04 – "Meze de sovaĝa naturo".

La Kastelo de la Glanejo estas unu el la plej malnovaj kasteloj de ?i tiu lando Francilio kie ankora? staras tiom da famaj ?tonoj de la fe?da epoko. Konstruita en la koro de la arbaroj, sub Filipo la Bela, ?i aperas je kelkcent metroj de la vojo kiu kondukas de la vila?o de San-?enoveva-de-la-Arbaroj ?is Montleri. Amaso de diverspecaj konstrua?oj, ?i estas superstarata de ?efturo. Kiam la vizitanto estas grimpinta la malfirmajn ?tupojn de tiu ?i antikva ?efturo kaj ke li finvenas sur la malgrandan platformon kie, dum la XVII^a jarcento, Georgo-Filiberto de Sekignio, senjoro de la Glanejo, de Novaj-Domoj kaj aliaj lokoj, starigis la aktualan lanternon el abomena rokoka stilo, oni videtas je tri le?gojn de tie, super la valo kaj la ebena?o, la malmodestan turon de Montleri. ?efturo kaj turo ankora? rigardas unu la alian, post tiom da jarcentoj, kaj ?ajnas rakonti inter si, super la verdi?antaj arbaregoj a? la mortaj arbaroj, la plej malnovaj legendoj de la historio de Francio. Oni diras ke la ?efturo de la Glanejo priatentas al iu heroa kaj sankta ombro, tiu de la bonan patronon de Parizo, anta? kiu cedis Atilo. Sankta ?enoveva estas tie dormanta sian lastan dormadon en la malnovaj ?irka?fosa?oj de la kastelo. En la somero, la geamantoj, balancante per senatenta mano la korbon de pikniko, venas por revi a? ligi?i per reciprokaj am?uroj anta? la tombo de la sanktulino, pie florumita de neforgesuminoj. Ne for de tiu tombo estas puto kiu enhavas, oni diras, miraklan akvon. La dankemo de la patrinoj starigis ?e tiu ?i loko statuon por sankta ?enoveva kaj pendigis sub ?iaj piedoj la etajn bebo?uojn a? la ?apetojn de la infanoj savitaj de tiu sankta akvo.

Estas en tiu loko kiu ?ajnis entute aparteni al la pasinteco, ke la profesoro Stangerson kaj lia filino venis loki?i por prepari la sciencon de la estonteco.

?ia izoliteco funde de la arbaro tuj pla?is al ili. Ili tie havus, kiel atestantojn de siaj laboroj kaj de siaj esperoj, nur malnovajn ?tonojn kaj grandajn kverkojn. La Glanejo, anta?e "Glanloko", tiel nomi?is pro la granda nombro da glanoj kiujn oni de ?iam rikoltis en tiu loko. ?i tiu lando, hodia? beda?rinde famkonata, rekonkeris, dank’al la malzorgo a? la forlaso de la proprietuloj, la sova?an aspekton de primitiva naturo; nur la konstrua?oj kiuj sin ka?is tie, konservis la postsignon de strangaj metamorfozoj. ?iu jarcento lasis en ?i sian spuron : parton de arkitekturo, al kiu sin ligis la memorado de kelka terura okaza?o, de kelka sangoru?a aventuro ; kaj tia, ?i tiu kastelo, en kiu estis rifu?anta la scienco, ?ajnis tute destinita por servi kiel teatron de teruraj kaj mortaj dramoj.

Tio dirita, mi ne povas malpermesi al mi pensadon. Jen ?i :

Se mi iom da?re traktis tiun mal?ojan pentradon de la Glanejo, tute ne estas ?ar mi trovis ?i tie la draman okazon "krei" la necesan etoson de la dramoj kiuj estas disvolvi?ontaj sub la okuloj de la gelegantoj kaj vere, mia unua zorgo en ?i tiu tuta afero estos resti plej simpla kiel eble. Mi tute ne pretendas esti a?toro. Kiu diras a?toron, ?iam iom diras romaniston, kaj dank’al Dio, la mistero de la "Flava ?ambro" estas sufi?e plena de tragika reala hororo por sin deteni de literaturo. Mi estas kaj volas esti nur fidinda "raportisto". Mi devas raporti la eventon; mi okazigas ?i tiun eventon en ?ia kadro, jen ?io. Estas tute nature ke vi sciu kie la aferoj okazas.

Mi revenas al S^ro Stangerson. Kiam li a?etis la bienon, ?irka? dek kvin jarojn anta? la dramo kiu ?ikanas nin, la Glanejo ne estis lo?ata de longe. Alia malnova kastelo en la ?irka?a?oj, konstruita dum la XIV^a jarcento de Johano de Belmonto, estis anka? forlasita, tiel ke la lando estis preska? nelo?ata. Kelkaj dometoj rande de la vojo kiu alkondukas al Korbejo, iu gastejo, la gastejo de la "?efturo", kiu proponis portempan gastadon al la var?aristoj; tio estis proksimume ?io kio rememorigis la civilizacion en tiu forlasita loko kiun oni apena? imagis renkonti je kelkaj le?goj de la ?efurbo. Sed tiu ?i perfekta forlaso estis la decida kialo de la elekto de S^ro Stangerson kaj lia filino. S^ro Stangerson jam estis fama; li revenis el Usono kie siaj laboroj estis havantaj konsiderindan efikon. La libro kiun li eldonis en Filadelfio pri la "Disocio de la Materio per la Elektraj Agadoj", a?digis la protestadon de la tuta sciencularo. S^ro Stangerson estis franco, sed de usona origino. Tre gravaj heredaj aferoj retenis lin dum pluraj jaroj en Usono. Li tie da?rigis iun labora?on komencitan en Francio, kaj li revenis kompletigi ?in en Francio, post esti realiginta grandan kapitalon, ?iuj liaj procesoj feli?e fini?antaj a? per ju?adoj kiuj donis al li pravi?on, a? per kompromisoj. ?i tiu ri?a?o estis bonvena. S^ro Stangerson kiu povis, se li volis, perlabori milionojn da dolaroj ekspluatante a? ekspluatigante du a? tri el siaj kemiaj eltrovoj rilate al novaj tinkturadaj procedoj, ?iam malinklinis uzi por sia propra intereso, la mirindan talenton "inventi" kiun li ricevis de la naturo; sed li tute ne pensis ke lia genio apartenis al li.

Li ?uldis tion al homoj, kaj ?io kion lia genio naskigis, malprivati?is pro tiu filantropia volo. Se li tute ne provis ka?i la kontenti?on kiun ka?zis al li la posedigon de ?i tiu neatendita monsumo, kiu ebligus al li lin dedi?i ?is lia lasta horo al lia pasio por pura scienco, la profesoro devis anka? ?oji pro tio, "?ajnis", pro alia ka?zo. F^ino Stangerson a?is, en tiu momento kiam ?ia patro revenis de Ameriko kaj a?etis la Glanejoⁿ, dudek jarojn. ?i estis pli bela ol oni kapablus imagi tion, samtempe ?uanta de la tuta pariza gracieco de sia patrino, mortinta naskante ?in, kaj de la tuta gloro, la tuta fekundeco de la juna usona sango de sia patra avo, Vilhelmo Stangerson. Tiu ?i, civitano de Filadelfio, devis naciani?i franco por obei al postuloj de familio okaze de lia edzi?o kun franca virino, tiu kiu devis esti la patrino de la famkonata Stangerson. Tiel klari?as la franca nacieco de la profesoro Stangerson.

Dudekjara, ?arme blonda, kun bluaj okuloj kaj lakta viza?koloro, radianta, kun sublima sano, Matilda Stangerson estis unu el la plej belaj knabinoj por edzinigi de la malnova kaj nova kontinento. Estis la devo de ?ia patro, malgra? la anta?vidita doloro de neevitebla disi?o, pripensi pri ?i tiu geedzi?o, kaj li ne devis ?agreni vidi alveni la doto. ?iaokaze, spite al tio, li izoli?is kun sia infano ?e la Glanejo en la momento kiam siaj amikoj opiniis ke li prezentu F^inon Matildaⁿ en la mondo. Kelkaj venis vidi lin kaj esprimis sian miron. Al la demandoj kiuj estis metitaj al li, la profesoro respondis : "Estas la volo de mia filino. Mi nenion povas rifuzi al ?i. Estas ?i kiu elektis la Glanejoⁿ ". Siavice pridemandita, la fra?lino trankvile replikis : "Kie ni pli bone laborus ol en ?i tiu izoleco ?" ?ar F^ino Matilda Stangerson jam kunlaboris al la labora?o de sia patro, sed oni tiam ne povis imagi ke ?ia pasio por la scienco iris ?is forpu?i ?iujn partiojn kiuj kandidatus al ?i, dum pli ol dek kvin jaroj. Tiel solecaj kiel ili vivis, la patro kaj la filino devis montri sin en kelkaj oficialaj kunvenoj kaj, ?e kelkaj jarperiodoj, en du a? tri amikaj salonoj kie la presti?o de la profesoro kaj la beleco de Matilda ka?zis senton. La ekstrema malvarmeco de la fra?lino unue ne senkura?igis la svati?antojn; sed post kelkaj jaroj, ili laci?is. Nur unu persistis kun milda tenaceco kaj meritis tiun nomon de "eterna fian?o" kiun li akceptis kun melankolio; estis Roberto Darzak. Nun F^ino Stangerson ne plu estis juna, kaj bone ?ajnis ke, tute ne trovinta kialojn por edzini?i, ?is la a?o de tridek kvin jaroj, ?i neniam malkovros ilin. Tia argumento kompreneble ?ajnis sen valoro al S^ro Roberto Darzak, ?ar tiu ?i tute ne ?esis sian flirtadon, supozante ke oni ankora? povas nomi "flirton" la delikatajn kaj tenerajn zorgadon kies oni ne ?esas envolvi virinon de tridek kvin jaroj, restintan fra?linon, kaj kiu deklaris ke ?i tute ne edzini?os.

Subite, kelkajn semajnojn anta? la eventoj kiuj okupas nin, onidiro kiun oni unue ne taksis kiel gravan - tiel multaj oni trovis ?in nekredeblan - disvasti?is tra Parizo; F^ino Stangerson fine konsentis kroni la neestingeblan flamon de S^ro Roberto Darzak !" Necesis ke S^ro Roberto Darzak mem tute ne kontra?diru ?i tiujn geedzajn dirojn, por ke finfine oni diris al si ke eblis esti iom da vero en tiel nekredebla famo. Fine, S^ro Stangerson bonvolis anonci, iam elirante el la Akademio de Sciencoj, ke la geedzi?o de sia filino kaj de S^ro Roberto Darzak estus private celebrota en la kastelo de la Glanejo, tuj kiam lia filino kaj li estus plenperfektigintaj la raporton kiu estis resumonta siajn tutajn labora?ojn pri la "Disocio de la Materio", tio estas pri la reveno de materio al la etero. La nova familio lo?i?us en la Glanejo kaj la bofilo alportus sian kunlaboradon al la laborado al kiu la patro kaj la filino dedi?is sian vivon.

La scienca mondo havis ne ankora? la tempon retrankvili?i pro tiu nova?oj ke oni scii?is pri la murdo de F^ino Stangerson la? la never?ajnaj kondi?oj kiujn ni raportis, kaj ke nia vizito en la kastelo balda? permesos al ni ankora? pli precizigi.

Mi tute ne hezitis provizi la leganton per ?iuj ?i retrospektaj detaloj kiujn mi konis sekve de miaj aferraportoj kun S^ro Roberto Darzak, por ke, transpasante la sojlon de la "Flava ?ambro", li estu tiom dokumentita kiom mi.