?ambro", kun la entreprenisto kiu konstruis la? la planoj de la profesoro Stangerson, la pavilonon. La entreprenisto venis kun laboristo. S^ro de Marketo tute purigigis la murojn, tio estas ke li forprenigis per la laboristo la tutan paperon kiu ornamis ilin. Batoj de pio?oj kaj de pikpio?oj, ?i tie kaj tie, pruvis al ni la neekzistecon de ajna aperturo. La planko kaj la plafono estis longda?re sonditaj. Ni nenion malkovris. Estis nenio por malkovri. S^ro de Marketo ?ajnis kontentega kaj sen?ese ripetis :

- Kia afero ! sinjoro entreprenisto, kia afero ! Vi vidos ke neniam ni scios kiel la murdinto sukcesis eliris el tiu ?ambro !

Subite S^ro de Marketo, kun radianta mieno, ?ar li ne komprenis, bonvolis rememori ke lia devo estis provi kompreni, kaj li alvokis la ?endarman brigadiston.

- Brigadisto, li eligis, iru do al la kastelo, kaj petu al S^ro Stangerson kaj S^ro Roberto Darzak veni kuni?i al mi en la laboratorio, tiel kiel ul?jo Jakobo, kaj anka? alkondukigu al mi per viaj knabegoj, la du geportistojn.

Kvin minutojn pli poste, ?iuj kunsidis en la laboratorio. La estro de la Sekureco, kiu ?us alvenis al la Glanejo, anka? kuni?is al ni en tiu momento. Mi sidis ?e la skribtablo de S^ro Stangerson, preta por la laboro, kiam S^ro de Marketo eldiris al ni ?i tiun mallongan paroladon, tiel originala kiel neatendita :

- Se vi volas, sinjoroj, li diris, ?ar la pridemandadoj donas nenion, ni escepte forlasos la malnovan sistemon de pridemandadoj. Mi tute ne la?vice venigos vin anta? mi; ne. Ni ?iuj restos ?i tie : S^ro Stangerson, S^ro Roberto Darzak, Ul?jo Jakobo, la du geportistoj, S^ro la Estro de la Sekureco, S^ro la registristo kaj mi ! Kaj ni estos ?i tie, ?iuj, "samkiale"; la geportistoj bonvolos momente forgesi ke ili estas arestitaj. "Ni babilos !" Mi venigis vin por "babili". Ni estas en la loko de la krimo; nu, pri kio ni babilus se ni ne babilus pri la krimo ? Pri tion ni do parolu ! Ni parolu pri tio ! Abunde, kun inteligente , a? stulte. Ni diru ?ion kio traflugos tra la kapo ! Ni parolu sen metodo ?ar la metodo tute ne sukcesas al ni. Mi adresas fervoran pre?on al la dio hazardo, la hazardo de niaj konceptadoj ! Ni komencu !…

Post tio, preterpasante anta? min, li diris al mi, malla?te :

- ?u ne ! ?u vi kredas, kia sceno ! ?u vi ja imagus tion ? Mi faros el ?i malgrandan akton por la Vodevilo.

Kaj li ?ojege frotis al si la manojn.

Mi turnis la okulojn al S^ro Stangerson. La espero kiun devis estigi en li la lasta bulteno de la kuracistoj kiuj deklaris ke F^ino Stangerson kapablus postvivi siajn vundojn, ne forvi?is el ?i tiu nobla viza?o la signojn de la plej granda doloro.

Tiu viro opiniis sian filinon mortantan, kaj li ankora? estis pro tio tute difektita. Liaj bluaj okuloj tiel dol?aj kaj tiel helaj estis tiam de senfina malgajo. Mi plurfoje havis la okazon, en publikaj ceremonioj, vidi S^ron Stangerson^on. Mi estis, tuj de la proksimi?o, trafita de lia rigardo, tiom pura ke ?i ?ajnis tiu de infano : reva rigardo, sublima kaj nemateria rigardo de inventisto a? de frenezulo.

En tiuj ceremonioj, malanta? li a? apud lia flanko, ?iam oni vidis lian filinon, ?ar ili neniam sin forlasis unu la alian, oni diris, dividante la samajn laborojn de tre longe. Tiu virgulino, kiu tiam a?is tridek kvin jarojn, kaj kiu ?ajnis apena? tridek jara?a, tute dedi?ita al scienco, ankora? vekis la admiron per sia majesta beleco restinta sendifekta, sen falto, venkanta kontra? la tempo kaj la amo. Kiu tiam dirintus al mi ke mi iam trovi?us ?e ?ia litkapo kun miaj papera?oj, kaj ke mi vidus ?in, preska? mortontan, pene rakonti al ni la plej monstran kaj la plej misteran atencon kiun mi a?dis dum mia kariero ? Kiu dirintus al mi ke mi trovi?us, kiel tiu posttagmezo, anta? iu senespera patro vane ser?ante klarigi al si, kiel la murdinto de sia filino sukcesis eskapi al li ? Por kio do utilas la silenta laboro, funde de la malluma izolejo en la arbaroj, se ?i tute ne garantias vin kontra? tiuj grandaj katastrofoj de la vivo kaj de la morto ordinare destinitaj por tiuj inter homoj kiuj proksimi?as al la pasioj de la urbo ?

- Nu ! Sinjoro Stangerson, eligis S^ro de Marketo kun iom da graveco, loki?u ?uste ?e la lokon kie vi estis kiam F^ino Stangerson forlasis vin por eniri en ?ian ?ambron.

S^ro Stangerson stari?is kaj metante sin je kvindek centimetroj de la pordo de la "Flava ?ambro", li diris per senakcenta, senkolora vo?o, per vo?o kiun mi kvalifikus morta :

- Mi trovi?is ?i tie. ?irka? la dekunua, post esti plenuminta mallongan kemian eksperimenton sur la fornoj de la laboratorio, mi glitigis mian skribotablon ?is ?i tie ?ar la ul?jo Jakobo, kiu pasigis la vesperon por purigi kelkajn el miaj aparatoj, bezonis la tutan spacon kiu trovi?is malanta? mi. Mia filino laboris ?e la sama skribotablo kun mi. Kiam ?i levi?is, post esti kisinta min kaj dezirinta bonan vesperon al ul?jo Jakobo, ?i devis por eniri en sian ?ambron iom malfacile tra?ovi?i inter mia skribotablo kaj la pordo. Tio estas por diri al vi ke mi estis tre proksima de la loko kie la krimo estis okazonta.

- Kaj tiu skribotablo…, mi interrompis, obeante, miksante min en ?i tiu "konversacio", al la esprimitaj deziroj de mia ?efo, …kaj ?i tiu skribotablo, tuj kiam vi a?dis, S^ro Stangerson, krii "Murdanto !" kaj kiam eksplodis la revolveraj pafoj… ?i tiu skribotablo, kion ?i fari?is ?

La ul?jo Jakobo respondis :

- Ni forpu?is ?in kontra? la muro, ?i tien, proksimume tie kie ?i nune estas, por kapabli oportune sin de?eti al la pordo, s'njoro registristo…

Mi sekvis mian rezonadon, al kiu, cetere, mi alligis nur gravecon de malforta hipotezo :

- La skribotablo estis tiel proksima de la dorm?ambro ke iu viro, elirante kurbi?anta, el la ?ambro kaj en?ovante sin sub la skribotablon, povintus resti nerimarkita ?

- Vi ?iam forgesas, lacece interrompis S^ro Stangerson, ke mia filino fermis sian pordon per ?losilo kaj riglilo, ke la pordo restis ?losita, ke ni restis por lukti kontra? ?i tiu pordo ekde la momento kiam la murdado komencis, ke ni jam estis ?e la pordo dum la lukto de la murdanto kaj mia kompatinda infano da?ris, ke la bruoj de ?i tiu lukto ankora? atingis nin kaj ke ni a?dis stertori mia kompatinda filino sub la stringo de la fingroj kies ?ia kolo gardis la sangan spuron. Tiom rapida kiom estis la atako, ni estis egale rapidaj kiel ?i kaj ni tuj trovi?is malanta? tiu pordo kiu apartigis nin de la dramo.

Mi stari?is kaj iris al la pordo kiun denove mi plej zorgege ekzamenis. Poste mi restari?is kaj gestis senkura?i?on.

- Imagu, mi diris, ke la malsupra panelo de ?i tiu pordo povus esti malfermita sen ke la pordo estu en la neceseco malfermi?i, kaj la problemo estus solvita ! Sed beda?rinde ?i tiu lasta hipotezo estas neakceptebla post la ekzameno de la pordo. ?i estas solida kaj dika pordo el kverko tiel konsistigita ke ?i formas nedisigebla bloko… Estas tre videbla, malgra? la dama?oj kiuj estis ka?zitaj de tiuj kiuj frakasis ?in…

- Ho ! diris ul?jo Jakobo… ?i estas malnova, solida pordo de la kastelo kiun oni transportis ?i tien - pordo kiel oni ne plu faras nun. Necesis al ni tiu fera stango por fine mastri ?in, kvarope… ?ar anka? la pordistino kunagis kiel brava virino kiun ?i estas, s'njoro ju?isto ! Estas tamen malfeli?e vidi ilin en malliberejo, ?imomente !

Ul?jo Jakobo apena? formulis ?i tiun frazon de kompato kaj protesto ke la ploroj kaj la lamentadoj de la du gepordistoj rekomencis.

Mi neniam vidis tiom larmantajn akuzitojn. Mi estis profunde na?zita pri ili. E? supozante ilian senkulpecon, mi ne komprenis ke du estuloj povu tiagrade manki da karaktero anta? malfeli?o. Klara sinteno, en tiaj momentoj, pli bone valoras ol ?iujn larmojn kaj ol ?iujn malesperojn, kiuj plejofte estas ?ajnigaj kaj hipokritaj.

- He ! ekkriis S^ro de Marketo, ankora?foje sufi?as por tiel plorpepi, kaj diru al ni, por via intereso, tion kion vi faris ?e la horo kiam oni murdis vian mastrinon, sub la fenestroj de la pavilono ! ?ar vi estis tute proksime de la pavilono kiam ul?jo Jakobo renkontis vin…

- Ni ekvenis helpi ! ili ?emis.

Kaj la virino, inter du singultoj, jelpis :

- Ha ! se ni tenus lin, la murdinto, ni elpelus lin el la mondo de la vivuloj !

Kaj ni ne povis, iun fojon pli, eltiri el ili du la?celajn sinsekvajn frazojn. Ili da?rigis obstine nei, atestigi la bonan Dion kaj ?iujn sanktulojn ke ili estis en sia lito kiam ili a?dis pafon de revolvero.

- Ne estas unu, sed du pafoj kiuj estis pafitaj. Vi bone vidas ke vi mensogas. Se vi a?dis unu, vi devas esti a?dintaj la alian !

- Dio mia ! S'njoro Ju?isto, ni a?dis nur la duan. Ni certe ankora? dormis kiam oni pafis la unuan…

- Pri tio, oni pafis du fojojn ! diris ul?jo Jakobo. Mi ja certas ke ?iuj karto?oj de mia revolvero estis netu?itaj; ni retrovis du bruligitajn karto?ojn, du kuglojn, kaj ni a?dis du pafojn de revolvero malanta? la pordo. ?u ne, sinjoro Stangerson ?

- Jes, eligis la profesoro, du pafojn de revolvero, unue iun obtuzan pafon, poste la?tegan pafon.

- Kial vi da?rigas mensogi ? ekkriis S^ro de Marketo, turnante sin al la gepordistoj. ?u vi kredas la polico tiel stulta kiel vi ? ?io pruvas ke vi estis ekstere, apud la pavilono, dum la momento de la dramo. Kion vi faris tie ? ?u vi ne volas diri tion ? Via silento atestas vian komplicecon ! Kaj, pri mi, li eligis, turnante sin al S^ro Stangerson… pri mi, mi kapablas klarigi al mi la fu?on de la murdinto nur per helpo havigita de ?i tiuj du komplicoj. Tuj kiam la pordo estis frakasita, dum vi, S^ro Stangerson, vi zorgis pri via kompatindan infanon, la pordisto kaj sia edzino faciligis la fu?on de la fripono kiu ?ovis sin malanta? ili, alvenis ?is la fenestron de la vestiblo kaj saltis en la parkon. La pordisto refermis la fenestron kaj la ?utrojn malanta? li. ?ar finfine, tiuj ?utroj ne fermi?is tute solaj ! Jen tio kion mi trovis… Se iu imagis ion alian, ke li diru tion !…

S^ro Stangerson intervenis :

- Ne eblas ! Mi ne kredas nek al kulpeco nek al kompliceco de miaj gepordistoj, kvankam mi ne komprenas tion kion ili faris en la parko dum tiu ?i malfrua horo de la nokto. Mi diras : tio ne eblas ! ?ar la pordistino tenis la lampon kaj ne movi?is el la sojlo de la ?ambro; ?ar mi, tuj la pordo derompita, mi genuis apud la korpo de mia infano, kaj ke neeblis ke oni el- a? en-iru tiun ?ambron tra ?i tiu pordo sen transpa?i super la korpo de mia filino kaj sen pu?egi min ! Neeblas, ?ar ul?jo Jakobo kaj la pordisto bezonis nur ekrigardi en ?i tiun ?ambron kaj sub la liton, kiel mi faris tion enirante, por vidi ke neniu plu estis en la ?ambro, nur mia agonianta filino.

- Kion vi pensas, vi, sinjoro Darzak, kiu ankora? nenion diris ? demandis la ju?isto.

S^ro Darzak respondis ke li nenion pensis.

- Kaj vi, sinjoro estro de la Sekureco ?

S^ro Daks, la estro de la Sekureco, nur a?skultis kaj ekzamenis ?is tiam la lokojn. Li fine konsentis malsigeli la lipojn :

- Necesus, atendante ke oni trovu la krimulon, malkovri la motivon de la krimo. Tio iom progresigus nin, li eligis.

- Sinjoro estro de la Sekureco, la krimo aperas malnoble pasieca, replikis S^ro de Marketo. La spuroj lasitaj de la murdinto, la vulgara naztuko kaj la malpurega bereto kondukis nin kredi ke la murdinto tute ne apartenis al tre alta klaso de socio. La gepordistoj eble povus informi nin pri tio…

La estro de la Sekureco da?rigis, turnante sin al S^ro Stangerson, kaj per tiu senama tono kiu estas la signo, la? mi, de elprovitaj inteligentecoj kaj de tre harditaj karakteroj.

- ?u F^ino Stangerson ne devis balda?e edzini?i ?

La profesoro malgaje rigardis S^ron Robertoⁿ Darzak^on.

- Kun mia amiko kiun mi estintus feli?a nomi mian filon… kun S^ro Roberto Darzak…

- F^ino Stangerson fartas multe pli bone kaj rapide resani?os de ?iaj vundoj. Estas geedzi?o nur prokrastita, ?u ne, sinjoro ? insistis la estro de la Sekureco.

- Mi esperas tion.

- Kiel ! ?u vi ne certas ?

S^ro Stangerson silentis. S^ro Roberto Darzak ?ajnis malkvieta, tio kiun mi vidis per tremado de lia mano sur sia ?enon de po?horlo?o, ?ar nenio eskapas al mi. S^ro Daks tusetis kiel faris S^ro de Marketo kiam li estis embarasita.

- Vi komprenos, sinjoro Stangerson, li diris, ke en tiel implika afero, ni povas nenion neglekti; ke ni devas ?ion scii, e? la plej malgrandan, la plej bagatelan aferon rilatantan al la viktimo… la ?ajne plej sensignifan informon… Kio do kredigis al vi ke, en preska? certeco kie ni nun estas ke F^ino Stangerson vivos, ?i tiu geedzi?o povus ne okazi ? Vi diris : "Mi esperas". Tiu espero aperas al mi kiel dubo. Kial vi dubas ?

S^ro Stangerson videble baraktis kontra? si mem :

- Jes, sinjoro, li fine diris. Vi pravas. Pli bone estas ke vi sciu ion kiu ?ajnus signifoplena se mi ka?us ?in al vi. S^ro Roberto Darzak cetere opinios kiel mi.

S^ro Darzak, kies la paleco en tiu momento ?ajnis al mi tute nenormala, signis ke li samopiniis kiel la profesoron. La? mi, se S^ro Darzak respondis nur per signo, estis ?ar li ne kapablis elfluigi vorton.

- Sciu do, sinjoro estro de la Sekureco, da?rigis S^ro Stangerson, ke mia filino ?uris neniam forlasi min kaj tenis sian ?uron malgra? ?iuj miaj petoj, ?ar mi plurfoje provis decidigi ?in al geedzi?o, kiel estis mia devo. Ni konis S^ron Robertoⁿ Darzak^on dum multaj jaroj. S^ro Roberto Darzak amas mian filinon. Mi povis momente kredi ke li estis amata, ?ar mi ekhavis la fre?datan ?ojon scii?i per la bu?o mem de mia filino, ke ?i fine konsentis geedzi?on kiun mi tute deziregis. Mi havas grandan a?on, sinjoro, kaj estis benita horo, tiu kiam mi finfine sciis ke post mi, F^ino Stangerson siaflanke havus por ami ?in kaj da?rigi niajn komunajn labora?ojn, iun estulon kiun mi amas kaj kiun mi estimas pro lia granda koro kaj pro lia sciado. Nu, sinjoro estro de la Sekureco, du tagojn anta? la krimo, pro mi-ne-scias kia renversi?o de sia volo, mia filino sciigis min ke ?i ne edzini?u kun S^ron Robertoⁿ Darzak^on.

Estis nun peza silento. La minuto estis grava. S^ro Daks reparolis :

- Kaj F^ino Stangerson donis al vi nenian klarigon, ?i tute ne diris al vi pro kiu motivo ?…

- ?i diris al mi ke ?i estas nun tro maljuna por edzini?i… ke ?i tro longe atendis… ke ?i bone pripensis… ke ?i estimis kaj e? ke ?i amis S^ron Robertoⁿ Darzak^on… sed ke estis pli bone ke la aferoj restu tiel… ke oni da?rigu la pasintecon… ke ?i e? estu feli?a vidi la ligojn de pura amikeco kiuj ligis nin al S^ro Roberto Darzak, kunigi nin ankora? pli firme, sed ke estu komprenita ke oni ne plu iam parolu al ?i pri geedzi?o.

- Jen kiu estas stranga ! murmuris S^ro Daks.

- Strange, ripetis S^ro de Marketo.

S^ro Stangerson, kun pala kaj frosta rideto, diris :

- Tute ne estas ?e tiu flanko, sinjoro, ke vi trovos la motivon de la krimo.

S^ro Daks :

?iaokaze, li eligis per senpacienca vo?o, la motivo ne estas ?telo !

- Ho ! Ni estas certaj pri tio ! ekkriis la enketju?isto.

En ?i momento, la pordo de la laboratorio malfermi?is kaj la ?endarma brigadisto alportis karton al la enketju?isto.

S^ro de Marketo legis kaj eligis obtuzan ekkrion; poste :

- Ha ! Jen kiu estas tro impresa !

- Kio tio estas ? demandis la estro de la Sekureco.

- La karto de modesta reportero de La Epoko, S^ro Jozefo Rultabio, kaj ?i tiuj vortoj : "Unu el la motivoj de la krimo estis ?telo !"

La estro de la Sekureco ridetas :

- Ha ! Ha ! La juna Rultabio… Mi jam a?dis paroli pri li… Li estas rigardata kiel sagaca… Enirigu do lin, sinjoro enketju?isto.

Kaj oni enirigis S^ron Jozefoⁿ Rultabioⁿ. Mi konati?is kun li en la trajno kiu alkondukis nin tiun matenon al Epine-sur-Or?e. Li en?ovi?is, preska? kontra? mia volo, en nia kupeo kaj mi preferas tuj diri ke liaj manieroj kaj lia memcerteco, kaj la pretendo kiun li ?ajnis havi por kompreni ion en afero en kiu la justico komprenis nenion, faris min ekabomeni lin. Mi tute ne ?atas la ?urnalistojn. Ili estas malklaraj kaj entuziasmaj mensoj kaj kiuj necesas foreviti kiel plago. Tiaj homoj sin rigardas kiel rajtantaj ?ion kaj nenion respektas. Kiam oni havas la malbon?ancon permesi al ili kion ajn kaj lasi sin alproksimi?i de ili, oni estas tuj ta?zita kaj tute ne estas kontra?a?o kiun oni ne devas timi. Tiu ?i ?ajnis apena? dudeko da jaroj, kaj la aplombo per kiu li a?dacis pridemandi kaj diskuti kun ni, aparte na?zigis lin al mi. Cetere li havis manieron esprimi sin kiu atestis ke li ekscese mokis nin. Mi bone scias ke la ?urnalo La Epoko estas influa organo kun kiu necesas scii "kompromisi", sed ankora? tiu ?urnalo bone farus ne dungi siajn redaktorojn ?e la mamo.

S^ro Jozefo Rultabio do eniris en la laboratorion, salutis nin kaj atendis ke S^ro de Marketo peti lin klarigi sin.

- Vi asertas, sinjoro, diris tiu ?i, ke vi konas la motivon de la krimo, kaj ke tiu motivo, kontra? ?iu evidento, estus la ?telo ?

- Ne, sinjoro enketju?isto, mi tute ne asertis tion. Mi ne diras ke la motivo de la krimo estis la ?telo kaj mi ne kredas tion.

- Do, kion signifas ?i tiun karton ?

- ?i signifas ke unu el la motivoj de la krimo estis la ?telo.

- Kio informis vin ?

- ?i tio ! Se vi bonvolas akompani min.

Kaj la junulo petegis nin sekvi lin en la vestiblon, tio kio ni faris. Tie li direktis sin al la akvo?ambro, kaj petegis sinjoron enketju?iston genui?i apud li. ?i tiu akvo?ambro ricevis taglumon tra sia vitrita pordo, kaj kiam la pordo estis malfermita, la lumo kiu tie penetris, sufi?is por perfekte lumigi ?in. S^ro de Marketo kaj S^ro Jozefo Rultabio genui?is sur la sojlon. La junulo montris lokon de la slabo.

- La slaboj de la akvo?ambro tute ne estis lavitaj de ul?jo Jakobo, li eligis, ekde kelka tempo; tio vidi?as dank' al la tavolo de polvo kiu kovras ilin. Nu, vidu ?e ?i tiu loko, la spuron de du lar?aj plandumoj kaj tiun ?i nigran cindron kiu ?ie akompanas la pa?ojn de la murdinto. Tiu cindro ne estas alia?o krom la karba polvo kiu kovras la padon kiun oni devas trairi por rekte veni tra la arbarego, de Epine ?is la Glanejo. Vi scias ke ?e tiu loko estas malgranda vila?eto de karbistoj kaj ke oni grandkvante produktas tie lignokarbon. Jen tio kion la murdinto devis fari : li eniris ?i tie posttagmeze kiam neniu estis en la pavilono, kaj li plenumis sian ?telon.

- Sed kian ?telon ? Kie vi vidas ?telon ? Kiu pruvas al vi la ?telon ? ni ?iuj ekkriis samtempe.

- Tio kio gvidis min al la spuroj de ?telo, da?rigis la ?urnalisto…

- Estas tio ?i ! interrompis S^ro de Marketo, ankora? surgenue.

- Evidente, eligis S^ro Rultabio.

Kaj S^ro de Marketo eksplikis ke efektive estis sur la polvo de la slaboj, apud la spuro de la du plandumoj, la fre?a postsigno de peza ortangula paka?o, kaj ke estis facile distingi la stampo de la ?nuroj kiuj ?irka?is ?in…

- Sed vi do venis ?i tie, sinjoro Rultabio; mi tamen ordonis al ul?jo Jakobo lasi neniu eniri; li estis gardanto de la pavilono.

- Ne ripro?u ul?jon Jakoboⁿ, mi venis ?i tie kun S^ro Roberto Darzak.

- Ha ! Vere… ekkriis S^ro de Marketo, malkontenta, kaj ekrigardante flanken al S^ro Darzak kiu restis ankora? silenta.

- Kiam mi vidis la spuron de la paka?o apud la postsigno de la plandumoj, mi ne plu dubis pri ?telo, reparolis S^ro Rultabio. La ?telisto ne venis kun paka?o… Li faris tiun paka?on ?i tie, sendube kun la ?telitaj objektoj, kaj li metis ?in en tiu angulo, kun la intenco repreni ?in ?e la momento de sia forfu?o; li anka? demetis apud sia paka?o, siajn pezajn ?uojn; ?ar, rigardu, neniu piedsigno kondukas al tiuj ?uoj, kaj la plandumoj apudestas unu de la alia, kiel plandumoj senmovaj kaj malplenaj de iliaj piedoj. Tiel oni komprenus ke la murdinto, kiam li forkuris el la "Flava ?ambro", lasis neniun spuron de siaj pa?adoj nek en la laboratorio nek en la vestiblo. Post esti enirinta kun siaj ?uoj en la "Flava ?ambro", li demetis ilin, ver?ajne ?ar ili ?enis lin a? ?ar li volis fari kiel eble malplej da bruo. La spuro de lia irtrapaso tra la vestiblo kaj la laboratorio estis forvi?ita de la sekvanta lavado de ul?jo Jakobo, tio kio kondukas nin enirigi la murdonton en la pavilonon tra la malfermita fenestro de la vestiblo dum la unua foresto de ul?jo Jakobo, anta? la lavado kiu okazis je la kvina kaj duono !

La murdonto, post kiam li demetis siajn ?uojn, kiuj certe ?enis lin, mane alportis ilin en la akvo?ambron kaj demetis ilin enen de la sojlo, ?ar sur la polvo de la akvo?ambro, ne estas spuro de piedoj nudaj a? entenitaj en ?trumpetoj, a? e? en aliaj ?uoj. Li do demetis siajn ?uojn apud sia paka?o. La ?telo jam estis tiumomente plenumita. Poste, la viro reiras al la "Flava ?ambro" kaj tiam en?ovi?as sub la liton kie la spuro de sia korpo estas perfekte videbla sur la planko kaj e? sur la mato kiu estis, ?e tiu loko, iomete amasi?inta kaj tre ?ifita. E? pajleroj fre?date el?iritaj, anka? atestas pri la pasadon de la murdonto sub la lito…

- Jes, jes, ni scias tion, diris S^ro de Marketo.

- ?i tiu reveno sub la lito pruvas ke la ?telo, da?rigis ?i tiu mirinda knabo ?urnalisto, ne estis la sola motivo de la veno de la viro. Tute ne diru al mi ke li tuj rifu?us ekvidante, tra la fenestro de la vestiblo, a? la ul?jon Jakoboⁿ, a? S^ron kaj F^inon Stangerson sin pretigante eniri en la pavilonon. Estis multe pli facile por li grimpi en la subtegmenton, kaj ka?inta, atendi oportunon forkuri, se lia intenco estis nur fu?i. Ne ! Ne ! Necesis ke la murdonto estu en la "Flava ?ambro"…

Nun, la estro de la Sekureco intervenis :

- Tute ne estas malbone, tio, junulo ! Miajn gratulojn… kaj se ni ne ankora? scias kiel la murdinto foriris, ni jam sekvas, pa?on post pa?o, sian eniron ?i tie, kaj ni vidas tion kion li faris : li ?telis. Sed kion li ?telis ?

- Ekstreme multvaloraj aferoj, respondis la reportero.

?e tiu momento, ni eka?dis krion kiu devenis de la laboratorio. Ni rapidis tien, kaj ni trovis tie S^ron Stangerson^on kiu, kun terurigitaj okuloj kaj agititaj membroj, montris al ni specon de libromeblo kiun li ?us malfermis kaj kiu aperis al ni malplenaj.

Sammomente, li lasis sin fali en la grandan brakse?on kiu estis pu?ita anta? la skribotablo kaj ?emis :

- Ankora?foje, mi estas ?telita…

Kaj poste larmo, peza larmego, ekfluis sur lia vango :

- ?efe, li diris, ke oni ne diru vorton pri tio al mia filino…, ?i estus ankora? pli afliktita ol mi.

Li eligis profundan vespiron, kaj kun la tono de doloro kiun mi neniam forgesos :

- Ne gravas, finfine… nur ke ?i vivu !…

- ?i vivos ! diris per strange kortu?a vo?o, Roberto Darzak.

- Kaj ni retrovos al vi la ?telitajn aferojn, eligis Daks. Sed kio estis en ?i tiu meblo ?

- Dudek jarojn de mia vivo, obtuze respondis la famkonata profesoro, a? pli ?uste de nia vivo, de mia filino kaj mi. Jes, niaj plej karegaj dokumentoj, la plej sekretaj raportoj pri niaj eksperimentoj kaj niaj laboroj, de dudek jaroj, estis enfermitaj tie. ?i estis vera selektitaro inter tiom da dokumentoj kies ?i tiu ?ambro estas plena. Estas nekompensebla doma?o por ni, kaj mi maltimas diri, por scienco. ?iuj etapoj tra kiuj mi devis pasi por atingi la decidigan pruvon pri la neniigo de la materio, estis de ni zorgeme formulitaj, etikeditaj, prinotitaj, ilustritaj per fotografioj kaj desegnoj. Tio ?io estis ordigita tie. La plano de tri novaj aparatoj, unu por studi la disperdi?on, sub la efikado de ultraviola lumo, de anta?elektritaj korpoj; la alia kiu devis videbligi la elektran disperdi?on sub la efiko de la partikloj de materio diserigita en la gasoj de flamoj; iu tria, tre in?enia, nova diferenciala elektroskopo kondensanta; la tuta kolekto de niaj kurboj esprimantaj la fundamentajn proprecojn de la intera substanco inter la pesebla materio kaj la nepesebla etero; dudek jaroj da eksperimentoj pri interna atoma kemio kaj la nekonataj ekvilibroj de la materio; iu manuskripto kiun mi volis eldoni sub ?i tiu titolo : La Metaloj kiuj Suferas. ?u mi scias ? ?u mi scias ? La viro kiu venis ?i tie, prenis ?ion al mi… Mia filino kaj mia verko… mia koro kaj mia animo…

Kaj la fama Stangerson ekploris kiel infano.

Ni silente ?irka?is lin, emociitaj de tiu grandega suferego.

S^ro Roberto Darzak, kubutapogita sur la fotelo, kie la profesoro faligis sin, vane provis maski siajn larmojn, tio kio dum momento preska? simpatiigis lin al mi, malgra? la instinkta mallogo kiun lia stranga sinteno kaj lia ofte neklara emocio inspiris al mi por lia enigma persono.

S^ro Jozefo Rultabio, sola, kvaza? sia mezurita tempo kaj sia misio sur la tero tute ne permesis al li malfrui?i pro homa mizero, alproksimi?is, tre kvieta, al la malplena meblo kaj montrante ?in al la estro de la Sekureco, balda? rompis la religian silenton per kiu ni honoris la malesperon de la fama Stangerson. Li donis al ni kelkajn klarigojn, kies ni tute ne bezonis, pri la maniero la? kiu li estis kondukita kredi ?telon, per la samtempa malkovro kiun li faris pri la spuroj kies mi parolis ?i supren en la akvo?ambro, kaj la vakueco de ?i tiu karega meblo en la laboratorio. Li nur pasis en la laboratorion, li diris al ni; sed la unua afero kiu okulfrapis lin, estis la stranga formo de la meblo, ?ia solideco, ?ia fera konstruo kiu ?irmis ?in kontra? akcidento per la flamo, kaj la fakto ke meblo kiel ?i tiu, destinita por konservi objektojn kies oni devis nepre gardi, havis sur sia fera pordo "sian ?losilon". "Oni kutime tute ne havas kiraskesto por lasi ?in malferma…". Fine, ?i tiu malgranda ?losilo, kun kupra kapo, el la plej malsimplaj, altiris, ?ajnas, la atenton de S^ro Jozefo Rultabio, dum ?i endormigis la nian. Por ni, kiuj tute ne estas infanoj, la ?eesto de ?losilo sur meblo plivole vekas ideon de sekureco, sed por S^ro Jozefo Rultabio, kiu evidente estas genio - kiel diras Joseo Dupui en La kvincent milionoj da Gladiatoroj, "Kia genio ! Kia dentisto !" - la ?eesto de ?losilo sur seruro vekas la ideon de ?telo. Ni balda? sciis la kialon.

Sed anta? ol konatigi tion al vi, mi devas raporti ke S^ro de Marketo ?ajnis al mi tre senkonsila, ne scianta ?u li devis ?oji pro la nova pa?o kiun la malgranda reportero farigis al la enketo a? ?u li devis aflikti?i ?ar tiu pa?o ne estis farita de li. Nia profesio implicas ?i tiujn malagrabla?ojn, sed ni tute ne rajtas esti malnoblaj, kaj ni devas treti nian memamon kiam temas pri la ?enerala bono. Tial S^ro de Marketo triumfis super si mem kaj trovis bona fine miksi siajn komplimentojn kun tiuj de S^ro Daks kiu, li, ne doma?i ilin al S^ro Rultabio. La knabo ?ultrumis, dirante : "Tio ne meritas komplimentojn !"

Mi kontenti?e vangofrapus lin, ?efe en la momento kiam li aldonis : "Vi bone farus, sinjoro, demandi al sinjoro Stangerson kiu ordinare gardis tiun ?losilon ?"

- Mia filino, respondis S^ro Stangerson. Kaj tiu ?losilo neniam forlasis ?in.

- Ha ! Sed jen kiu ?an?as la aspekton de la aferoj, kaj ne plu kongruas kun la koncepto de S^ro Rultabio, ekkriis S^ro de Marketo. Se tiu ?losilo neniam forlasis F^inon Stangerson^on, la murdonto atendintus F^inon Stangerson^on tiun nokton, en ?ia ?ambro, por ?teli tiun ?losilon al ?i, kaj la ?telo okazintus nur post la murdo ! Sed post la murdo, estis kvar homoj en la laboratorio !… Fine, mi ne plu komprenas ion !…

Kaj S^ro de Marketo ripetis, kun senespera kolerego, kiu devas esti por li la kulmino de ebrieco, ?ar mi ne scias ?u mi jam diris ke li neniam estis tiel feli?a kiel kiam li ne plu komprenis ion !

- La ?telo, rebatis la reportero, povis esti okazinta nur anta? la murdado. Tio estas nedubebla pro la kialo kiun vi kredas kaj pro aliaj kialoj kiujn mi kredas. Kaj kiam la murdonto eniris en la pavilonon, li jam posedis la ?losilon kun kupra kapo.

- Ne eblas ! eligis milde S^ro Stangerson.

- Tio eblas tiel bone, sinjoro, ke jen la pruvo.

Tiu diabla eta bonulo tiam elpo?igis iun ekzempleron de La Epoko datitan je la 21^a de oktobro (mi memorigas ke la krimo okazis en la nokto de la 24^a ?is la 25^a) kaj, montrante al ni anoncon, legis :

- "Estis hiera? perdita retikulon el nigra sateno en la ?iovendejo de la Lupino. Tiu retikulo enhavis diversajn objektojn inter kiuj malgrandan ?losilon kun kupra kapo. Estos donanta fortan rekompencon al la persono kiu trovos ?in. Tiu persono devos skribi po?trestante al po?toficejo 40, ?e ?i tiu adreso : M.A. T.S.N". ?u tiuj literoj tute ne indikas, da?rigis la reportero, F^ino Stangerson ? ?u tiu ?losilo kun kupra kapo tute ne estas ?i tiu ?losilo ?… Mi ?iam legas la anoncojn. En mia profesio, kiel en la via, sinjoro enketju?isto, necesas ?iam legi la personajn anoncetojn… Tio kiun oni malkovras kiel implika?ojn !… kaj kiel ?losilojn de implika?oj ! Kiuj ne ?iam estas kun kupra kapo, kaj kiuj ne estas malpli interesaj. ?i tiu anonco, aparte, pro la speco de mistero kies la virino kiu perdis ?losilon, malmute kompromitan objekton, envolvis sin, mirigis min. Kiel ?i volegis ?i tiun ?losilon ! Kiel ?i promesis fortan rekompencon ! Kaj mi ?pinis pri ?i tiuj kvin literoj : M.A.T.S.N.

La tri unuaj tuj sciigis al mi iun baptonomon. "Kompreneble" mi eligis, "Mat, Matilda…", la persono kiu perdis la ?losilon kun kupra kapo en retikulo, nomi?as Matilda !… Sed mi ne povis fari ion pri la du lastaj literoj. Tial, forpu?ante la ?urnalon, mi okupi?is pri alia?o… Kiam, kvar tagojn pli poste, la vesperaj ?urnaloj aperis kun grandegaj ?eftitoloj anoncantaj la murdon de F^ino Matilda STANGERSON, tiu nomo de Matilda memorigis min, sen tio ke mi klopodu por tio, senkonscie, la literojn de la anonco. Iom scivola, mi petis la ekzempleron de tiu tago al la administristaro. Mi forgesis la du lastajn literojn : S N. Kiam mi revidis ilin, mi ne sukcesis reteni krion "Stangerson !" Mi saltis en fiakron kaj rapidegis al po?toficejo 40. Mi demandis : "?u vi havas leteron kun ?i tiu adreso : M.A.T.S.N. ! La oficisto respondis al mi : "Ne ! Kaj ?ar mi insistis, petante lin, petegante lin denove ser?i, li diris al mi : "Ha ! Tio, sinjoro, ?i estas ?erco !… Jes, mi havis leteron kun la inicialoj M.A.T.S.N.; sed mi donis ilin anta? tri tagoj al iu virino kiu postulis tion. Vi hodia? venas viavice pretendi tiun leteron. Nu, anta?hiera?, iu viro, per la sama malafabla insisto, anka? petis ?in al mi !… Mi laci?as pri ?i tiu blago…" Mi volis pridemandi la oficiston pri la du personoj kiuj jam postulis la leteron, sed a? li volis ?irmi sin malanta? profesia sekreto - li sendube opiniis, intime, jam esti tro dirinta - a? li estis vere trotedita per ebla ?erco, li ne plu respondis al mi…

Rultabio silentis. Ni ?iuj silentis. ?iu tiris la konkludojn kiujn li kapablis el tiu stranga rakonto de la po?trestanta letero. Fakte, ?ajnis nun ke oni tenis solidan fadenon per kiu oni estis povonta sekvi ?i tiun "enigman" aferon.

S^ro Stangerson diris :

- Estas preska? certa ke mia filino perdis ?i tiun ?losilon, ke ?i ne volis paroli al mi pri tio por eviti ?iun maltrankvilon, kaj ke ?i petis al tiu kiu povintus esti trovanta ?in, skribi po?trestante. ?i evidente timis ke, donante nian adreson, tiu fakto okazu klopodojn kiuj sciigu al mi la perdon de la ?losilo. Tio estas tre logika kaj tre natura. ?ar mi jam estis ?telita, sinjoro !

- Kie tio ? Kaj kiam ? demandis la direktoro de la Sekureco.

- Ho ! Anta? multaj jaroj, en Usono, en Filadelfio. Oni ?telis al mi en mia laboratorio, la sekreton de du eltrovoj kiuj povintus fari la ri?a?on de popolo… Ne nur mi neniam sciis kiu estis la ?telisto, sed mi neniam a?dis paroli pri la "?tela?o" probable ?ar, por vanigi la planojn de tiu kiu tiel rabis min, mi mem lan?is en la publika proprieto ?i tiujn du inventojn, senutiligante la ?telon. Esta ekde tiu tempo ke mi estas tre suspektema, ke mi hermetike enfermi?as kiam mi laboras. ?iuj stangoj de tiuj fenestroj, la izolado de ?i tiu pavilono, ?i tiu meblo kiun mi mem konstruigis, ?i tiu speciala seruro, ?i tiu ununura ?losilo, ?io, kio estas la rezulto de miaj timoj inspiritaj de mal?oja sperto.

S^ro Daks diris : "Tre interesa !" Kaj S^ro Jozefo Rultabio demandis nova?ojn pri la retikulo.

Nek S^ro Stangerson, nek ul?jo Jakobo vidis ekde kelkaj tagoj, la retikulon de F^ino Stangerson. Ni devis ekscii kelkajn horojn pli poste, per la bu?o mem de F^ino Stangerson, ke ?i tiu retikulo estis ?telita de ?i a? ke ?i perdis ?in, kaj ke la aferoj okazis tiel kiel ?ia patro klarigis tion al ni; ke ?i iris je la 23^a de oktobro al la po?toficejo 40, kaj ke oni transdonis al ?i leteron kiu estis, ?i asertis, nur tiu de ?ercula?o. ?i tuj bruligis ?in.

Por reveni al nia pridemandado, a? pli ?uste al nia "konversacio", mi devas atentigi ke la estro de la Sekureco, demandinte al S^ro Stangerson, en kiuj kondi?oj lia filino iris al Parizo je la 20^a de oktobro, tagon de la perdo de la retikulo, ni tiel scii?is "ke ?i iris al la ?efurbo, akompanita de S^ro Roberto Darzak kiun ni ne revidis en la kastelo ekde tiu momento ?is la morga?o de la krimo". La fakto ke S^ro Roberto Darzak estis ?e la flankoj de F^ino Stangerson, en la ?iovendejoj de Lupino kiam la retikulo malaperis, ne povis resti nerimarkita kaj, necesas diri tion, kaptis sufi?e forte nian atenton.

Tiu konversacio inter ju?istoj, akuzitoj, viktimo, atestantoj kaj ?urnalisto estis fini?onta kiam okazis vera teatrofrapo; tio kio neniam malpla?as al S^ro de Marketo. La ?endarma brigadisto venis informi nin ke Frederiko Larsano petis esti enkondukita, tio kio estis tuj akceptita. Li tenis en la mano kruda paro da ?limaj ?uoj kiujn li ?etis en la laboratorio.

- Jen, li diris, la ?uoj kiujn surmetis la murdinto ! ?u vi rekonas ilin, ul?jo Jakobo ?

Ul?jo Jakobo klinis sin super tiu haladza ledo kaj tute konsternita, rekonis malnovajn ?uojn de li, kiujn li for?etis por la rubejo, anta? kelka tempo, en angulon de la mansardo; li estis tiom konfuzita ke li devis nazpurigi por ka?i sian emocion.

Tiam, montrante la naztukon kies uzis ul?jo Jakobo, Frederiko Larsano diris :

Jen naztuko kiu mirige aspektas kiel tiu kiun oni trovis en la "Flava ?ambro".

- Ha ! Mi bone scias tion, diris ul?jo Jakobo tremanta; ili estas preska? samaj.

- Fine, da?rigis Frederiko Larsano, la malnova vaska bereto anka? trovita en la "Flava ?ambro" povintus anta?e kapvesti la kapon de ul?jo Jakobo. ?io ?i, sinjoro estro de la Sekureco kaj sinjoro enketju?isto, pruvas la? mi - retrankvili?u, bonulo !, li eligis al ul?jo Jakobo kiu malforti?is - ?io ?i pruvas la? mi ke la murdinto volis maski sian veran personecon. Li faris tion per sufi?e kruda maniero, a? almena? kiu tiel aperas al ni, ?ar ni certas ke la murdinto ne estas la ul?jo Jakobo, kiu ne forlasis S^ro Stangerson. Sed imagu ke S^ro Stangerson, tiun vesperon, ne plilongigus sian vekitecon; ke post esti forlasita de sia filino, li reirus al la kastelo; ke F^ino Stangerson estintus murdata kiam ne plu restis iun en la laboratorio kaj ke ul?jo Jakobo dormus en sia mansardo : estus dubo por neniu ke ul?jo Jakobo estis la murdinto ! ?i tiu ?uldas sian savon nur pro tio ke la dramo tro frue eksplodis, la murdinto kredinte, sendube pro la silento kiu apude regis, ke la laboratorio estis malplena kaj ke la momento por agi estis venita. La viro kiu sukcesis tiel mistere engliti?i ?i tien kaj preni tiajn singardemojn kontra? ul?jo Jakobo estis, sen dubi pri tio, kutimanto de la domo. ?uste je la kioma horo li en?ovi?is ?i tie ? ?u posttagmeze^? ?u vespere ? Mi ne povas diri… Iu knabo tiel kutima de la a?oj kaj homoj de ?i tiu pavilono povis eniri en la "Flavan ?ambron" la? sia oportuno.

- Li tamen ne povis eniri tien kiam estis homoj en la laboratorio ! ekkriis S^ro de Marketo.

- Kion ni scias, mi petas vin ! respondis Larsano… Estis la vesperman?o en la laboratorio, la iro-reiro de la servistaro…, estis kemia eksperimento kiu povis reteni, inter la deka kaj la dek-unua, S^ro Stangerson, lia filino kaj ul?jo Jakobo ?irka? la fornoj… en tiu angulo de la alta kameno… Kiu diras al mi ke la murdonto…, iu kutimanto ! iu konato !… ne profitis de tiu momento por en?teli?i en la "Flavan ?ambron", post esti, en la akvo?ambro, demetinta siajn ?uojn ?

- Estas tre neprobable ! eligis S^ro Stangerson.

- Sendube, sed ne estas neeble… Tial, mi asertas nenion. Koncerne lian eliron, estas alia afero ! Kiel li sukcesis forfu?i ? Tute nature, kiel en la mondo !

Dum momento Frederiko Larsano silentis. ?i tiu momento ?ajnis al ni tre longa. Ni atendis ke li parolu kun tre komprenebla febro.

- Mi ne eniris en la" Flavan ?ambron ", diris Frederiko Larsano, sed mi imagas ke vi akiris pruvon ke oni povas eliri el tie nur tra la pordo. Estas tra la pordo ke la murdinto eliris. Nu, ?ar neeblas ke estu alie, estas ke tio estas ! Li plenumis la krimon kaj eliris tra la pordo ! En kiu momento ? En la momento kiam tio estis pli facila por li, en la momento kiam tio fari?as la plej klarigebla, tiom klarigebla ke ne povus esti alia klarigo. Ni ekzamenu do la "momentojn" kiuj sekvis la krimo. Estas la unua momento dum kiam trovi?as anta? la pordo, pretaj por bari lian vojon, S^ro Stangerson kaj ul?jo Jakobo. Estas la dua momento dum kiam ul?jo Jakobo pormomente forestinta, S^ro Stangerson trovi?as tute sola anta? la pordo. Estas la tria momento dum kiam S^ro Stangerson estas kuni?inta al la pordisto. Estas la kvara momento dum kiam staras anta? la pordo S^ro Stangerson, la pordisto, lia edzino kaj ul?jo Jakobo. Estas la kvina momento dum kiam la pordo estas disrompita kaj la "Flava ?ambro" invadita. La momento kiam la fu?o estas la plej klarigebla estas la momento mem kiam estas la plej malgrandaj homoj anta? la pordo. Estas momento kiam estas nur unu tie : estas tiu kiam S^ro Stangerson restas sola anta? la pordo. Krom akcepti la komplicecon de silento de ul?jo Jakobo, kaj mi ne kredas tio ?ar ul?jo Jakobo ne estus elirinta el la pavilonon por iri ekzameni la fenestron de la "Flava ?ambro" se li estus vidinta malfermi la pordon kaj eliri la murdinton. La pordo do malfermi?is nur anta? S^ro Stangerson sola, kaj la viro eliris. Tiam ni devas konsenti ke S^ro Stangerson havis potencajn kialojn por ne haltigi a? por ne haltigigi la murdinton, ?ar li lasis lin atingi la fenestron de la vestiblo kaj ke li refermis tiun fenestron malanta? li ! … Tio farita, ?ar ul?jo Jakobo estis revenonta kaj ke necesis ke li retrovu la aferojn kiel ili estis, F^ino Stangerson, terure vundita, ankora? trovis la forton, probable pro la admonoj de sia patro, por denove refermi la pordon de la "Flava ?ambro" per ?losilo kaj riglilo anta? ol kolapsi, morti?anta, sur la planko… Ni ne scias kiu plenumis la krimon; ni ne scias de kia fripono, S^ro kaj F^ino Stangerson estas la viktimoj; sed tute ne estas dubo ke ili scias tion, ili ! ?i tiu sekreto devas esti terura por ke la patro ne hezitis lasi sian agoniantan filinon malanta? tiu pordo kiun ?i refermis malanta? si, terura por ke li lasis eskapi la murdinton… Sed ne estas alia maniero en la mondo por klarigi la fu?on de la murdinto de la "Flava ?ambro !"

La silento kiu sekvis ?i tiun draman kaj luman klarigon, estis timinda?o. Ni ?iuj suferis por la fama profesoro, tiel alpremita de la senkompata logiko de Frederiko Larsano, por konfesi al ni la veron pri lia martireco a? por silenti, konfeso e? pli terura. Ni vidis lin stari?i, tiu viro, vera statuo de doloro, kaj etendi la manon per gesto tiel solena ke ni klinis la kapon kvaza? ekvidante sakralan a?on. Li tiam eldiris tiujn ?i vortojn per la?ta vo?o kiu ?ajnis el?erpi siajn tutajn fortojn :

- Mi ?uras, sur la kapo de mia filino ?e la agonio, ke mi tute ne forlasis tiun pordon, de la momento kiam mi a?dis la senesperan vokon de mia infano, ke tiu pordo tute ne malfermi?is dum mi estis sola en mia laboratorio, kaj ke fine, kiam ni eniris en la "Flavan ?ambron", miaj tri servistoj kaj mi, la murdinto ne plu estis tie ! Mi ?uras ke mi ne konas la murdinton !

?u necesas ke mi diras ke, malgra? la soleneco de tia ?uro, ni ne multe kredis la paroladon de S^ro Stangerson ? Frederiko Larsano ?us anta?flarigis al ni la veron : tute ne estis por tuj perdi ?in.

Kiam S^ro de Marketo sciigis al ni ke la "konversacio" estis fininta kaj ke ni preti?is forlasi la laboratorion, la juna reportero, tiu knabo Jozefo Rultabio, alproksimi?is al S^ro Stangerson, premis al li la manon kun la plej alta respekto kaj mi a?dis lin kiu diris : "Mi ja kredas vin, sinjoro !"

Mi ?esas ?i tie la cita?on kiun mi opiniis devi fari pri la rakonto de S^ro Maleno, registristo en la ju?ejo de Korbejo. Mi tute ne bezonas diri al la leganto ke ?io kio ?us okazis en la laboratorio, estis fidele kaj tuje transdirita al mi de Rultabio mem.