09 – Reportero kaj policano.

Ni ?iuj tri revenis direkte al la pavilono. Je centkelke da metroj de la konstrua?o, la reportero haltigis nin kaj, montrante al ni malgrandan boskon ?e nia dekstro, li diris al ni :

- Jen de kie la murdonto foriris por eniri en la pavilonon.

?ar estis tiaj aliaj boskoj inter la grandaj kverkoj, mi demandis kial la murdonto elektis ?i tiun prefere ol la aliajn; Rultabio respondis al mi, signante al mi la padon kiu preterpasis tute proksime de ?i tiu bosko kaj kondukis al la pordo de la pavilono.

- Tiu pado estas kovrita de gruzo, kiel vi vidas, li diris. Necesas ke la viro pasis tien por iri al la pavilono ?ar oni ne trovas spuron de siaj pa?adoj de la irvoja?o sur la mola tero. Tiu viro tute ne havas flugilojn. Li pa?adis; sed li pa?is sur la gruzo kiu ruli?is sub sia ?uo sen konservi la spuron : ?i tiu gruzo fakte estis ruligita de multaj aliaj piedoj ?ar la pado estas la plej rekta kiu iras de la pavilono al la kastelo. Koncerne al la bosko, konsistigita de tiuj ?i specoj de plantoj kiuj ne morti?as dum la malbona sezono - la?roj kaj evonimoj - ?i provizis la murdonton per sufi?a ?irmejo ?is kiam la momento venos al tiu ?i direkti sin al la la pavilono. Estas ka?inta en tiu bosko ke la viro vidis eliri S^ro kaj F^ino Stangerson, poste ul?jo Jakobo. Oni dis?utis gruzon ?is la fenestro - preska? - de la vestiblo. Iu spuro de pa?oj de la viro, paralela al la muro, spuro kiun ni rimarkis anta? momento, kaj kiun mi jam vidis, pruvas ke li bezonis nur unu pa?olongon por sin trovi anta? la fenestro de la vestiblo, lasita malfermita de ul?jo Jakobo. La viro tiam sin tiris per brakforto kaj eniris en la vestiblon.

- Fakte, tio vere eblas ! mi eligis…

- Fakte, kio ? Fakte, kio ? ekkriis Rultabio subite kaptita de kolero kiun mi senmalice liberigis… Kial vi diras : fakte, tio vere eblas !…

Mi petegis lin tute ne koleri, sed li jam estis tiel tro multe por a?skulti min, kaj li deklaris ke li admiris la singardan dubon per kiu iaj homoj (mi) alpa?is de malproksime al la plej simplaj problemoj, neniam sin riskante diri : "tio estas" a? "tio ne estas", tiel ke ilia inteligenteco precize finvenus al sama rezulto kiu estintus atingita se la naturo estis forgesinta provizi ilian cerbujon per iom da griza substanco. ?ar mi ?ajnis ?okata, mia juna amiko kaptis min ?e la brako kaj konsentis ke "li ne diris tion por mi, konsidere ke li havis altan estimon por mi".

"Sed fine ! li da?rigis, kelkfoje estas krimo de ne la?deve rezoni kiam oni tion kapablas ! Se mi tute ne rezonas, kiel mi tion faras pri tiu gruzo, necesos al mi rezoni pri balono ! Mia kara, la scienco de la direktebla balono estas tute ne ankora? sufi?e ellaborita por ke mi povu enirigi, en la ludo de miaj cerbumadoj, la murdonton kiu falas de la ?ielo ! Tute ne diru do ke io eblas kiam neeblas ke ?i estu alie. Ni nun scias kiel la viro eniris tra la fenestro, kaj ni anka? scias dum kiu momento li eniris. Li eniris dum promenado de la kvina. La fakto de la ?eesto de la ?ambristino kiu ?us faris la Flavan ?ambron, en la laboratorio ?e la momento de la reveno de la profesoro kaj de lia filino je la unua kaj duono, permesas al ni aserti ke je la unua kaj duono, la murdonto ne estis en la ?ambro, sub la lito, krom se estas kompliceco de la ?ambristino. Kion vi diras pri tio, sinjoro Roberto Darzak ?

S^ro Darzak skuis la kapon, deklaris ke li estis certa pri la fideleco de la ?ambristino de F^ino Stangerson, kaj ke ?i estis tre honesta kaj tre sindonema servistino.

Kaj plie, je la kvina, S^ro Stangerson eniris en la ?ambron por ser?i la ?apelon de sia filino ! li aldonis…

- Estas ankora? tio ! diris Rultabio.

- La viro eniris do, en la momento kiun vi diras, tra tiu fenestro, mi eligis, mi konsentas tion, sed kial li refermis la fenestron, tio kiu nepre devis altiri la atenton de tiuj kiuj malfermis ?in ?

- Eblas ke la fenestro tute ne estis "tuj" refermita, respondis al mi la juna reportero. Sed se li refermis la fenestron, li fermis ?in pro la kurba?o kiun faras la pado provizita de gruzo, je dudek kvin metroj de la pavilono, kaj ka?ze de la tri kverkoj kiuj stari?as ?e tiu loko.

- Kion vi volas diri ? demandis Roberto Darzak kiu sekvis nin, kaj kiu a?skultis Rultebioⁿ kun preska? avida atento.

- Mi pli poste klarigos tion al vi, sinjoro, kiam mi ju?os la momenton konvena; sed mi ne kredas esti eldiranta pli gravajn parolojn pri tiu afero, se mia hipotezo pravi?as.

- Kaj kio estas via hipotezo ?

- Vi neniam scios ?in, se ?i tute ne montri?as kiel la vero. Estas hipotezo multe tro grava, sciu tion, por ke mi fordonu ?in tiel longe kiel ?i estas nur hipotezo.

- ?u vi havas, almena?, kelkan ideon pri la murdinto ?

- Ne, sinjoro, mi ne scias kiu estas la murdinto, sed nenion timu, sinjoro Roberto Darzak, mi scios tion.

Mi devis konstati ke S^ro Roberto Darzak estis tre kortu?ita; kaj mi suspektis ke la aserto de Rultabio tute ne estis por pla?i al li. Do kial, se li vere timis ke oni malkovru la murdinton (mi ?i tie pridemandis mian propran pensadon), kial li helpis la reporteron por trovi lin ? Mia juna amiko ?ajnis esti ricevanta la saman impreson kiel mi, kaj li abrupte diris :

- ?u tio ne malpla?as al vi, sinjoro Roberto Darzak, ke mi malkovras la murdinton ?

- Ha ! Mi ?atus mortigi lin per mia mano ! ekkriis la fian?o de F^ino Stangerson kun impulso kiu mirigis min.

- Mi kredas vin ! diris serioze Rultabio, sed vi ne respondis al mia demando.

Ni preterpasis apud la bosko kies la juna reportero ?us parolis al ni; mi eniris en ?i kaj montris al li la evidentajn spurojn de la trairado de viro kiu ka?is sin tie. Rultabio, unufoje pli, pravis.

- Sed jes ! li eligis, sed jes !… Ni traktas individuon kun karno kaj ostoj, kiu ne disponas aliajn rimedojn ol niajn, kaj necesos ke ?io sin aran?u !

Dirante tion, li petis al mi la paperan plandumon kiun li konfidis al mi kaj surmetis ?in sur tre klaran spuron, malanta? la bosko. Poste li restari?is dirante : "Evidente !"

Mi kredis ke li nun tuj spure ?assekvus "la pa?ojn de la forkuro de la murdinto", de la fenestro de la vestiblo, sed li kuntiris nin sufi?e for, al maldekstro, deklarante al ni ke estis neutila ?ovi sian nazon en tiu koto, kaj ke li nun certis pri la tuta fu?ovojo de la murdinto.

- Li iris al la fino de la muro, je kvindek metroj de tie, kaj poste li saltis la he?on kaj la fosa?on; vidu, ?uste anta?e ?i tiun etan padon kiu kondukas al la lageto. Estas la plej rapida vojo por eliri el la bieno kaj iri al la lageto.

- Kiel vi scias ke li iris al la lageto ?

- ?ar Frederiko Larsano ne forlasis la randojn ekde ?i tiu mateno. Devas esti tie tre kuriozaj postsignoj.

Kelkajn minutojn pli poste, ni estis apud la lageto.

?i estis malgranda tavolo da mar?a akvo, ?irka?ita de kanoj, kaj sur kiu ankora? flosis kelkajn mizerajn mortajn foliojn de nimfeo. Eble la granda Fre?jo vidis nin veni, sed ver?ajnas ke ni malmulte interesis lin, ?ar li apena? atentis pri ni kaj da?rigis movigi, per la pinto de sia irbastono, ion kiun ni ne vidis…

- Vidu, diris Rultabio, jen denove la pa?oj de la forkuro de la viro; ili turniras la lageton ?i tie, revenas kaj fine malaperas, apud la lageto, ?uste anta? tiu pado kiu kondukas al la grava vojo de Epine. La viro da?rigis sian fu?on al Parizo…

- Kio kredigas tion al vi, mi interrompis, ?ar ne pli estas la pa?adoj de la viro sur la pado ?…

- Tio kio kredigas tion al mi ? Sed ?i tiuj pa?oj, tiuj pa?oj kiujn mi atendis ! li ekkriis, montrante la tre klaran spuron de "eleganta ?uo"… Vidu !…

Kaj li alparolis al Frederiko Larsano.

- Sinjoro Fre?jo, li kriis… ?i tiuj elegantaj pa?oj sur la vojo fakte estas tie ekde la malkovro de la krimo ?

- Jes junulo; jes, ili estis zorgeme mezuritaj, respondis Fre?jo sen levi la kapon. Vi vidas, estas pa?oj kiuj venas kaj pa?oj kiuj reiras…

- Kaj tiu viro havis biciklon ! ekkriis la reportero…

Nun, post esti rigardinta la spurojn de la biciklo kiu sekvis, dum iro kaj reiro, la elegantajn pa?ojn, mi kredis povi interveni.

- La biciklo klarigas la malaperon de la krudaj pa?oj de la murdinto, mi eligis. La murdinto, kun krudaj pa?oj, ekrajdis sur biciklo… Lia komplico, "la viro kun elegantaj pa?oj", venis atendi lin rande de la lageto, kun la biciklo. ?u oni povas supozi, ke la murdinto agis en la nomo de la viro kun elegantaj pa?oj ?

- Ne ! Ne ! respondis Rultabio kun stranga rideto… Mi atendis tiujn pa?adojn ekde la komenco de la afero. Mi havas ilin, mi ne forlasas ilin al vi. Jen la pa?adoj de la murdinto !

- Kaj la aliaj pa?oj, la krudaj pa?oj, kion vi faras kun ili ?

- Estas ankora? la pa?adoj de la murdinto.

- Do ili estas du ?

- Ne ! Estas nur unu, kaj li ne havis komplicon…

- Tre lerta ! Lertega ! kriis Frederiko Larsano de sia loko.

- Vidu, da?rigis la juna reportero, montrante al ni la teron surpa?itan de krudaj kalkanumoj; la viro sidi?is tie kaj demetis la ?ua?ojn kiujn li surmetis por trompi justicon, kaj poste, sendube kunportante ilin kun li, li restari?is sur siaj piedoj al li kaj, trankvile, reatingis pa?e la ?efan vojon, tenante sian biciklon per la mano. Li ne povis riski sin bicikle rapidi sur tiu tre malbona pado. Cetere, tio kio pruvas tion, estas la malpeza kaj hezita spuro de la biciklo sur la pado, malgra? la moleco de la grundo. Se estus viro sur ?i tiu biciklo, la radoj estus profunde enpremintaj en la grundo… Ne, ne, estis tie nur unu viro : La murdinto, piede !

- Brave ! Brave ! denove eligis la granda Fre?jo…

Kaj subite, tiu ?i ekvenis al ni, plantis sin anta? S^ro Roberto Darzak kaj diris al li :

- Se ni havus biciklon ?i tie… ni povus pruvi la ?ustecon de la rezonado de ?i tiu junulo, sinjoro Roberto Darzak… ?u vi ne scias ?u iu trovi?as en la kastelo ?

- Ne ! respondis S^ro Darzak, ne estas; mi forprenis la mian anta? kvar tagoj al Parizo, la lastan fojon kiam mi venis al la kastelo anta? la krimo.

- Doma?e ! rebatis Fre?jo per tono el ekstrema malvarmeco.

Kaj, turnante sin al Rultabio :

- Se tio da?ras, li diris, vi vidos ke ni amba? finatingos la samajn konkludojn. ?u vi havas ideon pri la maniero kies la murdinto eliris el la "Flava ?ambro" ?

- Jes, eligis mia amiko, iun ideon…

- Anka? mi, da?rigis Fre?jo, kaj ?i devas esti la sama. Ne estas du manieroj rezoni en ?i tiu afero. Mi atendas por klarigi min anta? la ju?isto, la alvenon de mia estro.

- Ha ! La estro de la ?tata sekureco balda? venos ?

- Jes, tiun ?i posttagmezon, por la konfronto en la laboratorio, anta? la enketju?isto, de ?iuj kiuj ludis a? povis ludi rolon en la dramo. Estos tre interesa. Estas beda?rinda ke vi ne povu ?eesti.

- Mi ?eestos, asertis Rultabio.

- Vere… vi estas eksterordinara… rilate al via a?o ! rebatis la policano ne sen ia ironia tono… "Vi fari?us mirinda policano… se vi havus iom pli da metodo… Se vi malpli obeus al via impulso kaj al la mensaj talentoj. Estas io kion mi jam observis plurajn fojojn, sinjoro Rultabio : vi tro rezonadas… Vi ne sufi?e lasas vin gvidi per via observado… Kion vi diras pri la naztuko plena de sango kaj pri la ru?a mano sur la muro ? Vi ja vidis la ru?an manon sur la muro; mi ja vidis nur la naztukon… Diru…

- Pa ! eligis Rultabio, iom konsternita, la murdinto estis vundita ?e la mano de la revolvero de F^ino Stangerson !

- Ha ! Kruda instinkta observado… Gardu vin, vi estas tro "rekte" logika, sinjoro Rultabio; la logiko ludos al vi trompa?on se tiel brutale vi traktas ?in. Ekzistas multaj cirkonstancoj en kiuj necesas kviete trakti ?in, "prudente trakti ?in"…, Sinjoro Rultabio, vi pravas kiam vi mencias la revolveron de F^ino Stangerson. Estas certa ke "la viktimo" pafis. Sed vi malpravas kiam vi diras ke ?i vundis la murdanton ?e la mano…

- Mi certas ! ekkris Rultabio…

Fre?jo, nekonsternebla, interrompis lin :

- Difekto de observado !… Difekto de observado !… La ekzameno de la naztuko, la multegaj rondaj skarlataj makuletoj, la premsignoj de gutoj kiujn mi trovas sur la spuroj de pa?oj, en la momento mem kiam la piedo ku?as sur la tero, pruvas al mi ke la murdinto ne estis vundita. La murdisto, sinjoro Rultabio, sangis de la nazo !…

La granda Fre?jo estis serioza. Tamen mi ne sukcesis bremsi ekkrion.

La reportero rigardis Fre?jo kiu serioze rigardis la reporteron. Kaj Fre?jo tuj tiris konkludon :

- La viro kiu sangis de la nazo en sia mano kaj sia naztuko, vi?is sian manon sur la muro. La afero estas tre grava, li aldonis, ?ar la murdinto ne bezonas esti vundita ?e la mano por esti la murdinto !

Rultabio ?ajnis profunde pripensi, kaj diris :

- Estas io, sinjoro Frederiko Larsano, kiu estas multe pli grava ol la fakto mistrakti la logikon, estas ja tiu spirita dispozicio propra al kelkaj policanoj kiu igas ilin, tute sincerece, "dol?e submeti tiun logikon al la bezonoj de iliaj konceptoj". Vi jam havas vian ideon pri la murdinto, sinjoro Fre?jo, ne neu tion… kaj ne necesas ke via murdinto estu vundita ?e la mano, sen kio via ideo falus per si mem… Kaj vi ser?is , kaj vi trovis ion alian. Estas tre dan?era sistemo, sinjoro Fre?jo, tre dan?era, tiu kiu limi?as komenci per la ideo kiun oni faras al si pri la murdinto por finatingi la pruvojn kies oni bezonas ! Tio kapablus vin konduki for… Gardu vin kontra? la ju?eraro, sinjoro Fre?jo; ?i minacas vin !…

Kaj, iomete rikanante, manojn en la po?oj, iomete spitema, Rultabio, per siaj malgrandaj petolaj okuloj fikse rigardis la grandan Fre?joⁿ.

Frederiko Larsano silente konsideris ?i tiun knabon kiu asertis esti pli kapabla ol li; li ?ultrumis, salutis nin kaj forkuris per grandaj pa?olongoj, frapante la ?tonon de la vojon per sia granda irbastono.

Rultabio rigardis lin malproksimi?i; poste la juna reportero sin turnis al ni, kun la viza?o gajema kaj jam triumfanta :

- Mi venkos lin ! li ?etis al ni… Mi venkos la grandan Fre?joⁿ, tiom forta kiom li estas; mi venkos ilin ?iujn… Rultabio estas pli forta ol ili ?iuj !… Kaj la granda Fre?jo, la sprita , la fama, la sensacia Fre?jo… la unika Fre?jo rezonas kiel trivita pantoflo⁽¹⁾ !… kiel trivita pantoflo !… kiel trivita pantoflo !

Kaj li komencis dancosalton; sed li subite haltis dum sia dancarto. Miaj okuloj iris tien kien liaj okuloj iris; ili estis kro?intaj sur S^ro Roberto Darzak kiu, kun konsternita viza?o, rigardis sur la pado, la spuron de siaj pa?oj, apud la spuro de "la eleganta pa?o". NE ESTIS MALSIMILECO !

Ni kredis ke li tuj svenetus; liaj okuloj, pligrandigitaj de teruro, momente fu?is nin dum lia dekstra mano ta?zis per spasma movado la la?makzelan barbon kiu ?irka?is lian honestan kaj dol?an kaj senesperan viza?on. Fine li sin remastris, salutis nin, diris al ni per ?an?ita vo?o ke li nepre bezonis reiri al la kastelo kaj foriris.

- Diable ! eligis Rultabio.

La reportero, anka? li, ?ajnis konsternita. Li eltiris el sia monpaperujo pecon de blanka papero, kiel mi anta?e vidis lin fari, kaj ?irka?tondis per siaj tondiloj la? la konturojn de la "elegantaj pa?oj" de la murdinto kies modelo estis tie en la tero. Kaj poste li transmetis ?i tiun novan plandumon el papero sur la spurojn de la boteto de S^ro Darzak. La adaptado estis perfekta kaj Rultabio restari?is ripetante : "Diable" !

Mi ne kura?is eldiri vorton, tiom mi imagis ke tio kio okazis en tiu momento en la cerbo de Rultabio estis serioza.

Li diris :

- Mi tamen kredas ke S^ro Roberto Darzak estas honesta viro…

Kaj li kuntiris min al la gastejo de la "?efturo", kiun ni videtis je unu kilometro for, sur la vojo, apud malgranda aro da arboj.